طبیعت زیبای «دالامپر» را تقریباً تمام طبیعت دوستان آذربایجانی به خوبی می‌شناسند. کوهی که ارتفاع آن به 3500 متر می‌رسد
توریسم آنلاین: انگار کوره راههای آلپ اروپا، خواهر زیبایی دارد که راز پنهان خود را در دامان کوهستان «دالامپر» گسترانده است. منطقه‌ای سرخوش از نسیمی نوازشگر که سرشار از برکه‌ها، آبشارها، یخچال‌های طبیعی چندین هزار ساله، تونل های برفی و مراتع بسیار سرسبز دشت «بورالان» است.
دشتِ پهناورِ منطقه صفر مرزی ایران و ترکیه، دشتی است با 68 هزار هکتار وسعت در مجاورت و همسایگی کوههای پوشیده از برف آرارات که به واسطه چشمه پر آب «چشم ثریا»، به بهشت پنهان ایران در میان دو قله بلند، شهره عام و خاص است.
طبیعت زیبای «دالامپر» را تقریباً تمام طبیعت دوستان آذربایجانی به خوبی می‌شناسند. کوهی که ارتفاع آن به 3500 متر می‌رسد و بی‌تردید، هر مسافری اگر به تماشایش بنشیند، در شگفت خواهد ماند از اینهمه زیبایی بهشت گونه‌ای که در کوهپایه‌های قله «دالامپر» آرمیده است.
در امتداد جاده ارومیه به اشنویه و در سه‌راهی روستای آغبلاغ، از جاده آسفالته دست راست به سمت غرب در طول جاده «مرگور»، از 2 گردنه باید عبور کرد تا به روستای «دزج» که در دشتی بسیار سرسبز و زیبا در حصار کوههای بلند و پربرف «دالان‌یر» و «بوز سینا» قرار دارد، دست یافت. از این روستا در جهت غرب، پس از عبور از روستای «کیسیان» به روستای «سوله دوکل» خواهید رسید. مقصد ما همین حوالی است.
در منطقه مرزی «زیوه» در ۵۰ کیلومتری غرب ارومیه و تقریباً در محل تلاقی مرزهای ایران و عراق و ترکیه، دو قله بلند است که به یکی «بز سینا» و دیگری «دالامپر» گفته می‌شود. در کوهپایه دالامپر، روستای زیبای «کچله» بر بلندی یک تپه قرار دارد که اگر از این روستا به پایین نگاه کنید، کل منطقه‌ی سرسبز و بسیار زیبای زیوه دیده می‌شود و چشم‌اندازی دارد که چشم‌نوازی می‌کند بر جویبارهای باریک که همه جا روان است و دریاچه‌ای بسیار زیبا که آبشارش «سوله دوکل»، به آبشار گنجنامه‌ی همدان طعنه می‌زند. «دالامپر»، که کوهنوردان بسیاری را در فصول مختلف سال به سوی خود جلب می‌کند، به معنای محلی است که عقاب‌ها در آن به پرواز در می‌آیند.
مسحور از طبیعت آلپ ایران: بعد از ۵٩ کیلومتر رانندگی در جاده سیاه رنگی که از میان گردشگاه پر هیاهوی «بند» و دشت سبز «مرگور» می‌گذشت، به کوهپایه «دالامپر»، مثلث آفتاب و برف و آب می‌رسیم که خروش آب‌های دریاچه آن از میان صخره‌های برفی و دره‌های سنگی، به دشت سبز «مرگور» کشیده می‌شود و به آرامش می‌رسد.
هدهدی از میان گل‌ها و بوته‌های رنگین پر می‌کشد، لاک پشتی در لاک خود فرو می‌رود و اسبی از میان اسب‌‌های آزاد و رها شیهه می‌کشد. دختر بچه‌ای پوشیده از تورهای رنگی پولک‌دار، گوساله‌ای را به چرا می‌برد. در جشن طبیعت، پرستوها که منقار خود را به دنبال طمعه‌ای بر آرامش تالاب «سوله دوکل» می‌کوبند، غلغله‌ای برپاست. آیا هنوز هم در همان کوره راههای آلپ اروپا هستیم؟!
