پابوس در جلوه گاه هنر و دلدادگی

توریسم آنلاین :  بگویم چشم مایی کم است، بگویم قلب مایی کم است ،چون شما جان مایی آقا . قصه عشق ما به شما قصه امروز و دیروز نیست ،حکایت قرن ها عاشقی است .

هما حاصلی :بگویم چشم مایی کم است، بگویم قلب مایی کم است ،چون شما جان مایی آقا . قصه عشق ما به شما قصه امروز و دیروز نیست ،حکایت قرن ها عاشقی است .

در ذهن شفاف تاریخ دلدادگی این سرزمین ،زمان ومکانی می درخشد که ثقل مهربانی است. سده ها بر آن گذشته ، به هزاره رسیده اما بازهربامداد زنان قریه سناباد درتشییع باشکوه خورشید ؛ پیکری را گلباران می کنند ؛ تکراری بی ملال در هجوم مکررمعصومیتی عطرآگین.

حیرت نکن ؛ که آنچه شنیدی ، قصه شوروشیدایی است در جغرافیای غریبی به نام توس ،خراسان ؛ مشهد، و حرمی به وسعت آشنایی و به گستردگی همه سرزمین ما  ایران.

اینجا حرم آقاست. برای پابوسش نسل به نسل سر و دست شکانده ایم. کجا دیده ای این همه عاشقی. همان اول کار، همان درب ورود نگاهت که به گنبدش می افتد ،وسط این همه شکوه و جلال و جبروت ،مهری به دلت می نشیند ؛مهری که زیر ململی از غم غربت دلت را چنگ می زند .همین جا عاشق می شوی و بر می گردی دیارت.

از هرکه می خواهی بپرس اما محال است بروی مشهد ،حرم آقا و بعد از آن دائم دلت هوایش نکند. انگار چیزی جا گذاشته ای که وصلت می کند به نقطه ثقل عشق. آن قدر که بهترین و زیباترین های جهان را نذر مهربانی آقا کنی. پس تعجب نکن که هنرمندان این سرزمین چه کرده اند دراین حرم . هر گوشه اش که نگاه کنی شاهکاری است. قرن هاست هنرمندان این سرزمین گوشه گوشه این حرم را به برترین هنرهای خویش آراسته اند و روز به روز بر زیبایی آن افزوده شده است.اغراق نیست که می گویند اینجا بزرگترین موزه ی هنر دنیاست.

ظرافت و هنر اسلامی در بارگاه امام رضا بر حال و هوای معنوی حرم افزوده است ؛ آنچنان که شاهکارترین نمونه از هنرهای مختلف گچ کاری، کاشی کاری، معرق ، آینه کاری، گره چینی ،نقره کاری و غیره در این حرم جلوه گری می کند.

طبق اسناد تاریخی «از قرن دوم هجری قمری ساخت بناهای اطراف ضریح گسترش یافت و رفته رفته معماری این بناها شکل ویژه‌ای به خود گرفت. در دوره دیلمیان نیز ضریح امام رضا (ع) با تزییناتی آراسته شد و رونق بیشتری گرفت. امرای سامانی همچون محمد ابن عبد الرزاق طوسی و امیر حمویه از دیگر امیرانی بودند که در زمان حکمرانی خود بنای حرم را تغییر و تزیینات بیشتری را به آن افزودند. از آنجایی که در زمان جنگ‌های مختلف قبه این حرم آسیب دیده‌ بود سلطان محمود غزنوی در سال ۴۰۰ هجری قمری به ساخت مجدد قبه‌ای در بالادست آن اهتمام ورزید و آن را مرمت کرد. تغییراتی که در زمان خوارزمشاهیان در حرم ایجاد شد نیز بسیار چشمگیر و قابل توجه است.»

