در خم کوچه‌های هزار و یک نام / سفربه دزفول

توریسم آنلاین : دزفول، اولین مرکز خط و کتابت ایران، ترکیبی است از خاک پوسیده اجدادمان که با عرق جبین و خون دل عده‌ای از آنان سرشته شده است.

به گزارش توریسم آنلاین ، ساختمان‌ها و بناهای تاریخی، برج‌ها وباروها، قصرها، خانه ها، معبدها و مسجدها، معابر وبازارها، نگاره های سنگی، چوب‌ها و خشت‌های گلی منقش به طرح های پر رمز وراز و….همه و همه، زبان حال مردمانی است که پیش از من وشما در این سرا زیسته‌اند، آن چیزهایی که امروز ، به اعتبار آنها به دنبال احیا وتثبیت هویت ملی وروح خود باوری در میان مردم، به ویژه جوانان این مرز وبوم هستیم، میراثی که خیلی حرف‌ها برای گفتن دارد و می‌تواند برای ما مسبب خیر و برکت باشد.

همه اینها را گفتیم، اما یک چیزی در ذهنمان ساز مخالف می‌زند! اصلاً اهمیت این همه خشت وگل وسنگ و آهن ورنگ در چیست ؟ چه چیزی در اینهاست که می‌تواند تا این اندازه مایه فخر و مباهات ما باشد؟

با قدری تأمل وتعمق وبا اندکی مطالعه در تاریخ ایران زمین، به ویژه از لحاظ علمی و هنری و سر در آوردن از تکنیک ها و علوم فنی، مهندسی و معماری و همچنین محدودیت ارتباطات و تبادل فکری و علمی در روزگاران  قدیم، مطمئناً به شگرفی و دشواری این همه آثار پی خواهیم برد.

ترجمان زبان آجری

یکی از زنده ترین ودم دست ترین این آثار جاودانه،هنر معماری شهر دزفول است. جالب است بدانید تمامی آنچه را که مایه شگفتی و منحصر به فرد بودن بنا ها ی این شهر است، شما می‌توانید از زبان آجرها  و تک تک خشت‌های به کار رفته در ابنیه تاریخی آن بشنوید.

زبان آب و خاک و یا به تعبیری زبان انسان، شاید ترکیبی است از خاک پوسیده اجدادمان که با عرق جبین و خون دل عده‌ای از آنان سرشته شده است. آجر، واژه‌ای است بابلی و سنگی است ساختگی ودگرگون شده که از پختن خشت به دست می‌آید و ساختن آن را به سومری‌ها و بابلی‌ها نسبت داده‌اند، اما ظاهراً این نوآوری، از ابداعات ایرانیان بوده است.

ایرانیان که در طول هزاره‌ها، با کاربرد آجر در بخش‌هایی از بنا آشنایی داشته‌اند، با رشد روز افزون جمعیت و گسترش شهر نشینی و ایجاد شهرهای تازه ،آجر را به عنوان  عمده‌ترین مصالح، در مناطقی از این سرزمین به کار گرفتند و با توجه به باصرفه بودن و خوش دست بودن و قابلیت بالای به کارگیری آن در تمامی بخش‌های بنا، برای ساختمان سازی و بهره‌گیری بیشتر از هنر اصیل معماری، مورد توجه قرار دادند.

بدین ترتیب، در دوران سلجوقیان، با فراهم آمدن موجبات سیاسی و امکانات گسترده اقتصادی، هنر آجرکاری در خلق آثار شکوهمند معماری ایرانی نقش اساسی بر عهده می‌گیرد و هزاران سال بعد، این روند در دوران صفویه به تکامل خود می‌رسد و تا عصر زندیه و قاجاریه ادامه می‌یابد.

دزفول، دیاری است که تجربه صدها سال کار با آجر را در دل خود دارد. دیاری که وارث تمدن‌های آشوری، سومری، ایلامی وسلسله‌های هخامنشی و ساسانی است.مورخان حتی عقیده دارند که بعدها، از آجرهای خرابه معبد شوش، شهرهای شوشتر و دزفول ساخته شده‌اند.