سرزمین برف آب و آفتاب:
سرزمین آفتاب و برف و آب، سرچشمه رود «باراندوز» با پوششی از دهها گونه گیاهی، عقاب‌ها و پرستوها و دریاچه‌ها و تالاب‌ها و آبشار پر خروش «سوله دو کل» و دره‌های پر آب، ساکنین خوب و مهربان روستای «کله بهی» و «سوله دوکل» را در آغوش خود جای داده‌اند. محو طنین خنده‌های کودکان و رنگینی لباس‌هایشان هستیم که جغدی روی تخته سنگی می‌نشیند. می‌گوییم این پرنده در آلپ، پرنده خوش یمنی است.
گشت و گذاری دلپذیر و گاهی پرهیجان شروع می‌شود. صدها هکتار کوه و دره، رودخانه، صخره، چشمه و دریاچه، بیشه زار و نیزار، میوه‌های وحشی و گونه‌های گیاهی، پرنده‌ها و خزنده‌ها، یخچال‌ها و تونل‌های برفی و قله پوشیده از برف دالامپر در برابرمان گسترده است. احساس می‌کنیم که در پردیس آفتاب و آب و گِل رها شده‌ایم. از تالاب «گردزرین» و دریاچه‌های «بنچول» گذشته‌ایم، درحالی که دریاچه آبی دالامپر در ارتفاع ٢٧٠٠ متری، چون نگینی در میان تپه‌های برفی، نگاهمان را نوازش می‌دهد. از قله دالامپر هنوز صدها متر فاصله داریم. باورش سخت است که بتوان در شهریور ماه با یک پیراهن آستین کوتاه به عمق تونل‌های برفی رفت و به اسکی پرداخت.
در منطقه صفر مرزی:
دشت «بورالان» منطقه‌ای واقع در نقطه صفر مرزی ایران و ترکیه، دشتی با 68 هزار هکتار وسعت است که علاوه بر ترکیه، با جمهوری نخجوان و ارمنستان مرز مشترک دارد. این دشت که به واسطه زیبایی خیره کننده‌اش در ایام قدیم، به بهشت پنهان ایران معروف بوده، دشت پهناوری است که 32 روستا را با 100 هزار واحد دام در خود جای داده است.
«بورالان» به واسطه چشمه پرآب «چشم ثریا» و مجاورت با کوههای پوشیده از برف آرارات در خاک ترکیه، طبیعت عشایر و روستاهای متعدد با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم مختلف و بالاخره همسایگی با 3 کشور، یکی از قطب‌های گردشگری ایران، به ویژه در اکو توریسم به شمار می‌رود.
منطقه «مرگور» هم معروف به آلپ ایران، مجموعه‌ای از تپه‌ها و کوههای پر برف تا ارتفاع 3500 متری است؛ با دره‌ها، رودها و آبشارهای پر آب و خروشان، دریاچه‌ها و تالاب‌های گوناگون و مکانی سرشار از آرامش برای مسافران دور و نزدیک.
در منطقه دالامپر، انواع قوچ و میش و نیز پنج تالاب مهم وجود دارد. دالامپر، جزو دو منطقه مهم جهان است که ابرها با عبور از این ناحیه، به طور طبیعی بارور می‌شوند.
کوه دالامپر با ارتفاع حدود ۳۵۰۰ متر در۴۵ کیلومتری جنوب غربی ارومیه و ۳۵ کیلومتری اشنویه قرار دارد. این کوه در نقطه مرزی ایران، ترکیه و عراق واقع است و از فراز آن، خاک هر 3 کشور را می‌شود تماشا کرد.
از ویژگی‌های منحصر به فرد این کوه، وجود دریاچه‌های طبیعی در ارتفاعات آن است که از برفاب‌های آن رودی پر آب سرچشمه می‌‌گیرد و در دامنه دالامپر، به صورت آبشاری بزرگ به نام «سوله دوکل» به پایین سرازیر می‌شود.
دریاچه شگفت‌انگیز «مام الشیخ»:
دالان‌های برفی، یکی از مشخصه‌های شگفت انگیز دامنه‌های دالامپر است؛ حفره‌هایی که به واسطه جریان مستمر آب در میان برف‌ها، به این شکل درآمده‌اند و در عین حال، یکی دیگر از زیبایی‌های این منطقه را پدید آورده‌اند که دریاچه شگفت انگیز «مام الشیخ» است. این در یاچه هرساله، به ویژه در بهار و تابستان، میزبان گردشگران آذربایجان غربی است.
