این روزها در سفر به مناطق جنوب کشور، از جمله شهرستان بوشهر، در هوای بهاری این شهر زیبا با سواحل تمیز و چشم‌نواز آب‌های نیلگون خلیج فارس، در میان مردمانی چنان خونگرم و مهمان‌نواز خواهید بود که هرگز احساس تنهایی و غربت نخواهید کرد.
توریسم آنلاین: بسیاری از خانواده‌هایی که اهل گشت و گذار هستند، به‌خوبی می‌دانند که بهترین زمان سفر به جنوب ایران، روزهای پایانی اسفند تا نیمه‌های اردیبهشت ماه است؛ یعنی هنگامی که هوای ملایم و معتدلی بر این منطقه حاکم است، اما این وضعیت جوی چندان پایدار نیست و درست نیمه دوم اردیبهشت، گرمای طاقت‌فرسا بر این نقطه از ایران غالب می‌شود. پس بهتر است چند هفته باقی‌مانده را غنیمت شمرده و این بار راهی منطقه‌ای در جنوب کشور شوید که از زیبایی‌های طبیعی چیزی کم از شمال ایران ندارد؛ یعنی خلیج زیبای «نایبند»؛ این پارک بزرگ دریایی، در حوالی عسلویه و در پایتخت انرژی ایران قرار دارد، اما دراینجا دیگر خبری از گاز نیست. اینجا همان آب‌های گرمی است که 509 سال پیش پرتغالی‌ها، آن را همراه با دیگر بخش‌های جنوب کشورمان به تصرف درآوردند.
منطقه حفاظت شده نایبند، به سبب موقعیت مهمی‌که دارد، علاوه بر گونه‌های گیاهی، گونه‌های جانوری مهم و بعضاً در حال انقراض را نیز در خود جای داده است. ابتدا، از ماهیان شروع می‌کنیم؛ ژله ماهی، باراکودا، سرخو، ماهی مرکب یا هشت پا، ساردین، کیلکا و مهم‌تر از همه، «گل خورک» مختص نایبند هستند. کوسه ماهی و دلفین هم در عمق آب‌های این منطقه زندگی می‌کنند.
اگر خوش شانس باشید، می‌توانید پرش‌های جالب دلفین‌ها را نیز ببینید. از میان دوزیستان و خزندگان نایبند هم باید از خرچنگ، لاک‌پشت عقابی و لاک‌پشت سبز نام برد. پرندگان این منطقه هم شامل دهها گونه پرنده زیبا و نادر است که فهرست بلندی را شامل می‌شود، اما مهم‌ترین پستاندار پارک ملی نایبند، جبیر یا آهوی هندی معروف به آهوی کویری است. به تازگی وجود یک گونه جدید خزنده به نام «جکو»ی نایبند هم در این پارک به ثبت رسیده‌است. این گونه که یکی از گونه‌های بومی و ناشناخته نایبند است، بسیار کوچک و پوزه‌ای گرد دارد و شب‌ها فعالیت می‌کند.
شگفتی‌های طبیعی «نایبند»
منطقه نایبند از ارزش اکولوژیک بسیار بالایی برخوردار است.آرامش نسبی و شفافیت آب، سبب رشد و گسترش مرجان‌ها و علف‌های دریایی در بستر خلیج نایبند شده است.
کله‌های آبسنگ مرجانی در دهانه خلیج نایبند، از نادر اجتماعات مرجانی در نزدیکی سواحل سرزمین اصلی خود، یعنی در آب‌های ایران است. نایبند از جنبه‌های دیگر طبیعی هم دارای ارزش‌های قابل ملاحظه‌ای است؛ از جنگل‌های حرا و سواحل ماسه‌ای، درختان کهنسال انجیر معابد در دماغه نایبند، تا دشت‌های مشجر واقع در ارتفاعات بخش میانی و دره‌های عمیق و صخره‌ای در بخش جنوبی این منطقه، از ویژگی‌های طبیعی نایبند است که بدیع‌ترین چشم‌اندازهای طبیعت جنوب کشور را در سواحل آن شکل داده‌اند. علاوه بر این، می‌توان از زیبایی مرجان‌های دریایی و آب‌های شفاف این خلیج هم سود برد و برای غواصی حرفه‌ای و تفریحی برنامه‌ریزی کرد.
