بعد از ۱۳۴ سال دومین منبر خاتم کاری مکتب شیراز به موزه آستان قدس رضوی اهدا می شود

بعد از ۱۳۴ سال دومین منبر خاتم کاری مکتب شیراز ساخته شده و قرار است به موزه آستان قدس رضوی اهدا شود اما با این تفاوت که هنرمند این اثر ارزشمند صنایع دستی هم یک شیرازی است.

حاجیه جعفرزاده

هنرمندی که از ۱۱ سالگی خاتم سازی را آغاز کرده و هم اکنون به یکی از استاد کاران این رشته هنری تبدیل شده و نشان درجه یک هنری خاتم را نیز ازآن خود کرده است.
به گزارش «خبر جنوب» غلام فلاح پور یکی از اساتید خاتم ساز مکتب شیراز است که هم اکنون منبری را به طول ۵۲ ، عرض ۳۶ و ارتفاع ۶۶ سانتی متر ساخته و آن را خاتم کاری کرده و آنطور که می گوید قرار است این منبر به موزه آستان قدس رضوی اهدا شود. وی در باره این اثر هنری که به اعتقاد کارشناسان حوزه صنایع دستی یکی از ارزشمند ترین محصولات خاتم کاری ایران است به خبرنگار ما گفت: ساخت این منبر چوبی خاتم یک سال به طول انجامید و در این کار از چوب فوفل، گردو، استخوان شتر و خاتم گره استفاده شده است.
به گفته استاد فلاح پور ارزش ریالی این منبر ۱۳۰ میلیون تومان تخمین زده شده است.
این هنرمند شیرازی با بیان اینکه حدود ۶ نمونه خاتم شیراز در این منبر کار شده است، افزود: تمامی مواد اولیه این کار طبیعی است و در واقع سعی شده خاتم مکتب شیراز در این اثر احیا شود.

منبر خاتم‌کاری در مسجد عتیق شیراز دارای قدمت بیش از هزار سال توسط استاد محمد جمعه ساخته شده و سقف ایوان اصلی مسجد جامع عتیق شیراز نیز مربوط به سده هشتم هجری قمری از جمله آثار و نمونه‌های تاریخی هنر خاتم در شیراز است و هم اکنون مهم‌ترین مراکز خاتم‌سازی ایران در شیراز، اصفهان و تهران فعالیت دارند [/box] استاد فلاح پور ادامه داد: قرینه سازی در این اثر به وضوح دیده می شود که کار بسیار حساس و ظریفی است. وی در ادامه با بیان اینکه حدود ۱۳۴ سال قبل یک هنرمند اصفهانی منبر خاتمی ساخت و آن را به موزه آستان مقدس قدس رضوی اهدا کرد، افزود: آن منبر خاتم دارای سه پله است و به سبک مکتب شیراز ساخته شده و در سال ۱۲۶۳ هجری شمسی به این موزه اهدا شده است.
وی در ادامه این گفت و گو در باره هنر خاتم شیراز گفت: اوج شکوفایی و تکامل این هنر در دروان صفویه بوده اما هنوز زمان دقیقی برای قدمت این رشته عنوان نشده است .
استاد فلاح پور همچنین افزود: منبر خاتم‌کاری در مسجد عتیق شیراز دارای قدمت بیش از هزار سال توسط استاد محمد جمعه ساخته شده و سقف ایوان اصلی مسجد جامع عتیق شیراز نیز مربوط به سده هشتم هجری قمری از جمله آثار و نمونه‌های تاریخی هنر خاتم در شیراز است و هم اکنون مهم‌ترین مراکز خاتم‌سازی ایران در شیراز، اصفهان و تهران فعالیت دارند که بیشتر خاتم‌سازان فعال در تهران اهل شیراز و تعداد انگشت‌شماری اصفهانی هستند.
به گفته وی استفاده از عاج فیل و استخوان شتر برای مرزبندی و خاتم‌پیچی از دیگر ویژگی‌های یک خاتم مرغوب است که تمام این موارد در کارهای هنری استادان خبره استان فارس و شهر شیراز به وضوح قابل مشاهده است و در واقع جزیی از مکتب شیراز به شمار می رود.
گفتنی است دربارهٔ مبتکر خاتم بین خاتم‌سازان و هنرمندان روایات گوناگونی وجود دارد ولی آنچه قابل ذکر است آن است که به درستی معلوم نیست اولین بار خاتم‌سازی را چه کسی ابداع کرده است. در دائرهالمعارف فارسی آمده است: زمان آغاز این هنر دانسته نیست، و آنچه دربارهٔ آن گفته می‌شود با افسانه همراه است. برخی از استادان خاتم‌ساز هنوز بر این عقیده‌اند که هنر خاتم‌سازی معجزه ابراهیم پیغمبر است.
صنعتگران مصری این روش را مانند بسیاری از هنرها و پیشه‌های دیگر از قبطی‌ها اقتباس کرده‌اند، چندین قطعه و لوحه که روی آنها با چوب و استخوان موزائیک‌کاری شده است در عین الصیره نزدیک قاهره در اوایل دوره اسلام به دست آمده و اغلب آنها درموزه صنایع اسلامی قاهره ویا موزه برلین وجود دارد که یکی از عالی‌ترین نمونه‌های این صنعت درموزه متروپولیتن است.