نکاتی جالب درباره همای سعادت که در طالقان دیده شد
هما در ادبیات ایران به عنوان نماد سعادت است و بر عکس جغد که نماد شقاوت است البته هما می‌تواند پرنده‌ای افسانه‌ای باشددر قصه‌ها و مثل‌های ایرانی از هما به عنوان پرنده‌ای استخوان‌خوار و بی‌آزار یاد شده‌است.
توریسم آنلاین : در افسانه‌های ایران، مانند ققنوس در افسانه‌های مصر و یونان صاحب کرامت است. هما در ادبیات ایران به عنوان نماد سعادت است و بر عکس جغد که نماد شقاوت است البته هما می‌تواند پرنده‌ای افسانه‌ای باشددر قصه‌ها و مثل‌های ایرانی از هما به عنوان پرنده‌ای استخوان‌خوار و بی‌آزار یاد شده‌است.
همای بر همه مرغان از آن شرف دارد که استخوان خورد و جانور نیازارد
— سعدی
نقش این پرنده در کنده‌کاری‌ها و برخی از سر ستون‌های پارسه (تخت جمشید) پیداست. در خرابه‌های تخت جمشید که پایتخت هخامنشیان بوده‌است دو مجسمه سنگی از هما پیدا شده‌است. این نشان می‌دهد که هما در زمان ایران باستان نیز پرنده سعادت بوده‌است.
جایگاه در ادبیات فارسی
هما (همای) جایگاه برجسته‌ای در ادبیات ایران زمین داشته‌است. در سروده‌های بسیاری از شاعران از هما به عنوان پرنده خوشبختی و سعادت یاد شده‌است. در ادبیات فارسی او را نماد فرّ و شکوه دانند و به شگون نیک گیرند. همچنین آمده‌است «مرغی است که او را مبارک دارند و چون پیدا شود مردم به تفأل در زیر سایهٔ او روند».
نمونه‌هایی از یادکرد هما در ادبیات فارسی:
تو فرّ همایی و زیبای گاه تو تاج کیانی و پشت سپاه (فردوسی)
همای سپهری بگسترد پر همی بر سرش داشت سایه ز فر (فردوسی)
هماییست مر چرخ را فّر اوی که شاهی دهد سایهٔ پّر اوی (اسدی توسی)
تا نبود چون همای فرخ کرکس همچو نباشد به شبه باز خشین پند (فرخی)
کس نیاید به زیر سایهٔ بوم ور همای از جهان شود معدوم (سعدی)
تو همایی و من خستهٔ بیچاره گدای پادشاهی کنم ار سایه به من برفکنی (سعدی)
همای شخص من از آشیان شادی دور چو مرغ حلق‌بریده به خاک برمی‌گشت (سعدی)
چو پی کبوتر دل به هوا شدم چو بازان چه همای ماند و عنقا که برابرم نیامد (مولوی)
بر من همای وصلت سایه از آن نیفکند کز محنت فراقت پوسیده استخوانم (فخرالدین عراقی)
همای گو مفکن سایهٔ شرف هرگز بر آن دیار که طوطی کم از زغن باشد (حافظ)
سایهٔ طایر کم‌حوصله کاری نکند طلب از سایهٔ میمون همایی بکنیم (حافظ)
جلوه‌گاه طایر اقبال باشد هر کجا سایه‌اندازد همای چتر گردون سای تو (حافظ)
همایی چون تو عالی‌قدر حرص استخوان تا کی دریغ آن سایهٔ همت که بر نااهل افکندی (حافظ)
همای اوج سعادت به دام ما افتد اگر تو را گذری بر مقام ما افتد (حافظ)
باز آی ای همای همایون که مرغ دل پر می‌زند در آرزوی آشیان تو (خواجوی کرمانی)
تا همایم خوانده‌ای در کام دل هرنواله استخوان می‌آیدم (خاقانی)
از مزاج اهل عالم مردمی کم جوی از آنک هرگز از کاشانهٔ کرکس همائی برنخاست (خاقانی)
فرّ همای ملکی داشتی اوج هوای فلکی داشتی (نظامی)
چون تو همایی شرف کار باش کم خور و کم گوی و کم آزار باش (نظامی)
دردسر بسیار دارد سایهٔ بال هما اختر اقبال را در خواب دیدن خوشترست (صائب تبریزی)
سایهٔ بال هما خواب گران می‌آرد در سراپردهٔ دولت دل بیدار مجو (صائب تبریزی)
بخت سیهی دارم کز سایهٔ اقبالش هر چیز سیاهی کرد بر بال هما بستم (بیدل دهلوی)
استخوان چرب و خشکی هست کز خاصیتش سگ توجه بر گدا دارد هما بر پادشاه (بیدل دهلوی)
شبستان جهان و سایهٔ دولت، چه‌فخراست این مگر در چشم خفاش آشیان بندد هما اینجا (بیدل دهلوی)
مرغابی و تذرو و کبوتر از آن من ظل هما و شهپر عنقا از آن تو (اقبال لاهوری)
علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را که به ماسوا فکندی همه سایهٔ هما را (شهریار)
همای اوج سعادت که می‌گریخت ز خاک شد از امان زمین دانه‌چین دام شما (هوشنگ ابتهاج)
به‌کارگیری نام هما
لوگوی هواپیمایی ملی ایران (هما) که ادوارد زهرابیان آن را طراحی نمود.
