مراسم زار ؛ آیینی برای فراری دادن جن ها با ساز و آواز!

توریسم آنلاین : در تمام جهان آیین ها و مراسمی وجود دارد که نسل به نسل از نیاکان به نسل های بعد به ارث رسیده است. گرچه بسیاری از آیین ها به مرور زمان کمرنگ و فراموش شده است اما آیین هایی هست که همچنان در بین مردم شهرها و روستاهای جهان برگزار می شود. یکی از این آیین های عجیب مراسم زار است که در مناطق جنوبی ایران برای درمان بیماران انجام می شود.

به گزارش توریسم آنلاین ، مراسم زار یا همان جن گیری در واقع یک مراسم آیینی همراه با موسیقی و با فلسفه درمان است که در جنوب کشور برگزار می شود. گفته می شود این مراسم از آفریقا به ایران آمده است و گرچه تفاوت هایی در نحوه برگزاری این مراسم در ایران و آفریقا وجود دارد اما هدف از برگزاری آن یکی است و ریتم موسیقی مشابهی نیز دارند.

در باور و اعتقادات مناطق جنوبی کشور زار در واقع نوعی باد فرا زمینی یا همان جن است که سوار بر موج دریا و از طریق بادهای موسمی وارد سواحل جنوبی کشور می شود و به صورت های مختلف در بدن آدم ها رسوخ می کند. با رسوخ زار در بدن، انسان دچار درد و بیماری می شود که با روش های معمول بهبود پیدا نمی کند و اصطلاحا هوایی می شود و تنها راه درمان آن برگزاری مراسم زار است.

مراسم زار در واقع مراسمی است که طی آن ارواح خبیثه را از بدن بیمار خارج می کنند! این مراسم توسط بابازار یا مامازار برگزار می شود. بابازار یا مامازار کسی است که خودش چندین بار به بیماری زار مبتلا شده است و به تسلط کافی بر باد رسیده است و می تواند آن را از بدن فرد مبتلا خارج کند. معمولا بابا زار یا ماما زار از افراد می‌خواهند فرد بیمار را نزد پزشک ببرند، اگر بیماری وی رفع نشد حتما باد زده شده و باید درمان گردد. از دیگر افراد حاضر در این مراسم اهل هوا هستند که خودشان حداقل یک بار توسط اجنه تسخیر و بعد در مراسم زار بهبود پیدا کردند.

«زار» از زبان امهری به زبان عربی واردشده است و عقیده عمومی به وجود جنی است به نام زار که از حبشه به جهان اسلام راه‌یافته است. این عقیده در بسیاری از کشورهای اسلامی و آفریقایی درباره جنی که موقتاً در وجود انسان حلول کرده است، وجود دارد. این جن در نیجریه حوری، در مالایا آموک در حبشه زار و در میان کوشی‌­­ها جار و در جاهای دیگر دار، دارو و در سومالی سار نامیده می‌شود.

«در جزیره خارک بومیان بر این باورند که هرگاه اهل زمین – باد یا جن – به هر دلیلی وارد کالبد انسان شود، آن شخص را از حالت طبیعی خارج کرده و به حالت عجیبی گرفتار می‌کند. چنین فردی گوشه‌گیر و کم‌حرف می‌شود، میل به غذا را از دست می‌دهد، کم‌خواب شده و دهان او کف می‌کند. این‌گونه افراد گرفتار اوهام و خیالات می‌شوند و احساس می‌کنند شخص دیگری نیز در کالبدشان وجود دارد که با آن‌ها و موجودات نامرئی خارج از وجود آن‌ها صحبت می‌کند و این موضوع بعضاً باعث می‌شود که آن‌ها دست به اعمال و رفتاری بزنند که در اراده‌شان نیست.»

اجرای مراسم زار در بندرعباس

در بندرعباس وقتی بابا یا مامای زار احتمال می‌دهد که بیمار به یکی از زارها مبتلا شده است، او را مدت هفت روز دور از چشم دیگران در حجاب نگه می‌دارند. در تمامی این مدت بابا یا ماما دارویی به نام گره کو که معجونی است از بیست‌ویک ماده درست می‌کنند و هر شب به تن او می‌مالند. پس از پایان این مرحله – مرحله حجاب – صبح روز بعد بدن بیمار را تمیز، خاک هفت راه را با هفت برگ گیاه بیخار مخلوط می‌کنند و همراه گره کو به تن وی می‌مالند.

پیش از آنکه مراسم رسمی زار اجرا شود، جنی که باد زار را به بدن شخص وارد نموده است از بدن او بیرون می‌کنند؛ بدین ترتیب که بیمار را می‌خوابانند، انگشت شست پاهایش را با موی بز به هم می‌بندند و مقداری سیفه – روغن کوسه‌ماهی که بسیار بد بو است – به زیر بینی فردی که گرفتار زار شده است، می‌مالند و چند رشته موی بز آتش زده زیر بینی او قرار می‌دهند. بعد بابا، با چوب‌دستی – خیزران – جن را تهدید می‌کند که از بدن وی خارج شود و با آن ضربه‌هایی به تن بیمار میزند، جن با جیغ‌وداد و ناراحتی زیاد مرکبش را رها و فرار می‌کند.

بعد از فرار جن تنها باد زار در سر بیمار است. برای زیر آوردن زار سفره، بساط، بازی، آواز، ورد و نذر و نیاز لازم است. در مجلس زار بابا یا مامای زار [حکیم، پزشک، جادوگر، شمن] در صدر مجلس قرار می‌گیرد و چند دهل یکسر و دو سربزرگ و کوچک در یک ردیف قرار می‌دهند. در آغاز مجلس آتش در گِشه سوز (آتشدان) می‌ریزند و مقداری کندورک (سقّز) را بر روی آتش قرار می‌دهند و با بوی آن دهل‌ها را معطر می‌سازند.

بابا و ماما با خیزرانی که در دست دارند، مجلسِ بازیِ زار را آغاز می‌کنند. خود بابا به سراغ یکی از دهل‌ها می‌رود و شروع می‌کند به کوبیدن و شعر خواندن… وقتی مجلس گرم شد و رونق گرفت، دیگران هم با آواز بابا دم می‌گیرند… آواز و اشعار زاران در سواحل آفریقا همه به زبان سُواهیلی است، ولی در ایران بیشتر اشعار را به زبان عربی می‌خوانند که بعد از چند بیت تبدیل به اشعار نامفهوم سُواهیلی می‌شود، ولی کمتر کسی معنی این شعرها را می‌فهمد حتی خود بابا و مامای زار.

هرچند که مراسم زار در جنوب کشور بخصوص استان هرمزگان و قشم انجام می شود اما بسیاری از مردم این منطقه نیز اعتقادی به وجود جن در بدن انسان ندارند و آن را خرافات می دانند.