شهر هزار و یک نام!

دزفول نمایشگاه بزرگ آجرهای ایران است! شهری که با پیشینه تاریخی چند هزار ساله خود، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای استان خوزستان به شمار می‌رود و البته یکی از گردشگر پذیرترین آنها که همیشه مورد توجه شرق شناسان دنیا بوده است.

تپه‌های باستانی «چغامیش»، با قدمت چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح، گنجینه‌ی اطلاعاتی کاملی از دوران‌های متعلق به هفتمین هزاره پیش از میلاد تا شکوفایی کامل تمدن شوش است و در آن، دستنوشته‌های باستانی ساخته شده از خشت‌ پخته متعلق به عصر پیدایش خط به چشم می‌خورد. به این ترتیب می‌توان گفت که دزفول اولین مرکز خط و کتابت در ایران بوده است.

دزفول، شهر هزار و یک نام است. آوان، اندامش، قصر روناش و دژپل، معروف ترین اسامی این شهر است که آخرین آن، یک کلمه پهلوی است و از پلی که در زمان شاپور اول ساسانی با استفاده از اسرای رومی در دزفول ساخته شد، گرفته شده است. نام امروزی دزفول هم معرب همین کلمه است، اما شاید مهم تر از همه این‌ها، لقب «شهر آجر» باشد که به گستردگی استفاده از آجر در این منطقه اشاره دارد. در دزفول تا چشم کار می‌کند، ردیف‌های آجرچینی به سبک «خوون» به چشم می‌خورد که بعد از دزفول، بیشترین نمونه آن را می‌توان در شوشتر دید.

آرامگاه احیاگر زبان فارسی: «یعقوب لیث صفاری» با قیامش، در دوره‌ای بعد از ورود اسلام به ایران، زبان فارسی را دوباره احیا کرد. آرامگاه این سردار نامی در 12 کیلومتری شهر دزفول و در جاده دزفول – شوشتر کنار روستای اسلام آباد واقع شده است. یعقوب لیث نخستین سردار ایرانی بعد از ورود اسلام به ایران است که تلاش کرد دوباره ایرانی متحد را پایه گذاری کند. بنای آرامگاه وی به دلیل ارزش‌های تاریخی و معماری، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

قدیمی‌ترین پل جهان: پل رومی، به دستور شاپور دوم ساسانی در سال 260 میلادی توسط 70 هزار اسیر رومی که در بند ایرانیان بودند، احداث شد و به همین دلیل به پل رومی مشهور است. شاپور دوم قلعه‌ای نیز برای حفاظت از این پل بنا کرد که اکنون در محل قدیمی آن، محله‌ای به نام قلعه وجود دارد. این پل با گذشت بیش از ده قرن از ساخت آن، قدیمی‌ترین پل جهان است و همچنان سالم و بادوام، محل تردد عابرین و خودروهای سواری است. پل رومی، دارای 14 دهانه است و آب رودخانه «دز» از زیر آن عبور می‌کند.

بزرگترین آبشار خاورمیانه: آبشار «شوی» با 70 متر ارتفاع، یکی از بزرگترین و زیباترین آبشارهای  ایران در رشته کوه‌های زاگرس است که در دهستانی به نام «شوی» از توابع شهرستان دزفول قرار دارد.

این آبشار در نزدیکی مرز خوزستان و لرستان واقع است و مردمان هر دو استان، آن را از جاذبه‌های گردشگری استان  خود می‌دانند!

برای رسیدن به آبشار شوی، دو مسیر وجود دارد؛ مسیر اول از منطقه سردشت دزفول و پیر چل و مسیر دوم از طریق ایستگاه راه آهن تله زنگ شهرستان اندیمشک عبور می‌کند. در نزدیکی این آبشار، آبشار بزرگ دیگری وجود دارد که از آن به عنوان آبشار دوم «شوی» یاد می شود که به دلیل عمق مناسب و بی‌خطر بودن آن، جای خوبی برای شنا و آب تنی است .

