پرسه در تیمچه بزرگ بازار قم

توریسم آنلاین : یکی از زیباترین تیمچه های کشور که از آثار ارزشمند هنر معماری اسلامی است تیمچه بزرگ بازار قم است که در سمت شمال راسته بازار نو واقع شده است.

به گزارش توریسم آنلاین ، تیمچه بزرگ بازار قم به دست هنرمند برجسته عصر ناصری، استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی در سال 1301 هـ . ق در عهد ناصری طراحی و اجرا شد که از نظر وسعت، هنر معماری و تزیینات، ازجمله بناهای منحصر به فرد به شمار می‌رود.

  تیمچه چیست؟

تیمچه به معنى کاروانسراى کوچک بوده است. در دوره‌هاى معاصر به‌ کاروانسراها یا سراهاى کوچک و سرپوشیده گفته مى‌شود. فضاى تیمچه‌ها نسبت به کاروانسراها از لحاظ اقتصادى گرانتر بوده و براى عرضه اجناس ارزان قیمت استفاده نمى‌شده است. از جمله تیمچه‌ها مى‌توان به سرا و تیمچهٔ امیر در تبریز، سرا و تیمچهٔ حاج‌رضا در قزوین، تیمچه نو در کاشان، تیمچه مظفریه در تبریز اشاره کرد.

درباره تیمچه بزرگ قم

تیمچه بزرگ قم متشکل از بنایی با دو طبقه بالا با 12 غرفه دارای اُرسی‌های زیباست که بیشتر آنها از بین رفته‌اند. ساخت طاق تیمچه بزرگ قم با دهانه بالغ بر 16 متر و ارتفاع 15 متر به واقع یکی از شاهکارهای معماری در بناهای تجاری فرهنگی عصر قاجاریه است.

سقف تیمچه سه چشمه است که قسمت وسطی به دهانه 15 متر و ارتفاع 15 متر دارای دو پوشش است. طول این بخش 28 متر و بدون ستون است. چشمه میانی با بلندی و دهانه 15 متر دارای پوشش آجری ظریف و آراسته با مقرنس گچی در زوایا است.

تیمچه بزرگ متشکل از دو بخش اصلی تیمچه و سرا می‌باشد که فضای صحن‌، حجره‌ها در فضای تیمچه و کارگاه‌های رفوگری و حیاط پشتی در محدوده‌ سرا قرار دارند.از موارد قابل توجه در معماری فضای صحن تیمچه هماهنگی و هارمونی در بکارگیری رنگ‌های متنوع و نیز تناسبات بکار رفته است که نشان از ذوق معمار آن دارد.

در مرکز تیمچه حوضی هشت ضلعی قرار دارد که بر مرکزیت این فضا تأکید و از یکنواختی فضای کف کاسته است.کاربرد حوض صرفا جهت وضو و شست و شو و منبع آب آن از آب انبار مجاور تیمچه بوده است .گنبد از نوع عرق چینی و پوشش زیر آن شمسه کاری با اسلوب رسمی بندی و یزدی بندی است که روزنه‌هایی برای تأمین روشنایی داخل بنا در نظر گرفته شده است.

‌تهویه و نوررسانی بازار از طریق دریچه‌هایی که در پوشش گنبدی آن تعبیه شده صورت می‌گیرد.این دریچه‌ها در بالای گنبد به شکل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شکل قلب مشاهده می‌شوند. ترکیب نوری که از سقف می‌تابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین به وجود می‌آورد.

از ویژگی های این بنای ارزشمند می توان به معماری زیبا و مجلل تیمچه، تجارت تک کالایی آن، جایگاه طراز اول و سکوت و آرامش آن اشاره کرد.مصالح ساختمانی مورد استفاده در بازار قم با توجه به امکانات محیطی از خشت، آجر، گل و سنگ فراهم آمده است.

این بنا از ابتدا جهت تجارت فرش ساخته شده است و فرش یکی از مهمترین محصولات هنری و صنعتی قم می باشد.از موارد جالب توجه در فضای صحن تیمچه هماهنگی معماری بنا با اقلیم شهر است. بطوریکه فضای صحن در فصول محتلف سال مطبوع و دلنشین می‌باشد و با ایجاد سقف روپوش‌، فضایی جهت تلطیف سرمای زمستان و گرمای طاقت فرسای شهر کویری قم فراهم شده است.

از نمونه‌های مشابه این بنا می توان به تیمچه امین‌الدوله در کاشان و تیمچه حاجب الدوله تهران اشاره کرد. تیمچه بزرگ قم در سال 1376 به شماره 1902 در فهرست آثار ملی کشور ثبت گردید و طی سالیان اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان قم مورد حفاظت و مرمت قرار گرفته است.

بازار قدیمی قم یکی از بازارها و مراکز خرید قم است که بسیار قدیمی است. عمر این بازار به بیش از 100 سال می رسد.بازار قدیمی شهر قم در بافت قدیمی قرار گرفته و در نقشه اطراف حرم مطهر حضرت معصومه (س) به خوبی قابل مشاهده است. دسترسی آسان به آستان مبارکه دختر امام هفتم، سبب شده تا این بازار مملو از زائر باشد. قیمت های مناسب و تنوع کالاها مخصوصاً کالاهای سنتی سبب شده تا این بازار با این که قدیمی است، محبوبیت فراوانی داشته باشد.