جشن میانه زمستان اصالت تاریخی ندارد
مدیر گروه پژوهش دانشگاه هنر اصفهان گفت: در منابع به‌جامانده از ایران باستان، جشنی به نام جشن میانه زمستان به چشم نمی‌خورد و در هیچ‌یک از کتاب‌های دوره اسلامی هم به چنین جشنی اشاره نشده است.
ایمنا: بعضی از پانزدهم بهمن‌ماه با عنوان جشن فراموش شده میانه زمستان یاد کرده اند؛ جشنی که در چهل‌وپنجمین روز زمستان به علت شکسته شدن غول سرما و دوباره زنده شدن و آغاز نفس کشیدن زمین برگزارمی شود. اما وجود این جشن تا چه اندازه درست است؟
صدرالدین طاهری، اسطوره‌شناس و مدیر گروه پژوهش دانشگاه هنر اصفهان بابیان اینکه در منابع به‌جامانده از ایران باستان، جشنی به نام جشن میانه زمستان به چشم نمی‌خورد و در هیچ‌یک از کتاب‌های دوره اسلامی هم به چنین جشنی اشاره نشده است، دراین باره گفت: باوجوداینکه در چند سال گذشته وب‌سایت‌های اینترنتی گوناگون از وجود این مناسبت صحبت کرده‌اند، اما در منابع معتبر اثری از این جشن دیده نمی‌شود. نه در متون اوستایی و پهلوی و نه در کتاب‌های دوران اسلامی مانند آثارالباقیه، غرر اخبار، تاریخ طبری و شاهنامه به چنین آیینی اشاره نشده است.
طاهری با اشاره به گونه‌های جشن‌های ایرانی و ماهیت آن‌ها افزود: دو مجموعه جشن دوره‌ای ایرانی از نیاکان ما به‌جامانده است؛ گروه اول جشن‌های ماهانه همچون فروردینگان، اردیبهشتگان، خردادگان، تیرگان، امردادگان و دیگر جشن‌های ماهانه است که بر اساس تقارن نام روز با نام ماه بناشده‌اند، گروه دوم جشن‌های فصلی هستند که به آن‌ها گاهان‌بار یا گَهَنبار گفته می‌شود. وی تصریح کر: بر اساس باورهای مزدیسنی، اهورامزدا جهان را در این شش «گاه» میدیوزَرِیم (پانزدهم اردیبهشت‌ماه)، میدیوشـِیم (پانزدهم تیرماه)، پَـیته‌شَـهیم (سی‌ام شهریورماه)، اَیاسرِم (سی‌ام مهرماه)، میدیارِم (بیستم دی‌ماه) و هَـمَـسپَـتمَدُم (آخرین روز سال کبیسه) آفرید؛ بنابراین، شمار و زمان جشن‌های ماهانه و گاهنبارها آشکار است و نمی‌توان آیینی را بر این شمار افزود یا از آن کاست.
مدیر گروه پژوهش دانشگاه هنر اصفهان ادامه داد: برخی گمان می‌کنند «عروسی پیرشالیار» که در هفته‌های اول و دوم بهمن در هورامان برگزار می‌شود، نشانی از وجود جشنی به نام «میانه زمستان» است، درصورتی‌که این جشن را باید سنتی متعلق به دوران اسلامی و بناشده بر جشن سده (در دهم بهمن‌ماه) دانست که از مهم‌ترین جشن‌های کهن ایرانی است و همچنان در بسیاری از شهرهای قلمرو ایران فرهنگی برگزار می‌شود.
این اسطوره‌شناس گفت: ابوریحان بیرونی، سده را جشن پیروزی فریدون بر آژیدهاک می‌داند و حکیم طوس، بر این باور است که سده روز کشف آتش توسط هوشنگ پیشدادی است:
«جهاندار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین
که اورا فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آن گاه قبله نهاد
یکی جشن کرد آنشب و باده خَورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد»
همچنین، منابع گوناگون دلایل دیگری از جمله رسیدن فرزندان کیومرث یا مشی و مشیانه به صد تن، چله زایش خورشید (چهل روز پس از شب یلدا)، رسیدن به صدمین روز زمستان (که در ایران باستان از ابتدای آبان محاسبه می‌شد) و ماندن صد شب و روز تا رسیدن نوروز و غیره را برای برگزاری این جشن بیان کرده‌اند.
