در همین منطقه، روستای «خوراسب» را هم خواهید دید که در میان دو تپه قرار دارد. یکی از جذابیت‌های این روستا این است که در هر خانه آن، یک چشمه آب از زمین می‌جوشد و بالا می‌آید. در کوچه‌های باریک روستا نیز قدم به قدم چشمه آب جلوی پای شما سبز می‌شود!
توریسم آنلاین: در شمال غربی ایران، شهری وجود دارد که خیلی‌ها آن را پاریس کوچک می‌خوانند، با مردمانی مهربان و اهل مدارا و با انبوهی از باغ‌های میوه و البته بیدمشک که عطر و بویش در همه خانه‌های این شهر در چهار فصل سال می‌پیچد.ارومیه، کهن‌ترین شهر خطه آذربایجان؛ شهری است که بسیاری آن را زادگاه زرتشت می‌پندارند، شهری خوش آب و هوا در دشتی حاصلخیز در مجاورت دریاچه ارومیه، محصور در میان کوههایی فراخ که از 3 هزار سال پیشینه شهری برخوردار است؛ دیاری با تنوع ادیان و مذاهب که شهروندان مهربانش به نحو مسالمت آمیزی در کنار هم زندگی می‌کنند.
نام کهن دریاچه ارومیه «چیچَست» بوده که واژه‌ای است اوستایی. دریاچه «چیچست» در اسطوره‌های ایرانی نقشی بنیادین دارد، چنان که عرصه بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانه این دریاچه بوده است. دژ بهمن که کیخسرو در نبردی سنگین و سهمگین، آن را می‌گشاید و از چنگ دیوان به در می‌‌آورد، در نزدیکی همین دریاچه قرار داشته است.
در سفر به ارومیه، لذت دیدار از تاکستان‌های پربار و باغ‌های میوه و برخی از کرانه‌های دریاچه ارومیه را از خود دریغ نکنید؛ گرچه این دریاچه بسیار زیبا، درحال خشک شدن است، اما در سرزمینی قرار دارد که مهد تمدن و مرکز علم و دانش بوده است. براساس منابع تاریخی، لهجه آذری، زبان متداول مردم آذربایجان بوده و زبان ترکی، با نفوذ تدریجی ترکان سلجوقی، در این منطقه رایج شده است. زبان آذری از نظر دستوری بسیار غنی است و شاید حتی بتوان آن را یکی از غنی‌ترین و کامل‌ترین ادبیات شفاهی جهان به شمار آورد.
شهر انگور و نُقل: در شمال غربی ایران، شهری وجود دارد که خیلی‌ها آن را پاریس کوچک می‌خوانند، با مردمانی مهربان و اهل مدارا. ارومیه که قدمت آن به 3 هزار سال قبل از میلاد می‌رسد، در گذر از تاریخ بس طولانی‌اش، پذیرای مردمانی از اقوام و ادیان و مذاهب گوناگون بوده است و از این رو، ساکنانش، همزیستی و تساهل و تسامح را به خوبی آموخته‌اند. 90 درصد مردم ارومیه، ترک هستند و شیعه، با این حال در کنار آنان، کردها، ارامنه و فارس‌ها، با ادیان و مذاهبی مانند سنی، مسیحی و یهودی روزگار می‌گذرانند.
ارومیه، «باغ – شهر»ی است جلگه‌ای که در کنار بزرگ‌ترین دریاچه ایران قرار دارد؛ با انبوهی از باغ‌های سیب، انگور، گیلاس، هلو، گردو و البته بیدمشک که عطر و بویش در همه خانه‌های این شهر در چهار فصل سال می‌پیچد. این درحالی است که از مجموع 360 چشمه آب معدنی شناسایی شده در سراسر ایران، نزدیک به 30 چشمه انواع آب‌های گرم و معدنی در آذربایجان غربی قرار دارد که از لحاظ درمانی و داشتن چشم‌اندازهای زیبا، همواره مورد توجه مردم داخل و خارج از کشور قرار گرفته است.
چشمه‌های خانگی!
در سفر به ارومیه، پیشنهاد می‌کنیم حتما به منطقه «زیوه» هم سر بزنید. از ارومیه 50 کیلومتر که به سمت غرب بروید، به محل تلاقی مرز‌های ایران و ترکیه و عراق می‌رسید.
در این منطقه کوهستانی، دو قله زیبا دیده می‌شود که محلی‌ها به یکی از آنها «بز سینا» و به دیگری «دالامپر» می‌گویند. در کوهپایه این کوهستان، روستا‌های متعددی وجود دارد. یکی از آنها روستای زیبای «کچله» است. در تابستان و بهار از بلندی این روستا به هر طرف که نگاه کنید، چشم‌انداز زیبا و سرسبزی را خواهید دید.
در اطراف این روستا، جویبار‌های متعددی هم روان است. کمی پایین‌تر از «کچله»، آبشار «سوله دوکل» قرار گرفته که بی‌شباهت به آبشار گنجنامه همدان نیست. در همین منطقه، روستای «خوراسب» را هم خواهید دید که در میان دو تپه قرار دارد. یکی از جذابیت‌های این روستا این است که در هر خانه آن، یک چشمه آب از زمین می‌جوشد و بالا می‌آید.
در کوچه‌های باریک روستا نیز قدم به قدم چشمه آب جلوی پای شما سبز می‌شود! روستای دیگر منطقه، «هفتآباد» نام دارد که دارای یک چشمه بزرگ آبگرم است.
