آسپاس کجاست؟

توریسم آنلاین: گورِ بهرام هنوز در ایران مشخص نشده است و چه بسا که هر جا که شوره زاری بوده است امروزه نام گور بهرام به خود گرفته است. از جمله کازرون، نیشابور، شورجستان از توابع شهرستان آباده نیز این مکان با نام «بهرام گور» وجود دارد. اما شاید «آسپاس» همان جایی باشد که بهرام گور برای همیشه خفته است!

فرزاد فخری زاده/ اقلید، کلیل و یا کلید یکی از زیباترین و سرسبزترین شهرهای فارس است. این شهر در شمال استان واقع شده است و از شیراز 225 کیلومتر فاصله دارد.

به دلیل بارش مناسب برف در این منطقه که زیبایی منحصر به فردی را در فصل زمستان خلق می کند، سفره های زیرزمینی اقلید بسیار غنی هستند. این سفره های زیر زمینی به شکل چشمه از دل خاک می جوشند و اقلید را به یکی از پرآب ترین و سرسبزترین شهرهای فارس تبدیل می کنند.

کوهستان های سر به فلک کشیده و جاده های زیبای کوهستانی از دیگر جاذبه های طبیعی اقلید به حساب می‌آیند. همچنین برای مردم خسته از زندگی شهری، شهرستان اقلید روستاهای بی‌نظیری دارد که می تواند بازدیدکنندگان را برای مدتی از سر و صدا و شلوغی و آلودگی شهر جدا کند.

اقلید؛ شهری باستانی

اقلید در کنار داشتن طبیعتی بی مانند یکی از شهرهای تاریخی فارس است. این شهر در گذشته در مسیر اصلی اصفهان- شیراز قرار داشته و همچنین ییلاق پادشاهان هخامنشی و ساسانی بوده است. هوای خنک در بهار و نیز خاک حاصلخیز و مراتع سرسبز این دیار را مورد توجه شاهان باستانی قرار داده بود.

به هر حال به نظر می رسد که اولین ساکنان اقلید سال ها قبل از نخستین شاه هخامنشی به اینجا آمده باشند. همچنین زمانی که ابن بطوطه، یکی از بزرگ ترین و اولین جهانگردان جهان، مراکش را برای دیدن دنیا ترک کرد به این شهر نیز وارد شد. ابن بطوطه باغ‌های کلیل را با صفا و پر میوه می خواند. همچنین فردوسی از شهری به نام «جز» به معنای جزیره نام می برد که بیشتر مردم معتقدند به اقلید اشاره دارد و به احتمال زیاد اقلید در آن زمان به وسیله دریاچه ها احاطه شده بود.

دریاچه ملاصدرای تنگ براق

تنگ براق بی تردید یکی از زیباترین مناظر طبیعی در ایران است. رودخانه های زلالی در این دره جاری هستند که آبی خنک و گوارا دارند. چشمه  ها از زیر زمین می جوشند و به رودخانه هایی می‌ریزند که به رود کر منتهی می شوند. حوضچه های طبیعی فیروزه ای و شفاف با پوشش گیاهی سبزی که روی دیوارهای صخره ای دره کشیده شده اند بی نهایت زیبا هستند. رودها در میان دیوارهای صخره ای طبیعی جریان دارند؛ دیوارهایی طبیعی که از گیاهان و خزه ها سبز شده اند.

آبشارهای تنگ براق هر کدام ویژگی خاص خود را دارند. بعضی آبشارها از بالای این دیواره های طبیعی به پایین می ریزند و هوا را خنک تر و مطبوع تر می کنند. این آبشارها به حوضچه های طبیعی می ریزند و یا با رودی دیگر ترکیب می شوند و به جستجوی رود کر زمین تنگ براق را زیرپا می‌گذارند. همچنین در غاری آهکی که از سقف آن قطرات آب به پایین می چکد قندیل ها و سنگ های رسوبی بسیار زیبایی شکل گرفته اند. دریاچه ملاصدرا یکی از زیبایی های ستودنی تنگ براق به حساب می آید. ماهیگیری یکی از تفریحات مراجعه کنندگان به دریاچه سد ملاصدرا است.