هاله‌ای پیرامون آب
در منطقه حفاظت شده نایبند و حوالی آن، دو روستا از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ «بساتین» و «هاله». ابتدا سراغ بساتین می‌رویم که روستایی کهن و تاریخی است. در 3 کیلومتری جنوب این روستای 900 نفری، روستای «هاله» واقع شده است که بافت مسکونی متمرکزی دارد و در ساخت خانه‌های آن که عموماً سقفی مسطح با تیرک‌های چوبی و کاهگلی دارند، از خشت و گل و آجر و چوب استفاده شده است. «هاله» بر خلاف «بساتین» که تنها یک متر بلندتر از سطح دریاهای آزاد است، 9 متر از دریاهای آزاد مرتفع‌تر است و انگار چون هاله‌ای در پیرامون آب دیده می‌شود.
حرای ایرانی در «نایبند»
مهم‌ترین پوشش گیاهی منطقه نایبند، اجتماع گیاهان آبزی و کنار آبزی «حرا» است که علاوه بر «چندل»، زیرگونه‌های «مانگرو» نیز در آن به وفور یافت می‌شود. این پوشش گیاهی در بیشتر نقاط جنوب کشور، یعنی در هشت منطقه حفاظت شده ایران و در سواحل خلیج فارس دیده می‌شود. جنگل‌های حرا جزو با ارزش ترین زیستگاه‌های ساحلی است و نقش زیست بوم‌های خشکی و دریایی را ایفا می‌کند. این جنگل‌ها هنگام جزر، سر از آب درمی‌آورند و موقع مد، در زیر آب غوطه ور می‌شوند. علاوه بر این، جنگل حرای خلیج نایبند، از موقعیتی حساس و ژئواستراتژیک در آب‌های ساحلی جنوب ایران برخوردار است، چراکه در اکوسیستم خود، گیاهان شور پسند دریایی، جانداران کف زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را گردآورده است. نایبند به‌جز حرا، گیاهان آبزی دیگری چون علف‌های دریایی و جلبک‌ها را نیز در خود گنجانده است.
بزرگترین پارک دریایی کشور
خلیج نایبند با بخشی از دماغه نایبند، جزیی از پارک ملی نایبند بوده که حدود 19 هزار و 500 هکتار وسعت داشته است، اما در 36 سال گذشته، بخش‌هایی بر این محدوده افزوده شده و به 22 هزار و 500 هکتار رسیده است. پارک ملی نایبند که درست 10 سال پیش، به عنوان نخستین پارک ملی دریایی ایران معرفی شد، با 49 هزار و 815 هکتار وسعت، بزرگترین پارک دریایی کشور به شمار می‌رود. این پارک از یک سو به شهرستان عسلویه در استان بوشهر و از سوی دیگر، به شهرستان پارسیان و البته بخش کوشکُنار در استان هرمزگان محدود می‌شود. از کل مساحت این منطقه، 27 هزار هکتار محدوده آبی و مابقی خشکی است. منطقه حفاظت شده نایبند، منطقه ای کم ارتفاع بوده و در بلندترین نقطه، حداکثر به 46 متر بالاتر از سطح آب‌های آزاد می‌رسد.
تل‌هایی از صدف:
«نایبند» در روزگاران قدیم، مرکز داد و ستد مرواریدهای زیبایی بود که از دل صدف‌های صید شده به دست می‌آمد و دست به دست می‌گشت و مورد معامله قرار می‌گرفت.
حجم صدف‌های صید شده در خلیج «نایبند» آنقدر زیاد بود که پس از جداسازی مرواریدها، تل‌هایی از صدف‌های شکسته شده در گوشه و کنار این منطقه به وجود می‌آمد که در نهایت، پوسته این صدف ها نیز توسط انگلیسی‌ها خریداری می‌شد.
چگونه برویم؟
از تهران تا خلیج نایبند، هزار و 311 کیلومتر راه، پیش رو خواهید داشت. تنها مسیر ممکن این است که وارد آزاد راه قم شوید و پس از گذر از کاشان، اصفهان و شیراز، راهی بوشهر شوید. نایبند در 303 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر واقع شده است،اما از مرکز استان بوشهر تا منطقه نایبند، شهرهای کنگان و عسلویه هم در مسیر شما قرار دارند. از عسلویه تا خلیج نایبند، تنها 16 کیلومتر راه است.
