فرش چهارچنگ شاهکار اهالی روستای کِسب

نقش قالی اصیل چهارچنگ روستای کِسب خود را از هزارتوی تاریخ بیرون کشیده تا پس از سال‌ها مهجوریت، سهم و جایگاه واقعی‌اش را به جهان معرفی کند. نقش‌هایی که رج به رج با تار و پود تاریخ و فرهنگ گره خورده‌ است.

توریسم آنلاین: نقش قالی اصیل چهارچنگ روستای کِسب در سال ۱۳۹۴ در سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) به ثبت جهانی رسید و سپس در سال ۱۴۰۱، به همت میراث فرهنگی ملایر، فن بافت آن در فهرست میراث ناملموس ملی ایران جای گرفت و امروز این هنر دومین جشنواره فرش ملی خود را جشن می‌گیرد؛ هنری که سزاوار است هر ایرانی، نمونه‌ای از آن را به عنوان نمادی از غرور ملی در خانه خود نگهداری کند.

این نقش اصیل که از زیباترین نقوش غرب ایران محسوب می‌شود، خاص روستاهای «کِسب و ننج» در شمال ملایر است، ویژگی منحصر به فرد آن، نداشتن ترنج و لچک مرسوم است و به جای آن، این فرش با حاشیه‌ای مشخص و متن در میانه‌ نقش‌های خود در فواصل معین، نشان «چلیپای شکسته» را دارد و نام فرش نیز از همین نقش باستانی گرفته شده است.

قالی چهارچنگ روستای «کِسب» ملایر این اثر هنری فاخر که یادگار دستان پرتوان زنان و مردان این دیار است، در دومین جشنواره‌ فرش ملی این روستا، قامت به قامتِ تاریخ ایستاد و هنر دستباف خود را زیر پای گردشگران پهن کرد.

این فرش شگفت‌انگیز با گره ترکی و یک پوده، عمدتاً با زمینه‌ای به رنگ‌های گلخار (قرمز مایل به قهوه‌ای) و سورمه‌ای(نیلی) در اندازه‌های استاندارد بافته می‌شود، درخشندگی و ثبات رنگ‌ها، تقارن بی‌نظیر، کیفیت بالای پرزها و عمر طولانی از ویژگی‌های بارز این فرش است که در گذشته آن را به کالایی صادراتی و بسیار پرطرفدار تبدیل کرده، از دیگر نقوش رایج در این روستا، نقش «ماهی» و «سگ ماهی» است که شکلی کاملاً متمایز از نمونه‌های دیگر مناطق ایران دارد.

روستای تاریخی کِسب در میانه‌ شهرهای همدان، ملایر و تویسرکان واقع شده و از دیرباز نقطه‌ای تمدن‌خیز بوده است، باور تاریخی بر این است که این روستا یادگار قوم کهن «کاسپین» یا «کاسی» است و «دیوید استروناخ»، باستان‌شناس سرشناس، از کِسب در کنار محوطه تاریخی «نوشیجان» به عنوان یکی از نخستین نقاط استقرار در دشت ملایر نام برده، نام این روستا در متون مورخان صدر اسلام و همچنین در دوران آل بویه و خوارزمشاهیان نیز به چشم می‌خورد.

اوج شکوفایی کِسب به عصر صفویه بازمی‌گردد، زمانی که مرکز حکومت ولایت ملایر بود و در دوران زندیه و قاجار نیز به دلیل قرارگیری در مسیر کاروان‌های زیارتی کربلا، رونق و آوازه‌اش دوچندان شد.

امروز کِسب یکی از بزرگترین روستاهای ملایر است که مردمانش به زبان فارسی با گویشی خاص و کهن سخن می‌گویند و میراث‌دار هنری هستند که از اعماق تاریخ تا به امروز را درنوردیده است.

به گفته علی قربانی دهیار روستای کسب قدمت روستای کسب به دوران هخامنشیان بازمی‌گردد و وجود تپه‌ای باستانی نشان‌دهنده همانندی آن با تپه نوشیجان است.

علی قربانی با بیان اینکه فرش چهارچنگ کسب، تاریخی هزارساله و حتی چند هزارساله دارد، ادامه داد: در حال حاضر حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر در روستا به فرشبافی مشغول هستند که ۵۰ نفر آقا و مابقی بانوان‌اند.

وی بیان کرد: فرش‌های تولیدی به صورت خام از روستا خارج می‌شوند و مراحل پرداخت در تهران یا سایر استان‌ها انجام می‌گیرد و سپس صادر می‌شود.

دهیار روستای کِسب با بیان اینکه در زمینه صادرات هنوز اقدامی در این روستا صورت نگرفته، کمبود زیرساخت، سرمایه و بیمه قالیبافی را از مشکلات اصلی قالیبافان این روستا برشمرد و افزود: ایجاد بازارچه فروش در روستا همچنان بلاتکلیف مانده و تاکنون کاری در این زمینه انجام نشده است.