بشنوید از قالیچه نمدی پسر حضرت سلیمان!

توریسم آنلاین : روستای ابرسج واقع در شهرستان شاهرود قطب تولید نمد در استان سمنان واقع شده است. در این روستا ۷۰ درصد نمد مورد نیاز کشور تولید می شود.

تولید صنایع دستی متناسب با نیاز جامعه موجب استقبال مشتریان می‌شود و رمز موفقیت هنرمندان روستای ابرسج در تامین بازار فروش، به کارگیری نوآوری و خلاقیت در تولید محصولات نمدی است.

هنر نمدمالی در روستای ابرسج شاهرود ۲۰۰ فرصت شغلی ایجاد کرده و هنرمندان در ۵۰ کارگاه ایجاد شده در این روستا مشغول به فعالیت هستند.    نمدمالی از قدیمی‌ترین هنرهای سنتی است که در اثر فشار و رطوبت دست سازه‌های نمدی تولید شده و در گذشته از این روش در صنعت نساجی که از پشم به‌عنوان مواد اولیه استفاده می‌شد، کاربرد داشته است.

استان‌های گیلان، مشهد، گرگان و مازندران از علاقه‌مندان و مشتریان اصلی دست‌بافته‌های نمدمالی استان سمنان هستند.ابرسج یکی از روستاهای سردسیر و کوهپایه‌ای در ۲۲ کیلومتری شهرستان شاهرود است که یک هزار و ۳۸۰ نفر جمعیت و ۵۴ خانوار عشایر در آنجا زندگی می‌کنند و بیشتر هنرمندان صنایع دستی این روستا در رشته نمدمالی اشتغال دارند.ماهانه شش هزار متر کالای نمدی در روستای ابرسج شاهرود تولید می‌شود که در نوع خود بی نظیر است.

معرفی و تاریخچه نمد مالی

جالب اینکه که نمدمالی هنری است که محصول نهایی آن نمد است.نمد تنها زیراندازی است که به کمک بافتن شکل نمی‌گیرد. برای صحت این ادعا کافی است نگاه دقیق‌تری به نام آن بیاندازید: نمد + مالی. یعنی قطعه‌ای که با مالیدن به دست می‌آید. در لغتنامه دهخدا نوشته شده است، نمد نوعی از فرش است که از پشم یا کرک مالیده حاصل می‌شود. در نمدمالی تنها ابزاری که نیاز است آب داغ است و زور بازو!

در نمدمالی بافتن انجام نمی‌شود بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب درهم رفتن الیاف پشمی می‌شوند. دو خاصیت جعدیابی و پوسته‌ای شدن پشم امکان تولید نمد را فراهم می‌کنند. پشم مورد استفاده در نمدمالی، پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند است. همچنین از صابون و زرده تخم مرغ نیز می‌توان برای بهتر شدن کیفیت کار استفاده کرد. مقدار پشمی که برای هرمترمربع نمد لازم است با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر است. اما چون زمان تولید نمد بسیار کوتاه‌تر است (تقریبا یک روز) قیمت آن پایین است. معمولا نمدمالان فعالیت خود را از اوایل فروردین آغاز کرده و در اواخر مهر خاتمه می‌دهند. بهترین پشم در کار نمدمالی پشم شش ماهه اول سال است.

گفته می‌شود زمانی که پسر حضرت سلیمان که یک چوپان بود، تلاش می‌کرد تا با کمک پشم گوسفند پارچه‌ای ببافد. اما بعد از تلاش‌های زیاد به هدف خود نرسید و از شدت عصبانیت پشم را با مشت‌های خود کوبید. اشکی که از چشمانش جاری شد روی آن ریخت. سپس دید که الیاف پشم نمناک و فشرده و در هم تنیده شده و شکل پارچه به خود گرفت. این تاریخچه ترکیبی از افسانه و واقعیت است، اما چیزی که مسلم است اینکه نمدمالی از آنجا که از ساده‌ترین راه‌های ساخت زیرانداز و لباس است، پیشینه‌ای پیچیده‌تر از این اتفاق نخواهد داشت.

به قطع اولین نمدمالی‌ها به صورت اتفاقی صورت گرفته‌اند. بسیاری بر این باورند که نمد مالی بیشتر در مناطق مرطوب که مردمانش به دامپروی مشغول بوده‌اند انجام می‌گرفته است. چون پشم این خاصیت را دارد که از انسان در مقابل سرما و رطوبت زیاد به خوبی محافظت کند. در حال حاضر نیز مناطق شمالی کشور در حاشیه دریای خزر از جمله استان مازندران را از مراکز اصلی تولید این صنایع دستی می‌دانند.

تا حدود ۵۰ سال قبل نمد در اکثر نقاط ایران استفاده می‌شده و به خاطر خاصیت‌هایی که داشت از محبوبیت زیادی برخوردار بود. نمد نم را به خود راه نمی‌داد. در زمستان‌ها کف خانه را گرم و در تابستان‌ها خنک می‌کرد.

زیباترین زیراندازهای نمدی در خانه خان‌های بختیاری انداخته می‌شد. به همین خاطر نمدمال‌های این قسمت ظرافت و سلیقه بیشتری به خرج می‌دادند .

برگزاری اولین جشنواره گردشگری نمد در روستای ابرسج شاهرود

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود از برگزاری اولین جشنواره گردشگری نمد در روستای هدف گردشگری عشایری ابرسج خبر داد.مرتضی نظری روز سه‌شنبه 26 مهرماه 1401 با اعلام این خبر گفت: «این جشنواره، روز جمعه بیست و نهم مهرماه امسال از ساعت 9.30 صبح برگزار می‌شود.»

رئیس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان شاهرود با بیان اینکه این جشنواره همراه با اجرا و احیای ورزش محلی کشتی با شال است، افزود: «اجرای بازی‌های بومی محلی، ارائه سوغات و صنایع‌دستی و … از جمله برنامه‌های این جشنواره است.»نظری ادامه داد: «جشنواره گردشگری نمد، اولین جشنواره این منطقه است که با هدف رونق اقتصاد بومی و محلی و اشتغال‌زایی با رویکرد استفاده از ظرفیت بوم‌گردی و معرفی هویت اجتماعی و فرهنگی منطقه برگزار می‌شود.»

ابرسج یکی از روستاهای سردسیر و کوهپایه‌ای در ۲۲ کیلومتری شهرستان شاهرود است و بیشتر هنرمندان صنایع‌دستی این روستا در رشته نمدمالی اشتغال دارند.