دیدنی‌های «صوفی احمد»: «صوفی احمد»، یکی از مناطق دیدنی و زیبای شمال شهرستان دزفول است که در بخش «شهیون» قرار دارد. در میان این بهشت زیبا، بقعه‌ی متبرکه حضرت صوفی احمد واقع است که به عنوان سفیر امام رضا«ع» و مأمور به امر به معروف و نهی از منکر، پای به این سرزمین گذاشته بود.

«صوفی احمد» یکی از مناطقی است که به دلیل نزدیکی به سرشاخه‌های رود دز و همجواری با چندین روستای زیبا، فرصت بسیار مناسبی را برای علاقه‌مندان به طبیعت و کوهنوردی فراهم آورده است. «صوفی احمد» بدون تردید در نوع خود، یکی از ناب‌ترین مناطق کوهستانی خوزستان محسوب می‌شود و همه ساله می‌تواند میزبان زائران کوهنوردان و گردشگرانی باشد که برای صعود یا گشت و گذار، عازم این منطقه می‌شوند.

جاذبه‌های طبیعی و تاریخی دزفول

قلم نی دزفول: یکی از ثروت‌های بالقوه زمین‌های حاصلخیز دزفول، «قلم نی» است که به تمام دنیا صادر می‌شود و خطاطان برجسته دنیا، قلم نی دزفول را ترجیح می‌دهند. سابقه کشت «قلم نی» که از گیاهان بومی دزفول است، به یک قرن پیش بر می‌گردد و از آن زمان تا کنون به بیشتر کشورهای جهان صادر می‌شده است.

قلم نی‌های دزفول به چند دسته تقسیم می‌شوند؛ قلم نی «میرزایی»، قلم نی «ابلق» و قلم نی «قهوه‌ای متمایل به قرمز» که نوع اخیر، مرغوب‌ترین قلم نی ایران محسوب می‌شود.

خورد و خوراک دزفولی‌ها

حالا اگر راهی دزفول شده‌اید و یا قصد دارید به زودی از این شهر زیبا دیدن کنید، برای خورد و خوراک شما، چند غذای محلی را گلچین کرده‌ایم که حتماً سراغ آن را در رستوران‌های دزفول بگیرید!

آبگوشت «گنجشک»! گوشت گنجشک بر خلاف گوشت بقیه پرندگان که سفید است، گوشتی قرمز و کبابی دارد و آبگوشت آن، از غذاهای محلی دزفول است، اما اگر بخواهید غذایی بخورید که با گوشت گنجشک پخته شده، حتماً درخواست «بنگو» هم بدهید!

تعجب نکنید، «بنگو» غذای خاصی نیست، همان ماست و خیار خودمان است که در دزفول، پیاز و پونه هم به آن اضافه می‌کنند ‌با کمی ادویه، مانند فلفل سیاه و… یک همراه خوب برای خوردن کباب یا آبگوشت گنجشک!

صندلی سلطون: از دیگر غذاهای دزفولی که البته در رستوران‌های این شهر کمتر یافت می‌شود، «برونی» است، غذایی که ماده اصلی آن باقلاست و البته دزفولی‌های اصیل به آن «صندلی سلطون» هم می‌گویند. این «صندلی سلطون» هم برای خودش داستانی دارد.

مشهور است که علت تغییر نام «برونی» به «صندلی سلطون» این بوده است که وقتی لرها وارد شهر دزفول می‌شوند و چند نفر از دزفولی‌ها در دشت‌های حاصلخیز آن مشغول خوردن برونی بوده‌اند، لرها می‌پرسند که شما باقلا می‌خورید؟ در پاسخ، یکی از دزفولی‌ها که روی صندلی نشسته بود، به شوخی می‌گوید: نه، این صندلی سلطونه!  و از همان زمان تا به امروز، این غذا، «صندلی سلطون» نام گرفته است!

اوپیوزی: یکی دیگر از غذاهای محلی و سنتی دزفول، «اوپیوزی» است که با کمی تغییر، همان اشکنه خودمان است که توسط بانوان خوش ذوق این منطقه طبخ می‌شود.