اینک که نرم نرمک بهار از راه می‌رسد، تبریز سبز و کهن نیز زیباتر و آراسته‌تر و مشتاق‌تر از هرسال، دروازه‌های تاریخی‌اش را در نوروز 1403 به روی مسافران مشتاقش می‌گشاید.
توریسم آنلاین: بهارِتبریز مانند همیشه داشته‌هایش، لبریز از تصاویرِ در ذهن ماندنی و منحصر به‌فرد است. کافی است باد بهاری بر دشت‌های دامنه سهند و ساوالان بوزد تا سرزمین شگفتی ها آغوش خویش را بر مسافران نوروزی بگشاید.
آذربایجان شرقی، زنده‌ترین گوشه تاریخ ایران است که هنوز هم می‌توانید در آن بناهای تاریخی زیبا و شکوهمندی پیدا کنید که هویت این منطقه است. این استان در گذشته بخشی از سرزمین تاریخی ماد بود که به «ماد کوچک» شهرت داشت. در دوره ساسانیان هم با داشتن آتشکده‌های بسیار بزرگ، یکی از مهمترین ایالت‌ها به شمار می‌رفت. بعد از ورود اسلام به ایران، این منطقه باز هم اهمیت خود را حفظ کرد و همچنان محل وقوع حوادث تاریخی زیادی بود، بنابراین اگر از طرفداران تاریخ و فرهنگ ایران هستید، مطمئن باشید که از سفر به آذربایجان شرقی و شهر تبریز دست خالی بر نمی‌گردید!
اینک که نرم نرمک بهار فرا می‌رسد، این سرزمین سبز و کهن نیز زیباتر و آراسته‌تر و مشتاق‌تر از هرسال، دروازه‌های تاریخی‌اش را در نوروز 1403 به روی مسافرانی می‌گشاید که حضورشان مایه شادی و رضایتشان موجب دلگرمی است.
در میان صخره‌ها، انرژی بگیرید!
اینجا کندوان است، روستای ثبت جهانی با شگفتی‌های بی‌پایان و خانه‌هایی در دل صخره‌ها؛ روستایی که با همه کوچکی و دورافتادگی‌اش، با شگفتی و عجایب فراوانی که دارد، همه روزه صدها گردشگر خارجی و داخلی را به تماشای خود فرا می‌خواند و به یکی از عجایب طبیعت ایران تبدیل شده است.
برای تماشای کندوان شگفت‌انگیز باید در 62 کیلومتری شهر تبریز میان درهای سرسبز و باصفا، نظاره‌گر عجایب بی‌پایان روستای کندوان باشید، روستایی که تا به امروز هیچ قوم و دیاری پیدا نشده است که همچون اهالی کندوان، آوازه جهانی در کندن سنگ و سکنی گزیدن در آن داشته باشند. کندوان یکی از زیباترین و منحصربه فردترین روستاهای تاریخی کشور و سومین روستای صخره‌ای جهان است، اما آنچه کندوان را متمایز می‌کند، زندگی ساکنین آن در خانه‌های صخره‌ای است، در حالی که دو روستای دیگر در حال حاضر بدون سکنه است.
صخره‌هایی عظیم و نوک تیز و رو به آسمان؛ اینجا فقط یک پدیده غریب طبیعی نیست؛ روستایی بن بست است در دامنه های کوهستان سهند، جایی که هنوز هم مردمش داخل صخره‌های سیاه و بزرگ آن زندگی می‌کنند. باورش سخت است در این قله‌هایی که باد و باران، شکل‌های عجیب و گاهی شگفت‌آور از آن ساخته‌اند، بشود زندگی کرد.
باید به بالا رفت، از پشت پنجره‌های چوبی خانه‌ها نگاهی به بیرون انداخت و ازنزدیک کسانی را دید که در کوچه‌های پله دار و باریک اطراف صخره‌ها، بالا و پایین می‌روند، وگرنه به همین راحتی نمی‌شود قبول کرد که می‌شود آدم‌هایی را پیدا کرد که سکونتگاهشان غارهایی باشد در بلندی، اما عجیب‌تر از زندگی در این صخره‌های بلند، کندن این سنگ‌های سخت و درست کردن خانه‌ای از آنهاست؛ خانه‌ای کامل با درهای ورودی، پنجره، دودکش، چاه و تنور.
