مرد آشتی در آتشین ترین پرونده ها

توریسم آنلاین :  قاضی زارعی معتقد است همه کار قضاوت توأم با خاطرات تلخ و شیرین است و یکی از خاطرات فراموش نشدنی خود را مصالحه و آشتی زن و شوهری می داند که بعد ازدعواهای بسیار تصمیم به طلاق توافقی گرفته بودند.

مرجان دهقانی: راهروهای خاکستری دادگاه ها همیشه پر است از شاکی ومشتکی عنه که برای عده ای اشک و برای عده ای دیگر لبخند به همراه دارد. این دو روی سکه نه تنها برای طرفین دعوا که گاه برای قضات هم چنین است؛ پای صحبت های آن ها که بنشینی، گاه از اشک می گویند، گاه از لبخند و گاه از بخشش.

قضات کهنه کار اما روزگار قدیمی تری را به یاد ما می آورند، روزگارانی که نزاع ها، طلاق ها و دعواها با واسطه و پا درمیانی ها حل می شد و خاطرات شیرینی از بخشش ها در ذهن برجا می ماند.
سید فضل ا… زارعی یکی از قضات پیشکسوت مجموعه قضائی فارس است که در حال حاضر با کوله باری از تجربیات و خاطرات تلخ و شیرین که برای او به یادگار مانده است مسئولیت معاونت قضائی دادگستری فارس را بر عهده دارد. وی علاوه بر این که در حوزه نظارتی مسئولیت دارد در زمینه کمک به آزادی زندانیان جرائم غیر عمد هم دستی بر آتش دارد و به واسطه مسئولیت و اعتباری که نزد خیرین دارد در سال گذشته نزدیک به 180 زندانی را به شیوه های مختلف از جمله پرداخت طلب طلبکاران به طور مستقیم و یا هماهنگی و همکاری با ستاد دیه استان و یا از طریق مجموعه انجمن حمایت از خانواده زندانیان آزاد کرده است.

علاوه بر این او ریاست شعبه 27 دادگاه تجدید نظر استان را هم بر عهده دارد و در حوزه قضاوت علاوه بر فعالیت های مدیریتی در رسیدگی به پرونده ها هم بسیار فعال است. آن چه در ادامه می خوانید بخشی از خاطرات تلخ و شیرین قاضی زارعی است که در گفت و گو با «خبرجنوب» مطرح می کند.
قاضی زارعی معتقد است همه کار قضاوت توأم با خاطرات تلخ و شیرین است و یکی از خاطرات فراموش نشدنی خود را مصالحه و آشتی زن و شوهری می داند که بعد ازدعواهای بسیار تصمیم به طلاق توافقی گرفته بودند.

وی ادامه می دهد: در آن زمان کلینیک های مشاوره خانواده مانند مراکز امروزی چندان فعالیت چشمگیر و مؤثری نداشتند، به همین دلیل آن ها را برای مصالحه و سازش به دفاتر علما و امام جمعه معرفی کردم ولی همچنان اصرار بر جدایی داشتند. این زوج صاحب دو فرزند بودند و پسر بزرگتر که نوجوان بود به همراه مدیر مدرسه اش نزد من آمد و درخواست کرد مانع جدایی پدر و مادرش شوم. این نوجوان مستعد و درس خوان اظهار کرد که پدر و مادرش تنها از روی لجبازی می خواهند از هم جدا شوند.

با طولانی کردن زمان رسیدگی به پرونده و برگزاری جلسات صلح و سازش و مشاوره برای این زوج، بالاخره آنان را سازش دادند و زوجین در همان جلسه دادگاه با همدیگر آشتی کردند و با خوشحالی و ابراز رضایت از عملکرد دادگاه دست فرزندان خود را گرفتند و به منزل مشترک رفتند.

این قاضی به مورد جالب تری در رابطه با همین پرونده نیز اشاره می کند و می افزاید: سال ها بعد در یکی از روزهای کاری، زن و شوهری به همراه فرزند جوانشان به دفتر من آمدند و خود را همان زوجی معرفی کردند که سال ها پیش قصد جدایی داشتند اما با اقداماتی که انجام شد از طلاق منصرف شدند. آن ها اکنون در کنار هم خوشبخت بودند و فرزندانشان هم در رشته پزشکی تحصیل می کردند و حال برای قدردانی و حق شناسی نزد من آمده بودند.

