سنگ مزارهای اسرارآمیز در بلندی های گوگجه داغ

توریسم آنلاین : سنگ مزارهای ایستاده و عجیب در طبیعت شگفت انگیز شمال ایران زیارتگاه خالد نبی پای گردشگران را به منطقه ای کوهستانی و سرسبز بر فراز قله کوه و در فاصله 90 کیلو متری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس بازکرده است.

قله کوه گوگجه داغ که در بین مردم به قله « قدرت » نیز معروف است ، حدود 700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . رشته کوه گوگجه داغ از مشرق به کوه های بابا شملک و از شمال و غرب و جنوب به هزار دره اطراف پیوسته است .

در نزدیکی و پایین تر از بقعه خالد نبی ، بقعه های عالم بابا و چوپان عطا و دره ای بنام پنج شیر و همچنین چشمه خضر دندان قرار دارند . طبق روایات رایج بین اهالی ، عالم بابا پدر همسر خالد نبی و چوپان عطا ، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همرا هان وی بوده است ، که همگی آنها مورد توجه واحترام ترکمن ها می باشند .

در قسمت شرق بقعه چوپان عطا و پیوسته به آن و بر روی یک رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آنها به مراتب کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است ، گورستان عظیمی دیده می شود که حدود 600 سنگ مزارهای استوانه ای تا ارتفاع حداکثر 2 متر در آن دیده می شود .

گورستان خالد نبی در شرق بقعه عالم بابا و بر روی یک رشته تپه های خاکی که ارتفاع آن به مراتب کمتر از ارتفاع محل زیارتگاه خالد نبی است ، گورستان وسیع با منظره خیره کننده و عجیبی می باشد که سنگ قبر های آن به شکل استوانه هایی به ارتفاع 2 متر و بیشتر دیده می شود . به نظر می رسد بیش از 600 سنگ مزار در گورستان خالد نبی یافت می شود . پراکندگی این سنگ ها در دامنه کوه مرکزی ، دامنه شرقی کوه است و برخی دیگر از مجموعه سنگ مزار ها بصورت های منفرد در تپه های اطراف که مسلط به هزار دره می باشد ، قرار گرفته اند .

این گورستان که بی شک یکی از قدیمی ترین گورستان های کشور با سنگ مزار های بسیار منحصر به فرد و بی نظیر به شمار می آید . و به تنهایی میدان کار پژوهشی بزرگی برای پژوهشگران تاریخ ، باستان شناسی ، مردم شناسی ، مرمت آثار و اشیاء ، زمین شناسی ، جغرافی ، زیست ، جانور شناسی ، گیاه شناسی  و … است . که متاسفانه به مرور زمان در حال خرابی و ویرانی می باشد .

سنگ مزار های خالد نبی که طول متوسط آنها 2 متر ( حداقل 5/0 و کداکثر 5 متر ) و با قطری بیش از 50 سانتی متر و وزنی بالغ بر 2 تن بصورت ایستاده و در شکل هایی که گفته شد از سنگ یک پارچه حجاری شده و تراشیده شده است .

عموم سنگ مزار های خالد نبی بدون کتیبه و نوشتار هستند ، و تمامی آنها به شکل های مختلف انسانی و تجریدی تراش خورده اند . و اگر سنگ مزاری دارای کتیبه باشد غیر ماهرانه و تقلیدی ناشیانه از سنگ مزار های قدیمی و کتیبه آن بسیار مختصر و در حد معرفی فرد متوفی است .

قبر خالد نبی در داخل زارتگاه خالد نبی و بر روی قبر وی پارچه سفیدی کشیده اند ، که بر روی آن نوار ها و تکه های پارچه های رنگی بصورت افقی دوخته و آویزان شده است . که علت این اقدام بر نگارنده مشخص نگردید . ولی در نزد ترکمنان ، سنتی وجود دارد ، آنگاه که فرد جوانی که تازه ازدواج کرده ، فوت نماید و اصطلاحاٌ جوانمرگ شود، برای وی علاوه بر سنگ مزار ، نماد خاصی از جنس پارچه های سفیدی که بر روی آن نوار های رنگی دوخته شده قرار می دهند .

سنگ شدن هندوانه ها در داخل زیارتگاه خالد نبی و بر روی تاقچه یکی از پنجره ها ، تعدادی سنگ های کروی و گرد نگهداری می شوند ، این سنگ ها از محوطه بیرونی امامزاده و از پای سنگ مزارها جمع آوری شده است . ترکمن ها عقیده دارند ، که این مکان پالیز هندانه ها بوده که بر اثر نفرین خالد نبی تبدیل به سنگ شده اند .