زیباترین تحفه آذری‌ها برای خانمها
در میان زیبایی‌های طبیعی و باغ‌های انگور، تبریز را یکسره به اسکو می‌رسانیم. قبل از رفتن به روستای شگفت‌انگیز «کندوان» که در 22 کیلومتری اسکو قرار دارد، می‌خواهیم در کوچه پس‌کوچه‌های این شهر قدم بزنیم. مسجد جامع اسکو می‌تواند یکی از انتخاب‌های ما باشد.
حالا که 25 کیلومتر راه آمده‌ایم؛ دریاچه ارومیه می‌تواند گزینه بعدی ما باشد، دریاچه‌ای که روزگاری درد از بدن مسافران می‌گرفت.
راستی تا فراموش نکرده‌ایم، بدنیست سری هم به چاپخانه‌های اسکو بزنیم. چاپ «باتیک» یکی از انواع چاپ‌های سنتی است که هنوز هم برقرار است. چاپ باتیک، روی پارچه‌های ابریشم انجام می‌شود و نقش و نگارهای سنتی و رنگ‌های سرد در آن به کار می‌رود. روش کار هم به این صورت است که موم را روی قسمت‌های مورد نظر می‌ریزند و بعد، قسمت‌های دیگر را رنگ می‌کنند. بنابراین، روسری‌های زیبایی می‌توانید از اسکو به عنوان سوغات ببرید، روسری‌هایی که در شهرهای دیگر پیدا نمی‌شود. مردم اسکو به این روسری‌ها «کلاقه‌ای» می‌گویند.
کوهستان سهند پس از سبلان، یکی از بزرگترین و معروف‌ترین کوههای آتشفشانی خاموش ایران است که در 30 کیلومتری جنوب اسکو قرار دارد. اسکو علاوه بر زیبایی‌های بی‌بدیل طبیعت، دارای آثار و ابنیه تاریخی و باستانی متعددی است که از مهمترین آنها می‌توان به مسجد جامع سبزه میدان، امامزاده‌ای منسوب به نوادگان حضرت امام جعفر صادق«ع»، بقعه سلطان حسام‌الدین فرقد از سپهسالاران معروف اسلام واقع در قله سلطان داغی و مقبره پیر حیدر اشاره کرد.
دوچرخه‌سواری با طعم کباب بناب!
یکی از زیباترین، حاصلخیزترین و سرسبزترین مناطق استان آذربایجان شرقی، شهرستانی است که بیشتر رستوران‌های کشور برای مرغوب‌تر نشان دادن کباب‌های خود، نام این شهر را به کباب‌شان اضافه می‌کنند: کباب بناب!
این شهر 6 هزار ساله که 120 کیلومتری تبریز قرار دارد، احتمالاً اولین بار به وسیله اقوام آریایی به دلیل بارش‌های زیاد و زمین‌های حاصلخیز برای زندگی انتخاب شد و پس از آن نیز به عنوان چهارراه عبوری در مسیر بین‌النهرین و حجاز و شام با ایران و خاور دور قرار داشته و به همین دلیل دارای آثار تاریخی و باستانی بسیاری است که تعداد زیادی از آنها نیز به ثبت ملی رسیده‌اند. از آن جمله می‌توان به قیز لار قلعه، مسجد جامع مهرآباد، مسجد جامع گزاوش، خانه سیف‌العلما، حمام تاریخی حاج فتح‌الله، صخره صور و پل پنج‌چشمه اشاره کرد.
از کباب تا دوچرخه: یکی از جالب‌ترین جاذبه‌های گردشگری بناب، دوچرخه است! در این شهر 100 هزار نفری، بیش از 40 هزار دوچرخه وجود دارد که هم به عنوان وسیله‌‌ای برای تفریح و ورزش و هم به عنوان پر استفاده‌ترین وسیله رفت و آمد در سطح شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد، تا آنجا که هر سال در فصل تابستان، همایش سالانه دوچرخه‌سواری با بیش از 30 هزار شرکت‌کننده از سراسر ایران در این شهر برگزار می‌شود.
