توریسم آنلاین :«گنبد سلطانیه» یکی از مقاصد مهم گردشگری زنجان است. شهری که آثار تاریخی بی‌نظیر زیادی دارد. ولی از این میان«گنبد سلطانیه» به خاطر قصه‌ها و روایت‌های جالبی که در موردش مطرح شده حسابش جداست.
مثلاً می‌دانستید می‌گویند اینجا بزرگترین گنبد آجری جهان است؟ (البته به غلط) ولی اینکه چرا این داستان مطرح شده هم شنیدنی است.
آدرس «گنبد سلطانیه» خیلی سرراست است. برای دیدن گنبد باید به شهر سلطانیه در استان زنجان بروید. یکی از بزرگترین گنبدهای آجری دنیا بین خیابان دکتر بهشتی و خیابان گنبد زنجان است. از خیابان انقلاب اسلامی هم می‌شود به دیدن گنبد رفت.آدرس دقیق و به قول معروف پستی سلطانیه این طوری است: شهر سلطانیه، میدان علامه حلی، بلوار علامه حلی، خیابان گنبد.
می‌شود از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب گنبد را دید. اگر در ۶ ماه دوم سال به اینجا می‌روید، ساعت بازدید به ۶:۳۰ عصر تغییر پیدا می‌کند، چون هوا زودتر تاریک می‌شود.
سلطانیه بزرگترین گنبد آجری جهان نیست!
حتما می‌گویید ما اشتباه می‌کنیم و همه جا این موضوع را نوشته‌اند. بله همه درباره‌اش حرف می‌زنند، اما سلطانیه دومین گنبد بزرگ آجری جهان است.قطر خارجی «گنبد سلطانیه» ۳۸ متر است. اگر کمی بگردید، به اسم کلیسای جامع فلورانس می‌رسید. کلیسایی که گنبد آجری دارد و می‌گویند قطرش ۴۲ متر است. پس باید سلطانیه را دومین گنبد آجری دنیا بدانیم.بعد از سلطانیه هم گنبد مسجد ایاصوفیه بزرگترین است، با قطر ۳۳ متر.
معماری گنبد آجری سلطانیه
می‌گویند طرح کلیسای فلورانس را از«گنبد سلطانیه» الهام گرفته‌اند. البته نمی‌شود چنین چیزی را با قطعیت گفت.ارتفاع گنبد حدودا ۵۲ متر است و قطر داخلی اش به ۲۵ متر می‌رسد. گنبد عمارت سلطانیه دو پوسته دارد. می‌شود در این زمینه آن را اولین گنبد دنیا در نوع خودش بنامیم.
سلطانیه از نظر عمرانی بی‌نظیر است. اینجا ۷۰۷ سال پیش (۱۳۱۲ میلادی) ساخته شده و وزنش هم ۱۶۰۰ تن است. در همه این سالها گنبد فقط ۸ سانتیمتر نشست داشته.گنبد را که نگاه می‌کنید، فقط کاشی‌های فیروزه‌ای زیبا می بینید. البته حالا به خاطر رسیدگی نکردن، بعضی از کاشی های آن افتاده اند
در گنبد که می روید، فکر می کنید اینجا تهویه هوا روشن کرده‌اند. جریان هوا همه جا حس می‌شود و در فصل گرم اصلا اذیت نمی‌شوید.اینجا بخش های مختلفی دارد که هر کدام در نوع خودشان جذاب هستند.تربت‌خانه جایی است که خاک کربلا و خاک نجف در ساختش استفاده شده. این بخش داستان جالبی هم دارد.
سلطان محمد خدابنده بعد از زیارت کربلا و نجف، مسلمان می‌شود و تصمیم می‌گیرد مقبره امام حسین (ع) و امام علی (ع) را به ایران بیاورد. اصلا برای همین گنبد سلطانیه را می‌سازد.بعد از این که با او مخالقت می‌کنند، تصمیم می‌گیرد خاک کربلا و نجف را اینجا بیاورد و تربت خانه را با آنها بسازد.گنبد خانه هم که همان گنبد بناست. معمار گنبد را دو پوسته ساخته تا مقاومتش برابر زلزله بیشتر شود.سلطانیه مناره هم دارد. مناره‌ها پله دارند و برای رفتن به پشت بام استفاده می شده‌اند.