درخت نظر کرده در برابر در ورودی بقعه عالم بابا ، درختچه کوچکی وجود دارد که اصطلاحاٌ از آن به عنوان درخت نذر کرده یاد می کنند . زائرین ترکمن برای بر آورده شدن حاجات خود مانند فراوانی غلات ، بهبودی زراعت ، افزایش گله و رمه بخصوص برای زایش زنان عقیم به آن دخیل می شوند و توسل می جویند و در جهت قبله به آن نخ گره می زنند .

در خصوص درختان نذر کرده اضافه می شود که این درختان در کنار زیارتگاه ها و بقاع متبرکه روئیده می شوند ، که نظیر آنها در استان گلستان علاوه بر خالد نبی در زیارتگاه های آق امام شهرستان آزادشهر و تکیه بابای روستای پاسنگ شهرستان مینودشت نیز دیده می شود .زائرین و متوسلین به آنها معتقدند ، که این درختان توسط امامزادگان مورد لطف و عنایت قرار گرفته شده و هر یک از آنها دارای قوه و روحی بزرگ هستند ، و توسل و دعا در برابر آنها به منظور التجاه به درگاه قوه نمو کننده آنها است و از آنها برآورده شدن حاجات خود را طلب می کنند .

تیرک ( دیرک ) در مجاورت و محوطه بیرونی زیارتگاه خالد نبی تیر چوبی دیده می شود که به چوب درمان یا چوب سرگرمی نیز معروف است . جنس چوب از جنس درختان روسی و بنام درخت سوور است ، که مجاورت چشمه خضر دندان می روئیده است . ترکمن ها اعتقاد دارند ، که هر کس دندان درد دارد و یا تمایل دارد که به دندان درد مبتلا نشود ، بایستی از تیر چوبی یاد شده بالا برود و نوک آن را گاز بگیرد . بر اثر استفاده زیاد از این تیر چوبی ، سطح خارجی آن بسیار صاف و صیقلی شده است به نحوی که بالا رفتن از آن به دشواری ممکن است .

چشمه خضر دندان در مجاورت زیارتگاه خالد نبی ، چشمه آبی وجود دارد ، که عموماٌ در فصل بهار جریان دارد . به اعتقاد زائرین ترکمن آب این چشمه شفا بخش است و برای رفع مریضی دام ها و گله ها از آن استفاده می کنند . برخی از زائرین هم برای تبرک و شفا آب چشمه را با خود به همراه می برند .

سنگ مزارهای گورستان خالد نبی به شکل انسان درباره این سنگ قبرها روایات متعدد و متفاوتی وجود دارد . بعضی آنان را پیکره سنگ شده دشمنان خالد نبی می دانند ، که گرفتار خشم خداوند شده و به شکل سنگ در آمده اند و گروهی دیگر آنان را یاران پیر ( خالد نبی ) می پندارند که به امر خداوند برای مصون ماندن از آسیب دشمنان به سنگ تبدیل شده اند . طبق روایات خالد بن سنان که یکی از انبیاء الهی است در حین فرار از دست قوم خورشید به قله کوه گوگجه داغ پناه می آورد و با یارانش به خواست خداوند به شکل سنگ در می آیند تا اسیر دشمنان نشوند .

سنگ مزارهای گورستان خالد نبی به شکل کله قوچ در گورستان خالد نبی سنگ مزار هایی دیده می شود که به شکل کله قوچ حجاری و تراشیده شده اند . قوچ و شاخ قوچ در میان همه ترکمن ها و در قسمت های وسیعی از آسیای میانه بعنوان قدرت شناخته شده است . قوچ در نظرها یک حیوان بسیار پر قدرت و اسطوره ای است و چون مظهر باروری بوده و در گله زایش بوجود می آورد .

بنابراین در نظر مردم محترم بوده است . قوچ نیز بعنوان یکی از حیوانات شاخدار ، از حیوانات منسوب به خورشید محسوب می گردد. متداولترین نمادی که تا کنون قوم ترکمن آن را نگهداشته نقش شاخ قوچ است : مظهر برکت و اقتدار و سمبل روح نیاکان . نقشی که همه جا دیده می شود : از شکل سنگ مزار های سنگی ، چوبی و حتی قرار دادن خود شاخ بر روی قبور و نقش آن در نمد های ترکمنی و گلیم ها و قال ها و در بافته ها و سر ستون خانه ها و مساجد .