با قدم زدن در خیابان‌های بناب، متوجه می‌شوید که اثری از دود و ترافیک سرسام آور شهرهای بزرگ در این شهر دیده نمی‌شود. در طول مسیر، انبوه دوچرخه سوارانی را می‌بینید که در خیابان‌های شهر رکاب می‌زنند، دوچرخه‌هایی متفاوت با اندازه و رنگ‌های مختلف که واقعاً دیدنی است. مشاهده هزاران دوچرخه سوار، از نوجوان ۸ ساله تا پیرمرد ۸۰ ساله، بسیار جذاب است و نظیر آن را کمتر می‌توان در دیگر نقاط کشور مشاهده کرد.
گشت و گذار در سرزمین سیب‌های سرخ
اینجا اقلیمی از بهشت است، قدیمی‌ترین دیار آذربایجان، شهر سیب‌های سرخ، شهر آفتابگردان‌هایی که رو به آفتاب سرخم می‌کنند، شهر مهربانی‌های بی‌ریا که مردمانش همدلی را بهتر از همزبانی آموخته‌اند.
راهی دیار بابکان هستیم. مسیری سراسر کوهستانی در دل پیچ و خم جاده‌های سرسبز آذربایجان، استان همیشه سبز و تاریخ ساز ایران. گندمزارها در حاشیه جنگل‌ها دامن گسترده‌اند و گله‌های گوسفند از ارتفاعات، رو به پایین سرازیرند و سایه‌های قلعه‌های تاریخی، روی زمین‌های حاصلخیز سنگینی می‌کنند، به سنگینی قرن‌هایی از گذشته‌های دور که در آنجا غنوده‌اند.
شهرستان اهر، دارای گذشته‌ای دور بوده و سنگ نبشته اورارتویى، بر دامنه کوه زاغى واقع در شمال روستای «سقین دل» و نیز بقایای دژهای ساسانى در این منطقه، گواه این ادعا است.
شهرستان اهر که در 103 کیلومتری تبریز قرار دارد، دهها قلعه زیبا و تاریخی را در خودجای داده است، قلعه‌هایی بس باشکوه و دیدنی. یکی از با ارزش‌ترین و جالب‌ترین آثار تاریخی بخش «هوراند» در اهر، قلعه پشتو یا پشتاب است که بر بلندترین کوه در میان روستاهای پشتاب و کوجان قرار گرفته است.
مسافران تبریز زیر سایه چنارهای «باغ‌شهر» ایران زمین
بار و بندیلمان را به سوی مقصد مراغه بسته‌ایم؛ سفری به دوره سلجوقیان و ایلخانیان، سفری به صخره‌ها و کوه‌ها، به دل قلعه رازآلود بابک و معابد آئین مهر. شوق دیدن اینهمه جاذبه فرهنگی و طبیعی، شوق پرواز می‌دهد!
اگر می‌خواهید سفری به سرزمینی تاریخی و خوش آب وهوا، با مردمانی صمیمی داشته باشید، فرصت دیدار از شهر مراغه را از دست ندهید. شهری در استان آذربایجان شرقی که در 138 کیلومتری تبریز قرار دارد.
از ویژگی‌های مهم مراغه، خیابان‌های مشجر با درختان بزرگ و پهن برگ چنار است که همچون چتری بر بالای خیابان‌ها سایه انداخته‌اند. مراغه را به دلیل وجود باغ‌های فراوان، «باغ شهر» ایران نامیده‌اند. این شهر، از قدیمی‌ترین شهرهای ایران است و از نظر وجود جاذبه‌های توریستی، تاریخی و گردشگری، در فهرست 10 شهر برتر ایران قرار دارد، اما همه ما، مراغه را به شهر خواجه نصیرالدین طوسی و رصدخانه معروفش می‌شناسیم؛ به عبارت دیگر، این شهر در برهه‌ای از زمان، یکی از قطب‌های علمی ایران پس از اسلام بوده است؛ افتخاری که هنوز بر تارک شهر می‌درخشد.