وی با اظهار تأسف می گوید: امروزه قضات ما در دادگاه های خانواده با پرونده های زیادی رو به رو هستند که به نوعی فاجعه است به طوری که درهر شعبه دادگاه های تجدید نظر در ماه بالغ بر 300 پرونده بررسی می شود بنابراین در گذشته زمان کافی وجود داشت و امکان رسیدگی به پرونده ها با دقت و امعان نظر بیشتر بود، امری که اکنون امکان آن وجود ندارد و قضات بعد از مراحل قانونی در زمان مقتضی مجبور به صدور رأی می شوند.

معاون قضائی دادگستری فارس که سالها قاضی دادگاه کیفری استان بوده است در رابطه با پرونده های قتلی که منجر به صلح و سازش شده هم می گوید: ده ها پرونده قتل عمد و غیر عمد را منتهی به سازش کرده ایم. این کار هم دشواری های خاص خود را دارد و هم عواقبی برای جامعه در پی دارد. در این میان با پرونده هایی مواجه بوده ایم که که مقتول را مثله و تکه پاره و هر قطعه از جسد را در جایی انداخته بودند اما باز هم توانستیم رضایت اولیای دم را جلب کنیم و به جای قصاص پرونده را به صلح و سازش خاتمه بدهیم.

قاضی زارعی در پاسخ به این سئوال که چطور در چنین پرونده هایی صلح و سازش اتفاق می افتد، می گوید: از بُعد عاطفی وارد ماجرا می شویم، به خانواده مقتول می گوییم که عمده اتفاقات یک قتل در شرایط خاصی مانند عصبانیت و انتقام گیری رخ می دهد که منجر به قتل شده و اکنون شرایط متفاوت است.
معاون قضائی دادگستری فارس در ادامه سخنانش به موضوع جرائم قتل عمد می پردازد و می گوید: بعضی مواقع قتل به صورت ناخواسته و آنی و در پی خشم و عصبانیت ناگهانی اتفاق می افتد. در چنین پرونده هایی ما سعی می کنیم با برگزاری جلسات صلح و سازش با اولیای دم، رضایت آنان را جلب کرده و مانع ازقصاص فرد محکوم شویم، هر چند که بعد از اعلام رضایت اولیای دم از جهت جنبه عمومی جرم حسب تکلیف قانون مرتکبینی می بایست محکوم به مجازات تعزیری گردند.

وی در ادامه می گوید: بیشترین جرائمی که وجود دارد ناشی از مشکلاتی است که درون جامعه یا درون خانواده اتفاق می افتد گاهی هم جرایم از سرناچاری ویا نادانی مجرم رخ می دهد.

به هر حال درحرفه قضاوت باید این مسئله را مورد توجه قرار داد که با اعمال مجازات آبروی فرد مجرم می رود حال باید این نکته را به هم به یاد داشت فردی که از سرناچاری دست به انجام جرمی زده با کسی که از سر تنوع طلبی و زیاده خواهی دست به عمل خلاف می زند مجازاتشان متفاوت است. گاهی مجرم یک شخصیت محترم و شناخته شده ای دارد و همه از او به نیکی یاد می کنند بنابراین صدور حکم در موردچنین فردی که قصدمثلا قصد قتل نداشته و اتفاقی این موضوع برایش پیش آمده تعیین مجازات وشرایط اجرای آن بسیار متفاوت خواهد بود.

قاضی زارعی در پاسخ به این سئوال که آیا ممکن است مجرم پس از بخشش اولیای دم و گذراندن جنبه عمومی قتل دوباره دست به جنایت بزند، می گوید: هر احتمالی وجود دارد اما قانون برای این موارد هم مجازات حبس پیش بینی کرده که آن هم جنبه بازدارندگی دارد. در واقع اولیای دم می بخشند اما متهم یا مجرم از جنبه عمومی جرم چند سال در زندان است و بعد آزاد می شود اما باید این را هم مد نظر قرارد اگر مجرمی دوباره دست به جنایت بزند با تشدید مجازات رو به رو خواهد شد.

وی در پاسخ به این که تفاوت شغل قضاوت با سایر مشاغل موجود در اجتماع در چه مواردی قابل تعریف است؟ اظهار کرد: فردی که می خواهد کاری را شروع کند با انگیزه درآمدزایی به آن نگاه می کند و آن را انتخاب می کند اما کار قضا به قصد شغل و درآمد نیست چرا که حساسیت های خاص خودش را دارد.

منصب قضا را می توان یک امر الهی دانست و در واقع این کار یک حرفه است و نه یک شغل، قاضی باید قدرت تشخیص داشته باشد در واقع علاوه بر حساسیت، تبحر، تجربه و توانایی و به خصوص شَم قضائی کافی و شناخت نسبت به جامعه و دیدگاه های اجتماعی و روان شناسی داشته باشد تا بتواند در کارش به قول معروف حریف قدری باشد.