در این دوران کتیبه‌ها و کاشی‌نوشته‌هایی که هنوز هم موجود هستند به ساختمان حرم اضافه شدند. بعد از حمله مغول بخش‌هایی از حرم به ورت جزیی دچار آسیب شدند که این خرابی‌ها در زمان ایلخانیان مورد مرمت و بازسازی قرار گرفتند. یکی از باشکوه‌ترین بخش‌های حرم در زمان تیموریان احداث شد و آن هم مسجد گوهرشاد در رواق دارالحفاظ و دارالسیاده است. این مسجد به دستور گوهرشاد همسر شاهرخ تیموری ساخته شد. در این مسجد بسیار زیبا که گنبد آبی رنگ آن از دور شبیه یکرنگی با آسمان آبی و صاف دارد، کتیبه بایسنقر با خط ثلث بسیار زیبایی بصورت معرق تاریخ ساخت مسجد را در خود گنجانده‌است.

در زمان صفویان مذهب شیعه بعنوان مذهب رسمی کشور انتخاب شد و بناهای باشکوهی از جمله مساجد بسیار معروف در ایران در این دوره ساخته شدند.

در حرم مطهر امام رضا (ع) نیز بخش‌های قابل توجه و باشکوهی در این دوره ساخته شده‌اند. اولین ضریح هم در زمان حکومت صفویان به حرم مطهر اهدا شد. طلاکاری گنبد حرم در زمان شاه طهماسب صفوی انجام شد و در زمان شاه عباس نیز صحن انقلاب توسط نظارت و معماری شیخ بهایی کامل شد. طلاکاری سایر رواق‌ها و مرمت و تکمیل بخش‌های مختلف حرم در این دوران صورت گرفت. در اثر زمین لرزه‌ای که زمان سلیمان صفوی صورت گرفت بخش‌هایی از حرم دچار آسیب شد که دوباره بازسازی شد، کتیبه‌ای از همان زمان به ذکر وقایع زلزله و بازسازی حرم بصورت چهار ترنج در حرم وجود دارد.

در زمان افشاریان نیز ایوان صحن تیموری به دستور نادر شاه طلاکاری شد، سقاخانه اسماعیل طلایی که در صحن انقلاب قرار دارد یادگار همین دوره است. در زمان حکومت قاجار هم تغییرات چشمگیری در حرم ایجاد شد و صحن آزادی در این دوره ساخته شده‌است. در زمان فتحعلی شاه قاجار نیز سومین ضریح به حرم اهدا شد. در دوره پهلوی چهارمین ضریح در حرم نصب شد و اطراف حرم دچار تغییرات بیشتری شد تا بناهای موجود در اطراف حرم جزیی از حرم امام رضا (ع) شوند. در سال ۱۳۵۳ گنبد و طلاکاری‌های آن مجددا مورد بازسازی قرار گرفتند. در زمان جمهوری اسلامی ساخت و ساز در حرم رونق بیشتری گرفت و چندین صحن از جمله صحن جامع رضوی و رواق امام خمینی به حرم اضافه شدند.

چندین ایوان نیز در حرم وجود دارد که معروفترین آن‌ها ایوان طلاست که هم خشت‌هایش و هم رویه آن از طلاست. مناره‌ها و گلدسته‌ها جزیی از چشمگیرترین بخش هر مکان مذهبی هستند و در حرم امام هشتم نیز ۱۲ گلدسته وجود دارد که بعضی از آن‌ها طلاکاری شده‌اند و جزیی از زیباترین و بارزترین ویژگی‌های معماری حرم هستند. سقاخانه‌های متعددی در صحن‌ها وجود دارند که به شکلی هستند که بر جذابیت معماری این مجموعه زیبا افزوده است.شبانگاهان در حرم امام هشتم هزاران چراغ و لوستر روشن می شود که زیبایی آنها چشمگیر است.

زیبایی این حرم باشکوه در وصف نمی آید جز آنکه رفت و دید و مبهوت شد .حرم امام مهربان همچنان مامن دلدادگانی است که هر یک در زمانه خویش بر زیبای این حرم باشکوه می افزایند و این قصه عاشقی تا ابد ادامه دارد.