«گنبد سلطانیه»چه کاربردی داشته؟
درست است که در ابتدا اینجا را برای بزرگداشت امامان شیعه ساختند ولی به مرور زمان کاربرد دیگری هم پیدا کردند.اولین کارکرد آن برگزاری مراسم قرآن‌خوانی بود. مردم به صورت گروهی و آزاد دور هم جمع می‌شدند و قرآن می‌خواندند. مراسم و نماز و دعا و سایر مناسک‌های مذهبی هم اینجا برگزار می‌شد.از آن‌جایی که گنبد بزرگ بود و جمعیت زیادی می‌توانستند در آن جمع شوند، در آن کلاس‌های آموزشی و درس هم برگزار می‌کردند. برای همین مکان مناسبی برای دایر کردن مکتب و دانشگاه بود.
بعضی‌ها هم برای اقامت کوتاه در سلطانیه می‌ماندند. حتی در زمان‌های مختلف این ساختمان به جای بیمارستان هم استفاده می‌شده. حالا هم که گنبد به میراث جهانی تبدیل شده و همه از دیدنش لذت می‌برند.
سازنده «گنبد سلطانیه»چه کسی بوده؟
سلطان محمد خدابنده دستور ساخت گنبد را داده است. سلطان محمد به اولجایتو معروف بوده. ولی چرا سلطان محمد به اولجایتو معروف بوده و چطور این اسم را برای خودش انتخاب کرده؟
مادر سلطان محمد مسیحی بود و به خاطر پاپ آن زمان، اسم پسرش را نیکولو گذاشت.مدتی نگذشته بود که نیکولو بیمار شد و اسمش را به خربنده تغییر دادند. دلیل این موضوع خرافه‌ای مخصوص اقوام پدری اولجیاتو یعنی مغول‌ها بود. مغول‌ها معتقد بودند قدرت حروف ابجد از خود اسم مهم‌تر است و خربنده از نظر ارزش حروف ابجد با «سایه خاص آفریننده» هم‌ارزش است. به هر ترتیب اولجایتو زنده ماند و بزرگ شد و به مقام سلطانی رسید.
بعد از شیعه شدن، سلطان محمد اسم خدابنده را روی خودش گذاشت. وقتی که داشت تاجگذاری می‌کرد، به خودش لقب اولجایتو داد. اولجایتو یعنی پادشاه بزرگ مبارک.در یک کیلومتری گنبد، مقبره‌ی فردی معروف قرار دارد.ملا حسن کاشی شاعر معروفی بود که در قرن هشتم زندگی می‌کرد. ملا حسن آنقدر امام‌های شیعه را دوست داشت که همه اشعارش را درباره آنها سرود.
ملا حسن اصالتا کاشانی بود و این را می‌شود از اسمش هم فهمید. او زندگی ساده‌ای داشت و در نهایت هم در فقر فوت کرد. دیوان حسن کاشی در سال ۱۳۸۹ چاپ شده و می‌شود آن را خرید.بعدها به دستور شاه اسماعیل صفوی، مقبره‌ای زیبا برای ملا حسن کاشی ساخته شد.آرامگاه یک بنای هشت ضلعی زیباست و درست شبیه به آثار دوره صفوی‌ها ساخته شده. در اطراف آرامگاه قبلا باغی سرسبز بوده که حالا از بین رفته و چیزی از آن باقی نمانده.
در خیابان جمهوری جاده‌ای هست که به سمت خارج شهر می‌رود. واردش بشوید و مسیر را ادامه بدهید تا به مقبره ملا حسن کاشی برسید.
منبع: پینورست