رصدخانه مراغه، که یادگاری از دوران طلایی دانش و فرهنگ ایران زمین در دنیا به شمار می‌آید، به همت خواجه نصیرالدین طوسی در سال657 احداث شد. بنای این رصدخانه 15سال به طول انجامید و در این مدت به فرمان هلاکوخان که عاشق علم و فرهنگ بود، کتاب‌ها و ابزارهای علمی و نجومی زیادی در آن جمع آوری شد. ساختمان اصلی رصدخانه به شکل برجی استوانه‌ای شکل ساخته شده است که در ساختمان‌های کناری آن یک کتابخانه و استراحتگاهی برای کارکنان در نظر گرفته شده است.
صبحانه‌ای برای مسافران سحرخیز تبریز
در دامنه‌های بین دو کوه سبلان و بزقوش در استان آذربایجان شرقی، دیاری آرمیده که عضو تقریباً ثابت اخبار هواشناسی به عنوان خنک‌ترین نقطه ایران است و آب‌وهوای خنک و ییلاقی آن برای فرار از گرمای تابستان، گزینه مناسبی برای سفر در فصل گرما است.
سراب به دلیل واقع شدن در کنار رود «سرارود» به نام سراب یا سرا نامیده شده است و براساس منابع تاریخی، این منطقه از قرن ششم قبل از میلاد مسیح، یکی از مراکز تجمع و سکونت انسان‌ها بوده است. از نقاط دیدنی سراب، مسجد جامع این شهر است که در قرن نهم هجری، بدون گلدسته و مناره با شبستانی 60 گنبدی ساخته شده و در ورودی شرقی آن، کتیبه‌ای مرمرین مربوط به دوره آق‌قیونلو‌ها نصب شده است. این مسجد قدیمی ترین اثر دوره اسلامی در این شهرستان است.
در نزدیکی سراب، همچنین تپه‌ای بسیار کهن وجود دارد که قدمت آن به دوره اشکانیان می‌رسد. در این تپه، انواع سفال‌های مرصع از دوران ماقبل تاریخ و دوران پارت‌ها تا قرون اولیه اسلامی مختلف یافت شده است، اما مهمترین جاذبه گردشگری سراب، کوه آتشفشانی خاموش سبلان و چشمه‌های آب معدنی اطراف آن است که هر ساله میزبان گردشگران بی‌شماری است که برای استفاده از خواص درمانی آب‌های معدنی به این منطقه می‌آیند.
انگبین ویژه سراب: بین مردم سراب، خوردن صبحانه در مقایسه با بسیاری دیگر از ایرانیان اهمیت بیشتری دارد و معمولاً رستوران‌های کوچک و بزرگ این شهر، آماده پذیرایی از مسافران با یک وعده صبحانه محلی هستند؛ صبحانه‌ای که قطعاً تا مدت‌ها طعم و مزه آن را فراموش نخواهید کرد.
فقط کافی است تصور کنید در آب و هوایی خنک، با مناظر طبیعی بکر، از خواب برخاسته‌اید و صبحانه‌ای سنتی شامل عسل، نان تازه و کره محلی برای شما چیده شده است. وقتی می‌گوییم عسل، با آن چیزی که در تهران و یا دیگر شهرهای بزرگ کشور به عنوان عسل می‌شناسیم و می‌خوریم، بسیار متفاوت است؛ عسل سبلان که مردم سراب به آن «انگبین» می‌گویند، شهرت ملی دارد و در تمام ایران معروف است و چه بسا شهرتی جهانی هم داشته باشد.
با قافله «نوح» همسفر شوید!
در سفر به سرزمین مرند، با تاریخ همسفر می‌شوید، به قافله حضرت نوح پیوند می‌خورید، در دوران اورارتویی قدم می‌زنید و به عصری برمی‌گردید تا زیبایی‌های زندگی را با جاذبه‌های طبیعت بکر این سامان، با تمام وجود حس کنید.