منطقه «دالامپر» در محل مرگور ارومیه، دارای 620 گونه گیاهی است که گفته می‌شود 4 گونه آن هیچ شناسنامه ای ندارند و این به معنی بکر بودن منطقه است.
علاوه بر این قبیل گونه‌های گیاهی، گرگ و روباه، پستانداران وحشی این منطقه‌اند. کرکس، عقاب طلایی، جغد شاخدار، بالابان، شاهین و قرقی هم نگهبانان آسمان دالامپرند.
از گونه‌های جانوری این کوهستان می‌توان به خرس قهوه‌ای، گرگ، روباه، شغال، مار، خرگوش، بز کوهی و عقاب اشاره کرد. همچنین پوشش گیاهی ویژه زاگرس معتدل از جمله گون، آلبالوی وحشی و بادام کوهی هم در دالامپر به وفور یافت می‌شود.
روستایی پر از چشمه!ً در منطقه دالامپر، روستای «خوراسب» در میان دو تپه قرار دارد، به طوری که روستا در جایی شبیه یک دره کوچک به نظر می‌آید. نکته جالب در این است که در زیر اکثر خانه‌های روستا، آب چشمه روان است و در تنها کوچه باریک روستا که راه می‌روی، در هر ده متر تقریباً یک چشمه از دل زمین می‌خروشد!
پیست اسکی «خوشاکو»:
پیست اسکی خوشاکو در ۳۰ کیلومتری غرب ارومیه در منطقه‌ی «راژان» قرار دارد. این منطقه به دلیل برخورداری از کوه‌‌هایی با شیب مناسب و تجهیزات مرتبط، از موقعیت ویژه‌ای برای اسکی برخوردار است. همچنین به دلیل وجود پوشش گیاهی مناسب، قابلیت ایجاد پیست اسکی روی چمن هم برای فصول گرم سال فراهم است. پیست اسکی «خوشاکو» یکی از کانون‌‌های مهم ورزش‌‌های زمستانی در شمال غرب کشور به شمار می‌رود و در زمستان، بسیاری از علاقه‌مندان اسکی را به این منطقه جذب می‌کند.
«دالامپر» قله‌ای است 3608 متری و پهنه وسیع ییلاقی‌اش حیرت انگیز است و خیالی. می‌گویند اینجا اکسیژن صددرصدی دارد و خوراک گردشگری سلامت است و این نه یک اغراق، که یک احساس عمیق و درک عینی حال خوشی است که لحظات حضور در منطقه، به آدمی ارزانی می‌دارد. ایستادن بر کناره دریاچه دالامپر در ارتفاع 2700 متری و خیره شدن به «چهل مور» و «بوز سینا» یا «برج سینا» را باید اقلاً یک بار تجربه کرد تا تصدیق این ادعا شود.
«بوز سینا» یا به اصطلاح غلط مرسوم «بز سینا»، یکی از قلل معروف این منطقه است که ارتفاعی کمتر از قله «چهل مور» دارد. وجه تسمیه آن هم به دلیل برف همواره‌ای است که بر قله و دامنه‌اش نمایان است. «بوز» در ترکی به معنی یخ است و سینا یا سینه هم که مشخص است. در ترکی به جای دامنه کوه، اصطلاح «سینه کوه» به کار می‌رود و سینه یا دامنه‌ی همواره برفگیر این قله، برای مردم محلی مصطلح شده به «بوز سینه» که به مرور، دگردیسی یافته و عبارت غیرمتعارف و عجیب «بُز سینا» را ساخته است.
گل سرسبد بهشت ارومیه:
آبشار «سوله دوکل» گُل سرسبد زیبایی‌های بهشت ارومیه است. وقتی گل و بوته و درخت و چشمه و کوه و صخره و بلبل و نسیم و سرسبزی و هوای پاک همه یکجا هست، چرا بهشت روی زمین نباشد؟ آبشاری که همه‌ی دوازده ماه سال را خروشان است و از بالای کوهها و صخره‌های با ارتفاع بیش از 2000 متر به پایین سرازیر می‌شود.
همین بوز سینه، سرچشمه این آبشار است و همین آبشار است که در ادامه، مسیر پرپیچ و خمش را طی می‌کند تا می‌شود «باراندوز چای» و اراضی جنوب و جنوب غربی ارومیه و حواشی جاده مهاباد و روستاهایش را سیراب می‌کند.