هواپیمایی ملی ایران با به‌کارگیری ایهام نام هما و نیز نماد هما به بهترین شکل چه به در تعبیر پرندهٔ سعادت و چه در استفاده از حروف کوتاه‌شده برای نامش این باور فرهنگ عامه را با فعالیت تجاری خود پیوند زده بود و همچنین گروه هتل همای هما به نام هما میباشد.
همچین شرکت کامیون سازی اسکانیا هم از نماد هما یا همان شیردال (griffin) در لوگوی خود استفاده کرده است.
چگونه یک لاشخور، همای سعادت شد؟
خبرآنلاین هم نوشت : اکبر نعمتی، کارشناس مدیریت حیات‌وحش طی رشته توییتی در خصوص پرنده هما که فیلم آن امروز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود، صحبت کرد.
اکبر نعمتی در این رشته توییت گفت:«حالا که بعد از انتشار فیلم هما در طالقان این پرنده ترند شد، دیدم یه سری اطلاعات غلط در حال انتشار است خوبه که در اینجا کمی اطلاعات در مورد این پرنده منتشر کنم.
نام هما یا هومیه، هومایه، هومیا و هومایا در پهلوی به معنی فرخنده و خجسته در اوستا به وفور به کار رفته است. هما یا مرغ سعادت، با نام علمی Gypaetus barbatus از تیره یا خانواده Accipitridae بوده و نام انگلیسی آن کرکس ریش‌دار یا Bearded_Vulture میباشد.
شاید براتون پارادوکس ایجاد شد که چرا یک کرکس یا لاشخور شد پرنده سعادت در باور ما ایرانی‌ها؟ بریم اول سراغ غذای این پرنده؛ بیش از ۸۰ درصد غذای هما مغز استخوان است و قادر است در کمتر از ۲۴ ساعت استخوان را به صورت کامل هضم نماید زیرا اسید معده هما زیاد است.
هما مانند دیگر پرنده‌های شکاری علاقه‌ای به خوردن گوشت و لاشه ندارد و تغذیه اصلی این پرنده استخوان است. هما استخوان را درحین پرواز از ارتفاع بالا به زمین می‌اندازد تا به قطعات کوچک تبدیل شود و سپس اقدام به خوردن آن میکند.
همچنین در نظر داشته باشید هما از لاک پشت و مارمولک نیز تغذیه میکند. هما در خاک‌های حاوی اکسید آهن با چنگال خود خاک حاوی اکسید آهن را بر می‌دارد و آن را روی پر و بالش می‌مالد تا مطمئن شود که به رنگ نارنجی آتشین تبدیل شده و ظاهری جدید به خود بگیرد و رفتار استتار یا دفاعی این پرنده است.
همای سعادت یا مرغ سعادت جایگاه ویژه‌ای در ادبیات و فرهنگ ایران زمین دارد و مشهور است که سایه‌اش بر سر هر که بیفتد، به خوشبختی، سعادت و کامیابی خواهد رسید. به همین دلیل نقش هما در بسیاری از سرستون های تخت جمشید وجود دارد و اشعار بسیاری در ادبیات پارسی سروده شده‌اند.
که هما نقشی اساسی در آنها دارد. هما در اصل پرنده‌ای استخوان خوار است، ایرانیان باستان چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش را بسیار گرامی و مقدّس می‌شمردند و آنها را به‌وجود آورنده هستی و گرداننده جهان می‌دانستند؛ تا آنجا که آیین بیشتر اقوام کهن ایرانی نیز همین عناصر طبیعت بوده‌است.
برای همین مردگان خود را در خاک دفن نمی‌کردند چون باور داشتند، خاک نباید آلوده شود و نیاکان ما اجساد خود را در دخمه‌ها قرار می‌دادند، به اعتقاد آنها، اگر هما به سراغ جسدی می‌رفت آن فرد در عالم جاودان سعادتمند و در دنیای بعد بهشتی می‌شد.
در افسانه‌ها دیدنش موجب خوش یمنی بوده است. جالب است بدانید در ادبیات کهن پارسی هرگاه پادشاهی در می‌گذشت و وی را وارثی برای جانشینی نبود، مردم را در میدانی جمع و همایی را رها می کردند، هما بر سر و شانه ی هر که می نشست آن فرد پادشاه سرزمین می‌شد.
برخلاف باورها هما پرنده کمیابی در ایران نیست هم در رشته کوه‌های البرز و هم زاگرس زندگی میکند اما از آنجایی که آشیانه‌اش را در بالای صخره‌ها انتخاب میکند دیدنش کمی سخت است، البته از لحاظ حفاظتی در آستانه تهدید قرار گرفته است.