نخجیرگاه بهرام پنجم

همان طور که اشاره شد سفره های غنی زیر زمینی اقلید به شکل چشمه از زیر خاک می جوشند و رودها و فضای سبز اقلید را به وجود می آورند. یکی از این چشمه ها در نزدیکی شهر باستانی «آسپاس» قرار دارد. معروف است که می گویند بهرام گور در این منطقه به شکار گورخر می پرداخته است و اولین بار او این چشمه را پیدا کرده است.

به همین دلیل چشمه را به نام بهرام گور و یا «چشمه گور بهرام» می شناسند. همچنین است باتلاق گور بهرام که با مرکز اقلید حدود 55 کیلومتر فاصله دارد و می‌گویند بهرام در حین شکار در این باتلاق گیر افتاده و مرده است.

حکیم عمر خیام در مورد این حادثه سروده است: «بهرام که گور می گرفتی همه عمر، دیدی که چگونه گور بهرام گرفت». اشاره این بیت به آن است که بهرام در پی آن بود که گورخری را شکار کند و در همان لحظه قبری بهرام را در گرفت بی آنکه فکرش را هم بکند که مرگ چه قدر می‌تواند به او نزدیک باشد.

گورِ بهرام هنوز در ایران مشخص نشده است و چه بسا که هر جا که شوره زاری بوده است امروزه نام گور بهرام به خود گرفته است. از جمله کازرون، نیشابور، شورجستان از توابع شهرستان آباده نیز این مکان با نام «بهرام گور» وجود دارد. اما شاید «آسپاس» همان جایی باشد که بهرام گور برای همیشه خفته است!

تفرجگاه محمد رسول الله (ص)

تفرجگاه محمد رسول الله (ص) در کنار چشمه ای با نام مبارک محمد رسول الله (ص)قرار دارد. آب این چشمه بسیار زلال و گوارا است و مردم محلی از این چشمه بسیار سود می‌برند.

این تفرجگاه بسیار سرسبز و دلپذیر است. دوستداران غذاهای دریایی می توانند از  مرکز پرورش ماهی ای که در این منطقه وجود دارد ماهی تازه خریداری کنند. همچنین سنگ دُل دُل که نوعی عبادتگاه قدیمی به حساب می آمده است از جاذبه های این تفرجگاه زیبا و پر برکت است.

چشمه قدمگاه

این چشمه که در نزدیکی شهر سده قرار دارد در واقع سرچشمه رود با ارزش کر است. اطراف این چشمه با درختان و مناظر کوهستانی آراسته شده و تفرجگاهی زیبا و نیز مکانی محترم برای مردم محلی به وجود آورده است. معمولاً این چشمه کمتر از دیگر مناطق طبیعی اقلید مورد توجه گردشگران قرار می گیرد که همین موضوع طبیعتی بکر و محیطی آرام را سبب می شود. از دیگر چشمه های مهم اقلید می توان به جوتو در کوه حسینی اشاره کرد که در مسیر جاده آسپاس اقلید قرار دارد. همچنین تفرجگاه بالنگان که چشمه ای بسیار زیبا و زلال دارد و گاهی به نام چشمه حاجی آباد نیز شناخته می شود.

کاروانسرای کناس

کاروانسرا از جمله ایده های بسیار درخشان ایرانیان باستان بود که با ورود شکل غربی هتل تقریباً به فراموشی سپرده شد. امروزه کمتر کسی دست به احداث و تأسیس یک کاروانسرای جدید می‌زند. کاروانسراها معمولاً در پلانی مربعی و یا مستطیل شکل ساخته می شدند. یک دالان قوسی در ورودی را به حیاط متصل می کرده  است. مسافران در حجره های کوچک جای داده می‌شدند.

در زمان صفویه، شاه عباس تصمیم گرفت بار دیگر این ایده را از سر بگیرد. برای همین دست به احداث کاروانسراهای جدید و نیز تعمیر و مرمت کاروانسراهای قدیمی زد.