اگر با خودرو شخصی می‌روید، می‌توانید از مسیرهای مختلفی به بوشهر و خلیج فارس برسید و جاذبه‌های زیادی سر راهتان ببینید. مسیر تهران، ساوه، سلفچگان، دلیجان، اصفهان، آباده، شیراز، کازرون، برازجان و بوشهر یکی از این مسیرهاست، اما اگر دنبال کوتاه‌ترین و بهترین مسیر هستید، باید از مسیر تهران، قم، کاشان، اصفهان، شهرضا، سمیرم، یاسوج، نورآباد، کازرون، برازجان و بوشهر استفاده کنید. این مسیر، حدود 1054 کیلومتر است. دریاچه نمک قم، باغ و حمام فین کاشان، زاینده روز و سی و سه پل اصفهان، آبشار سمیرم، جنگل سی سخت یاسوج، تنگه چوگان و غار بیشاپور در مسیر نورآباد تا کازرون و جاذبه‌های شهرستان برازجان، تنها چند نمونه از جاذبه‌هایی است که می‌توانید در این مسیر ببینید. البته پیمودن این راه طولانی با ماشین شخصی کار راحتی نیست، هرچند که این کار مزیتی هم دارد که آن هم دیدن بسیاری از جاذبه‌های طبیعی و زیبای این مسیر است.
اگر می‌خواهید با ترن به این منطقه سفر کنید، باید سوار قطارهایی شوید که مقصدشان شیراز است و سپس از آنجا با اتوبوس به بوشهر بروید. ازنایبندنابستانو بوشهر تا کنگان، تاکسی‌هایی هستند که شما را پس از حدود دو ساعت به بندر کنگان می‌رسانند و از آنجا هم تا عسلویه، باید تاکسی دربست کرایه کنید. قطعاً ساده‌ترین راه برای رفتن به نایبند، مسیر هوایی عسلویه است.
کجا بمانیم؟
برای اقامت در این منطقه، بهترین پیشنهاد این است که در هتل «رُمَلیه» عسلویه شب را به صبح برسانید که در ورودی عسلویه از سمت «بیدخون» قرار دارد.
مرکز بوشهر نیز هتل‌ها و مکان‌های اقامتی متنوعی دارد و بهترین منطقه برای اقامت به نظر می‌رسد. اگر دنبال قیمت‌های مناسب‌تر هستید، می‌توانید سری به هتل آپارتمان‌ها بزنید. هتل‌های بوشهر، اما از امکاناتی مثل اینترنت، رستوران، کافی‌شاپ و فروشگاه برخوردارند. اگر هم می‌خواهید حسابی به پارک نزدیک باشید، باید سری به هتل‌های کنگان بزنید.
چی بخوریم؟
از غذاهای رایج در میان مردم ساکن در نواحی اطراف خلیج نایبند، به ویژه روستاهای بساتین و‌هاله، می‌توان به هریس، للک، ماهی پلو، قلیه ماهی، میگو، رنگینک و حلوای خرما اشاره کرد .
غذاهای بوشهری همگی خوشمزه و خوش طعم‌اند و البته بیشتر پر ادویه است و تند و تیز. شهرهای جنوبی اصولاً به ماهی‌های تازه‌شان معروف‌اند و آشپزهای شهر در پخت غذاهای دریایی خبره‌اند. دمی «لخلاخ» هم نوع دیگری از غذاهای بومی بوشهر است که در اصل پلویی است که با شوید دم داده می‌شود و با قلیه ماهی همراه با سیر و پیاز، تفت داده و مخلوط می‌شود و آن را با گرد لیمو عمانی تزیین و سرو می‌کنند.
چی سوغات ببریم؟
صنایع دستی روستای هاله شامل تولیدات زیبای تزیینی است. گلدان، سبد و آویزهای کوچک و بزرگ ساخته شده از حصیر، انواع تزئینات ساخته شده با صدف در اندازه‌های مختلف و قلیان‌های چوبی، از جمله صنایع دستی و سوغات معروف این منطقه است.
