برج چهل دختر و ماجرای 40 دختر فراری!
داستان مربوط به سال ۶۱۹ میلادی است. یکی از شاهدختهای دربار سامانی به همراه 39 تن دیگر از یارانش در حال گریز است.
توریسم آنلاین: داستان مربوط به سال ۶۱۹ میلادی است. یکی از شاهدختهای دربار سامانی به همراه 39 تن دیگر از یارانش در حال گریز است. این 40 دختر، سرزمینها را درمینوردند تا به جای امنی برسند.
سپاهیان دشمن نیز در پی آن‌ها میروند ولی موفق به دستگیری چهل دختر دربار سامانی نمیشوند. تا آنکه این چهل‌تن برای همیشه ناپدید میشوند. از آن پس و بر مبنای این داستان، برج‌ها یا قلعه‌های زیادی را به نام «چهل دختران» نامگذاری می کنند.
این داستان نه فقط در ایران، بلکه در افغانستان، ازبکستان و تاجیکستان و حتی ترکیه، گرجستان و اوکراین هم بر سر زبانهاست و بناهایی با این نام را می‌توان در این کشورها یافت.
دامغان، سرزمینی است زیبا که در بین سایر شهرهای ایران، قدمتی بس طولانی و باستانی دارد. به گونه‌ای که می‌توان آن را در گروه کهن‌ترین و باستانی‌ترین شهرهای پارتی ایران جای داد.
این شهرستان نیز همانند بسیاری از شهرهای تاریخی ایران مملو از دیدنی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری است. «برج چهل دختر» نمونه بارزی از بناها و آثار تاریخی ارزشمند ایران کهن و یکی از جاهای دیدنی دامغان است.
بنایی که با گذشت بیش از هزار سال همچنان محکم و استوار قد برافراشته و در مقایسه با دیگر آثار تاریخی، خسارت و آسیب کم‌تری را به خود دیده است. برج، درست در مرکز شهر دامغان و در محوطه امامزادگان «محمد و جعفر» قرار دارد.
برج چهل دختر به گونه‌ای ساخته شده است که با گذشت ۱۱ قرن از ساخت هیچ بلای طبیعی آن را تخریب نکرده است.خوشبختانه سازندگان این سازه ارزشمند آن را به‌گونه‌ای ساخته‌اند که همچنان با بیش از هزار سال از احداث، بسیار مقاوم عمل کرده و نمی‌توان اثری از خرابی یا آسیب را در آن مشاهده کرد.
برج دربی کوچک دارد که به سمت جنوب باز می‌شود و برفراز آن کتیبه‌ای ساخته شده از گچ مشاهده می‌شود. کتیبه به خط کوفی است و به نظر می‌رسد که روی آن، نام بانی را حک کرده‌اند. بازدیدکنندگان هنگام حضور در این مکان، می‌توانند قبری ساده که از گچ ساخته شده است را نیز مشاهده کنند. این قبر در مرکز برج قرار دارد و متاسفانه صاحب آن مشخص نیست.
به یقین می‌توان ساختمان ساده اما زیبای چهل دختران را از جاهای دیدنی سمنان برشمرد و گوهری زیبا و درخشان در شهر دامغان درنظر گرفت. این اثر تاریخی با گنبدی بزرگ در همان لحظه نخست، نظر بازدیدکنندگان را به خود جلب می‌سازد. همچنین نمای بیرونی آن بهره‌مند از الگوهای هندسی و خطاطی است که در قرون ۴ و ۵ هجری قمری در ساخت مدارس، مساجد و مقبره‌ها از آن‌ها استفاده می‌شده است. البته در این میان نباید دستان هنرمند استادکاران و معماران گذشته و امروزی را در بازسازی و تعمیر دوباره تزئینات این میراث ارزشمند ایران کهن، نادیده گرفت.
خانیکوف از دانشمندان جغرافیا دان روسی، در یکی از کتاب‌هایش برج چهل دختر دامغان را از آثار اوایل دوران حکومت سلجوقیان معرفی کرده و معتقد است که این برج در سال ۴۴۶ هجری قمری ساخته شده است. او در کتابش از امامزاده سخنی به میان آورده و عنوان می‌کند که امامزاده درون مسجدی ساخته شده است.
این برج در قسمتی پایین‌تر از سطح زمین‌های مجاور قرار دارد و همین مسئله بر دیده شدن برج توسط مردم از فاصله‌ای دورتر، اثر منفی گذاشته است. باستان‌شناسان معتقد هستند که قرون چهار و پنج هجری قمری را می‌توان از شاخص‌ترین سده‌های تاریخی در ایران به جهت معماری و ساخت بناها و سازه‌هایی که از آن‌ها به برج‌ها یاد می‌شود، معرفی کرد.
بناهایی که با بهره‌مندی از تزئینات آجری، به نوعی کاملا هنرمندانه و ظریف توانسته است سادگی و سردی خشت‌هایی که در ساخت عمارات مورد استفاده قرار می‌گرفت را در نظر بیننده، زیبا و گرم سازد. نوعی آمیختگی از سادگی و زیبایی که خاص دورانی از تاریخ ایران‌زمین بوده است.
برج چهل دختر دامغان نیز با بهره‌مندی از همین ویژگی، نمونه‌ای بارز از این بناها محسوب می‌شود. گروهی از محققان براین باورند که نام چهل دختر یا چهل دختران را می‌توان به دوران پیش از اسلام نسبت داد.
همچنین امکان دارد که برج چهل دختر نیز همانند ساختمان «چهل دختر سمنان» در ابتدای ساخت از خشم خام ساخته شده است. درواقع ایشان براین باورند که احتمالا برج را در ابتدا با خشت خام ساخته‌اند و در دورانی بین قرون ۴ تا ۵ هجری قمری به امر شخصی به نام ابوشجاع که هویت وی نیز به طور کامل مشخص نیست، مرمت شده است.
اما پیشینه برج چهل دختران دامغان را به آتشکده زرتشتیان نسبت میدهند و تاریخ بنای آن را در دوره پیش از اسلام میدانند. با اینحال عده‌ای از مردم سمنان معتقدند این برج را چهل دختر که دست از تعلقات دنیوی کشیده بودند با مصالحی از جمله گل و خشت ساخته‌اند تا در آن خلوت گزینند و به عبادت مشغول شوند.
درخصوص برج چهل دختران سمنان، عقیده جالبی نیز وجود داشت و آن بختگشایی برای دختران بود. دختران دم‌بخت برای باز شدن بخت خود، مشتی سنگ را از داخل بنا، به خارج آن پرتاب میکردند. اگر سنگها به فضای بیرونی میافتادند، دختران در همان سال در انتظار شوهر میماندند و اگر سنگها درون بنا به زمین میافتادند، این دختران باید تا سال آینده صبر میکردند!
محیط بیرونی این بنا ۳۲ متر است اگرچه از نظر مساحت برج کوچکی به حساب می‌آید اما چیزی که باعث معروفیت این بنا شده نحوه آجرکاری، کتیبه، معماری و نوع مصالح آن است که باعث شده برج چهل دختر حدود ۱۰۰۰ سال بدون آسیب دیدگی پابرجا بماند. این برج که در واقع آرامگاه خانوادگی است در فاصله ۲۷۵ سانتی متری مقبره قرار گرفته است.