به همین دلیل بیشتر کاروانسراهای ایران از جمله کاروانسرای کناس پسوند عباسی دارند. معمولاً کاروانسراها بزرگ ترین بناهای دوران اوج معماری اسلامی هستند و از آن جهت که بنایی غیر از کاخ و مسجد به حساب می آیند از تزئینات خاص این اماکن به‌دورند و تصویری متفاوت از معماری آن دوران ارائه می‌دهند.

کاروانسرای کناس که در 2 کیلومتری روستای کناس در نزدیکی آسپاس قرار دارد یکی از همین کاروانسراهای با ارزش است که وضعیت خوبی ندارد و محتاج تعمیر و مرمت است. برخی قدمت این بنا را به دوران صفوی نسبت داده اند.

با این حال برخی این کاروانسرا را قدیمی تر از این دانسته اند و معتقدند شاه عباس تنها این کاروانسرا را مرمت کرده است. این بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و بعد به دست فراموشی سپرده شده است. تل شهرآشوب و یا قلعه شهرآشوب نیز از آثار به جامانده از دوران پیش از اسلام است که با وجود ثبت در آثار ملی وضعیت مطلوبی ندارد.

کتیبه‌های تاریخی تنگ براق

شاید بتوان گفت مهم‌ترین جاذبه گردشگری روستای «تنگ براق» اقلید، کتیبه‌ای است که در وسط روستا قرار گرفته است.

این کتیبه نبشته به دو زبان پهلوی و پارتی است و گفته می‌شود قدمت آن به دوران ساسانی باز می‌گردد. در این کتیبه به طور خلاصه شاپور اول، نام و عنوان خود و پدر و جدش را ذکر می‌کند و درباره مهارت او در تیراندازی شرح داده شده است. در انتهای متن کتیبه نیز جمله دعایی نگاشته شده است. این کتیبه‌ها در سال 76 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌‌اند.

تاریخی و قدیمی بودن بافت روستا نیز از دیگر جاذبه‌های گردشگری آن به شمار می‌آید. معماری روستا از فعالیت و سبک زندگی‌ مردم محلی تاثیر گرفته است. اغلب خانه‌های روستای تنگ براق دارای انبار علوفه، طویله و تنوری خانگی هستند. همچنین حیاط بیشترخانه‌های این روستا نیز بسیار وسیع، سرسبز و پر از درخت است. خانه‌‌های قدیمی روستای تنگ‌براق، یک طبقه  و با مصالحی از جمله سنگ، چوب و گل ساخته شده اند. البته در سال‌های اخیر خانه‌های آهنی، آجری و سیمانی نیز در این روستا ساخته شده اما همچنان این خانه‌های جدید نیز هماهنگ با بافت قدیمی به‌صورت یک طبقه هستند.

گلیم و قالی‌های دستبافت از تولیدات مردم این روستاست که بسیار ارزشمند هستند. جالب است بدانید که مردم روستا به زبان‌های لری و ترکی سخن می‌گویند‌. اگر گذرتان به تنگ‌براق افتاد به دره زیبای این روستا که با همین نام و در شمال آن قرار دارد، بروید. در اینجا می‌توانید آبشار مارگون را ببینید که روبه‌روی تنگ براق از بلندی‌های صخره‌ای سرازیر می‌شود و یکی از حیرت‌انگیزترین آبشارهای ایران است.

سه مسیر اصلی برای دسترسی به تنگ براق وجود دارد؛درمسیر بهشت گمشده مرودشت و در امتداد کامفیروز شمالی و در کنار رود کر به تنگ براق دسترسی خواهید داشت.

اما برای دیدن جنگل‌های بلوط و شالیزار‌های برنج باید مسیری راکه عبور از آن به اندازه ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، در جاده خاکی طی کنید.در مسیر جاده سپیدان وارد شهر «کمهر» شده و از آنجا باید به کاکان و چوبخله بروید. پس از عبور از این شهرها به تنگ براق خواهید رسید. مسیر جاده سرحد چهار دانگه که البته راه ارتباطی به شهرستان اقلید و آباده بوده و به جاده شیراز- اصفهان مرتبط است نیز شما را به تنگ براق خواهد رساند. اگر به تنگ براق سفر کردید، می‌تواند از دیگر مناطق دیدنی شهرستان اقلید نیز بازدیدی داشته باشید.