چلیپر؛ ماری که خودش را به مردن می زند!
این مار که روی زمین افتاده و دهان خود را باز کرده، زنده است. این جانور گرچه شکل یک مار مرده به خود گرفته است، اما تا دقایقی بعد دوباره به راه خود ادامه می‌دهد.
توریسم آنلاین: مار «چلیپر» تنها گونه‌ی مار ایران است که این حرکت عجیب را انجام می‌دهد. او خود را وارونه روی زمین می‌اندازد، دهان خود را باز می‌کند و این طور جلوه می‌دهد که کاملا مرده است، اما چرا چلیپر این کار را می‌کند؟ بهتر است برای فهم رفتار او، ابتدا با زندگی‌اش آشنا شویم.
چلیپر، ماری است که حیاتش به آب وابسته است و همیشه در حاشیه‌ی رودها و دریاچه‌های آب شیرین، حتی در مصب رودها که به دریا می‌ریزند و آب‌های لب شور دیده می‌شود. در ایران این گونه در سراسر جلگه‌ی خزر، در سراسر کوهستان شمالی و غربی ایران و در مواردی در امتداد رودهای بزرگ تا حاشیه‌ی دشت‌های ایران مرکزی و تا مرکز دشت‌های غرب زاگرس هم دیده می‌شوند.
این مار در امتداد زاینده رود تا تالاب گاوخونی پراکنش دارد و حتی در مجاورت ماسه بادی‌های اطراف شهر ورزنه در حاشیه‌ی تالاب گاوخونی هم دیده می‌شود. از سوی دیگر این گونه تا ارتفاع بیش از 300 متر در کوهستان زاگرس مرکزی هم زندگی می‌کند.
پراکنش این گونه در حاشیه‌ی رودها تا کرانه‌ی خلیج فارس نیز می‌رسد و در استان کرمان و سیستان و بلوچستان محتمل است، اما تاکنون گزارش نشده است. در خارج از ایران هم محل زیست این مار در کنار آب است و پراکنش وسیعی دارد؛ این مار در مرکز و جنوب اروپا، کشورهای حاشیه‌ی مدیترانه، تا شمال شرقی صحرای سینا، غرب و جنوب غربی آسیا، جنوب روسیه، آسیای میانه، به سمت شرق تا شمال غربی چین زندگی می‌کند.
مشخصات ظاهری:
مار چلیپر، مشخصات ظاهری خاص خود را دارد؛ پوزه‌ای کشیده و مثلثی شکل، گردن مشخص، بدن و دم کشیده و فلس‌های پشتی تیغه دار از جمله مشخصه‌های او است. در نمونه‌های بالغ، سطح پشتی سر و بدن به رنگ زیتونی، زیتونی خاکستری، سبز روشن، قهوه‌ای یا خاکستری تیره است. روی سر این مار غالبا بدون طرح است. بعضی نمونه‌ها دارای یک لکه‌ی 8 شکل روی گردن هستند.
بعضی نمونه‌ها فاقد طرح و بعضی روی سطح پشتی دارای چند ردیف لکه‌های تیره‌ی مربع مانند هستند که گاهی به هم پیوسته و فرم نوارهای پهن عرضی دارد. سطح شکمی این مار روشن و دارای لکه‌های تیره‌ی مربع یا مستطیل شکل است، در بعضی نمونه‌ها لکه‌های تیره بیشتر سطح شکمی را پوشانده‌اند و در نمونه‌های نادر، سطح شکمی روشن و تقریبا بدون لکه‌های تیره است. رژیم غذایی این مار، غالبا شامل ماهی‌ها و بعد دوزیستان است. این گونه بهتر از هر مار خشکی‌زی دیگری در ایران توانایی شکار ماهی در زیر آب را دارد، اما توان دفاعی او از خود، بسیار پایین است.
مواجهه با دشمن:
مار چلیپر در برخورد با خطر رفتار بسیار منحصربه‌فردی دارد؛ او در مواجهه با دشمن فورا فرار می‌کند، اما اگر راه گریزی نداشته باشد، وارونه و با دهان باز روی زمین می‌افتد تا تظاهر کند مرده است. حتی گاهی برای کامل کردن نقشه‌ی خود مقداری خون نیز بالا می‌آورد. این رفتار که به نام «خونریزی خود به خود» شناخته می‌شود، در ایران تنها در این گونه دیده می‌شود. اکثر جانوران تمایلی به خوردن مار مرده و خون آلود ندارند و به این ترتیب مار چلیپر دشمن خود را فریب می‌دهد. حتی انسان‌هایی که قصد صید کشتن مار چلیپر را داشته باشند هم فریب این مار را می‌خورند و وقتی تصور کنند که مار زخمی شده و مرده است، آن را به حال خود رها می‌کنند.
