چطور به زبان زرگری صحبت کنیم؟
در آموزش زبان زرگری، هر واژه به هجاهای (سیلاب‌های) جداگانه تقسیم شده و طبق قاعده‌ای خاص تغییر می‌کند. فرآیند تبدیل واژه‌ها در این زبان را در ادامه این مطلب یاد بگیرید
توریسم آنلاین: زبان زرگری زبانی راز آلود است که با اضافه کرد واج های جدید به واژه ها زبانی رمزی بدست می آید.
می گویند زبان زرگری، گویشی رمزآلود با ریشه هندواروپایی است که زرگران برای ارتباط محرمانه استفاده می‌کردند. با تحریف واژگان (مثل “سلام” به “سَزَلازام”)، فهم آن برای غیرصنفی‌ها سخت است. در روستای زرگر قزوین و قشقاق شهریار رواج داشته و نصرت‌الله زرگر آن را معرفی کرد.
زبان زرگری نوعی گویش رمزآلود و اختصاصی است که در میان برخی از اصناف، به‌ویژه زرگران و گروه‌های خاصی از بازار، برای برقراری ارتباط محرمانه به کار می‌رود. این زبان با تغییراتی در ساختار واژگان و نحوه تلفظ آن‌ها، به گونه‌ای طراحی شده که افراد خارج از این صنف نتوانند به‌راحتی مفهوم گفت‌وگوها را درک کنند.
ویژگی‌های زبان زرگری شامل موارد زیر است:
تحریف واژگان:
کلمات رایج در این زبان با افزودن حروف یا هجاهای خاص تغییر می‌کنند تا فهم آن‌ها برای افراد ناآشنا دشوار شود.
کاربرد محدود:
افراد در محیط‌های کاری و اصناف خاص از این زبان برای تبادل اطلاعات محرمانه استفاده می‌کنند.
ریشه‌های تاریخی:
مشابه این زبان در میان دیگر گروه‌های صنفی نیز وجود داشته است که هدف آن حفاظت از اطلاعات تخصصی، مانند قیمت طلا، و جلوگیری از سوءاستفاده افراد غیرمتخصص بوده است.
زبان زرگری زبان مخفی بین زرگرهاست.
تاریخچه زبان زرگری و منشا آن
زبان زرگری یکی از گویش‌های خاص رومانیایی است که در گذشته در میان ساکنان روستای زرگر، واقع در شهرستان آبیک استان قزوین، رواج داشت. این زبان که ریشه‌ای در زبان‌های هند و اروپایی دارد، علاوه بر روستای زرگر، در منطقه قشقاق زرگرهای شهرستان شهریار در استان تهران نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت.
یکی از افرادی که در حفظ و گسترش این زبان نقش داشت، نصرت‌الله زرگر بود. او که ساکن روستای قشقاق بود، اشعاری را سرود و آن‌ها را به زبان زرگری ترجمه کرد. این اشعار در سال ۱۳۷۲ از رادیو تهران در برنامه فرهنگ و مردم پخش شد. انتشار این آثار به معرفی بیشتر این زبان و فرهنگ آن در میان پژوهشگران و علاقه‌مندان به زبان‌شناسی کمک کرد.
با وجود گذر زمان، این زبان همچنان مورد توجه محققان حوزه زبان‌های بومی و اقوام قرار دارد و از نظر زبان‌شناسی، نمونه‌ای از گویش‌های کمتر شناخته‌شده در ایران به شمار می‌رود.
دستور زبان و ویژگی‌های زبان زرگری
زبان زرگری یکی از زبان‌های رمزگذاری‌شده‌ای است که در میان برخی اصناف و پیشه‌وران برای جلوگیری از فهم مکالمات توسط دیگران استفاده می‌شد. این زبان نوعی فرانویسی رمزگونه است که قواعد مشخصی برای تغییر واژگان دارد و ساختار آن مبتنی بر افزودن صامت «ز» به هجاهای واژه‌های فارسی است.
در آموزش زبان زرگری، هر واژه به هجاهای (سیلاب‌های) جداگانه تقسیم شده و طبق قاعده‌ای خاص تغییر می‌کند. فرآیند تبدیل واژه‌ها در این زبان شامل مراحل زیر است:
تقسیم کلمه به هجاهای کوچک‌تر: هر واژه را باید به بخش‌های کوچک‌تر (هجاها) تجزیه کرد.
تکرار هر هجا با تغییر صامت: هر هجا باید دوبار تکرار شود.
جایگزینی صامت اول با حرف “ز” در تکرار دوم: در نسخه دوم هر هجا، صامت ابتدایی با “ز” جایگزین می‌شود، در حالی که باقی حروف بدون تغییر باقی می‌مانند.
حروف ساکن بدون تغییر می‌مانند: اگر هجایی شامل یک حرف ساکن باشد، آن بخش بدون تغییر باقی می‌ماند.
کلمه «پل»
تجزیه به هجاها: پ + ُ + ل
صامت + مصوت + صامت
تبدیل به زرگری: پُزُل → pozol
کلمه «سلام»
تجزیه به هجاها: سَ + لا + م
تبدیل به زرگری: سَ + زَ + لا + زا + م
نتیجه: سَزَلازام
کلمه «چطوری»
تجزیه به هجاها: چ + طو + ر + ی
تبدیل به زرگری: چزطوزو ریزی
نتیجه: cheze tozo rizi
کلمه «ببر»
تجزیه به هجاها: بِ + بُ + ر
تبدیل به زرگری: بِ + زِ + بُ + زُ + ر
نتیجه: بِزِبُزُر
کلمه «شما»
تجزیه به هجاها: ش + ما
تبدیل به زرگری: شز + مازا
نتیجه: shozo mazaa
آیا زبان زرگری ثبت ملی شده است؟
در پاسخ به این سوال، باید اشاره کرد که بر اساس نظرات و گزارش‌های ارائه‌شده اداره میراث فرهنگی، زبان زرگری به‌عنوان یک میراث فرهنگی و زبانی ثبت ملی نشده است. این زبان که برخی گروه‌های خاص از آن به‌عنوان یک گویش رمزگذاری‌شده استفاده می‌کنند، هنوز به‌عنوان یک بخش از میراث معنوی کشور در فهرست ملی ثبت نشده است. در حقیقت، علیرغم داشتن ویژگی‌های خاص و ارزش فرهنگی، زبان زرگری به‌طور رسمی تحت حمایت‌های قانونی و ثبت در فهرست آثار ملی قرار نگرفته است.
این وضعیت ممکن است به دلیل نبود آگاهی کافی از ارزش‌های زبانی و فرهنگی این زبان یا عدم پیگیری‌های لازم از سوی نهادهای مرتبط باشد. به همین دلیل، زبان زرگری همچنان به‌عنوان یکی از بخش‌های کم‌توجه در ذخایر فرهنگی کشور باقی مانده است.
لازم به ذکر است که ثبت ملی یک زبان یا گویش، فرآیند خاص خود را دارد و مستلزم بررسی‌های دقیق از جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و تاریخی آن است. در صورتی که تحقیقات و اقدامات جدید در این زمینه انجام شود، ممکن است شاهد ثبت رسمی این زبان در فهرست میراث فرهنگی کشور باشیم.