در روایات باستانى ارامنه آمده است که حضرت نوح در مرند مدفون شده و اسم این شهر، یک فعل ارمنى به معنای تدفین است. هنگامى که هوا صاف و روشن باشد، از مرند کوهی که به باور مردم، کشتی نوح در آن توقف کرده و او را از توفان نجات داده است، مشاهده مى‌شود. ارامنه بر این اعتقادند که قبر همسر نوح نیز در مرند بر سر راه تبریز قرار دارد.
«بطلمیوس» جغرافیدان یونانى که در دو قرن قبل از میلاد می‌زیسته، از این شهر به نام «مانداگارانا» نام برده است.
مرند که در 70کیلومتری تبریز قرار دارد، دومین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود که با تدفین همسر حضرت نوح در مسجد بازار مرند، به شهر نوح نبی هم موسوم است و ارامنه اعتبار خاصی برای این سامان قائل هستند.
از اماکن تاریخی وباستانی این شهر می‌توان به قلعه مانداگارانا، مسجد جامع، تپه باستانی سیوان، بازار کوزه‌فروشان، مسجد بازار، کاروانسرای عباسی و دهها اثر دیگر اشاره کرد. در عین حال، اگر بخواهید در دل طبیعت سبز و نشاط انگیز مرند اتراق کنید، تفرجگاه معروف «پیام» در فاصله 25 کیلومتری مرند، محل بسیار مناسبی برای طبعیت‌گردی است.
با کوزه و کوزه‌گر در کوزه‌کنان
بالای بام این خانه‌های ساده، سفالینه‌هایی به سادگی «کوزه‌کنان» می‌بینیم که نشسته‌اند بر یال دیوارها و پشت بام‌ها و تن به پختگی آفتاب داده‌اند. کوزه کنان تا قبل از حمله مغول‌ها، شهری با 75 هزار خانوار بوده است؛ پس جای تعجب ندارد که چگونه نامش سرآوازه تاریخ شده است.
از گذشته‌های دور، مردمانی با پیشه سفالگری در این شهر بسیار کوچک زندگی می‌کردند که شاید پیشینه‌شان، به وجود خاک مرغوب آن برمی‌گردد. از کوزه و کوزه‌گر که بگذریم، کوزه‌کنان، این هنرکنده سفالین ایران، از دیدنی‌ها و جاذبه‌های طبیعی، چیزی کم ندارد. از باغ‌های میوه تا جالیزهای خیار، از چنار کهن «کوزه‌کنان» تا قلعه تاریخی «ایچی».
درکوزه کنان، همچنین محله‌ای موسوم به قلعه «ایچی» قرار دارد که مشهور است در زمان شاه اسماعیل صفوی، در درون این قلعه به جمع آوری قشون و تعلیم نظامی می‌پرداخته‌اند. ظاهراً چند سال قبل، در داخل قلعه دو دخمه کشف شده است که بنابر روایتی، محل نگهداری اسرای صفوی بوده است. «کوزه‌کنان» یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در بخش مرکزی شبستر قرار دارد. فاصله آن با تبریز ۷۵ کیلومتر و با مرکز شهرستان شبستر 6 کیلومتر است.
چگونه به تبریز برویم؟
تهران را که مبدأ بگیریم، 630 کیلومتر باید طی کنید تا به تبریز برسید. اگر با خودرو شخصی می‌روید، از آزادراه کرج گازش را بگیرید و تا انتهای بزرگراه قزوین – تبریز بروید و40 کیلومتر مانده به ورودی تبریز، از جاده اصلی این شهر سر در آورید.
از خودروی شخصی گذشته، دم دست‌ترین وسیله برای سفر به تبریز، اتوبوس است که هشت ساعته شما را به تبریز می‌رسانند، اما اگر می‌خواهید آسوده‌تر سفر کنید، با قطار بروید که مسیر تبریز بسیار زیبا و خوش منظری دارد.