افسانه نادر در بازار: اگر برای گشت و گذار و خرید به بازار قدیمی ارومیه رفتید، بد نیست سری به حمام‌های قدیمی این شهر بزنید که بیشتر در این بازار قرار گرفته‌اند.
یکی از این حمام‌ها، حمام «قراچه» نام دارد و جالب است بدانید هنوز هم فعالیت می‌کند و می‌توانید در این حمام قدیمی تن خود را به آب داغ بسپارید و خستگی سفر را از خود دور کنید.
شهرت این حمام بیشتر به خاطر حضور نادرشاه افشار در آن و دستوری بود که صادر کرد. می‌گویند نادرشاه در همین حمام بود که هنگام استحمام شبانه، با شنیدن همهمه محافظان، نسبت به محمد کریم‌خان بیگلر بیگی بدگمان شد و دستور داد که در رختکن حمام، او را احضار و از دو چشم نابینایش کنند.
حمام «آخوند»، دیگر حمام تاریخی شهر است که هنوز هم فعالیت می‌کند و قدمت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد. کف حمام بیش از دو متر از کف بازار پایین‌تر است و از دو گنبد بهره می‌برد. این حمام در جریان حمله هوایی عراقی‌ها به ارومیه، در جنگ تحمیلی خراب و مجدداً بازسازی شد. در حال حاضر در محل خزینه آب سرد، حمام دوش نصب شده است و مورد استفاده مردم قرار می‌گیرد.
دریاچه‌ای در مرز: از ارومیه حدود 45 کیلومتر که به سمت غرب بروید، به کوههایی می‌رسید که مرز ایران و ترکیه است. در میان این کوه‌های سر به فلک کشیده، دریاچه‌ای به وسعت 5 کیلومتر وجود دارد که به دریاچه مارمیشو معروف است.
هر چند درفصول پائیز و زمستان، هوای این منطقه به شدت سرد می‌شود، اما در بهار و تابستان، این دریاچه به یکی از مراکز گردشگری ارومیه و اطراف آن تبدیل می‌شود. در فصل تابستان، اطراف دریاچه، پوشش گیاهی متنوعی دارد و زمان سرسبزی آن و کوه‌های اطراف تا مهرماه ادامه می‌یابد.
در مسیر دسترسی به مارمیشو، چشمه‌ای هم دیده می‌شود که آبی گازدار و تلخ دارد. دریاچه مارمیشو مملو از ماهی قزلآلا و چند نوع ماهی دیگر است. بنابراین اگر بخواهید ماهیگیری کنید، حتما وسایل لازم را همراه داشته باشید.
غاری از دوران پارینه سنگی: اگر به غارنوردی، کوهنوردی و سنگ نوردی علاقه دارید، اطراف شهرستان ارومیه محیط مناسبی برای این کار است. در 18 کیلومتری جنوب غربی ارومیه، کوهی به نام «تمتمه» وجود دارد که غاری به همین نام را در دل خود جای داده است. این غار، 66 سال پیش کشف شده و داخل و اطراف آن وسایل و اشیایی یافت شده است که از سکونت انسان در روزگار بسیار دور حکایت می‌کند. گمان می‌رود قدمت این غار به دوران پارینه سنگی برگردد.
قدیمیترین آتشکده ایران: ارومیه از دیرباز یکی از مراکز سکونتی زرتشتیان بوده است، بنابراین تعجب ندارد که در این شهرستان، بنای چندین آتشکده را خواهید دید. بیشتر این آتشکده‌ها در حال حاضر تبدیل به مسجد شده‌اند، اما یکی از این آتشکده‌ها، آتشکده «تمر» نام دارد که در 18 کیلومتری جاده ارومیه به سلماس و در 2 کیلومتری روستایی به همین نام قرار گرفته است.
از قرار معلوم، این آتشکده متعلق به دوران هخامنشی است و تاریخ ساخت آن به سال‌های 550 قبل از میلاد برمی‌گردد. اگر قدمت آتشکده درست باشد، آتشکده «تمر» را باید یکی از قدیمیترین آتشکده‌های ایران به حساب آورد.
موزه تاریخ طبیعی: دیدار از موزه تاریخ طبیعی ارومیه را حتماً در برنامه سفر خود قرار دهید. این موزه که در ابتدای بولوار شهید باهنر قرار دارد، از دو طبقه تشکیل شده است. در طبقه اول، نمونه‌هایی از پستانداران زیستگاه‌های مختلف استان و دیگر نقاط کشور به نمایش گذاشته شده است و در طبقه دوم، پرندگان تاکسیدرمی شده قرار گرفته‌اند. گفته می‌شود این موزه بزرگ‌ترین موزه تاریخ طبیعی در شمال غرب ایران است.
احیای قوچ و میش ارمنی: در 35 کیلومتری جنوب غربی ارومیه،منطقه‌ای به وسعت 35 هزار هکتار وجود دارد که منطقه شکار ممنوع اعلام شده است. این منطقه از تفرجگاه‌های اطراف ارومیه به شمار می‌رود و جاده ارومیه به اشنویه، از وسط دره آن عبور می‌کند. این منطقه کوهستانی و صخره‌ای، در طول سال معمولا میزبان سنگ‌نوردانی است که از گوشه و کنار کشور به ارومیه می‌آیند.
یکی از حیوانات با ارزش منطقه شکار ممنوع، قوچ و میش ارمنی است که تقریباً نسل آنها در حال انقراض است، اما در سال‌های اخیر کوشش‌هایی برای احیا این جانوران صورت گرفته است. این نژاد از قوچ و میش ارمنی بیشتر در تپه ماهور‌ها و نقاط استپی شمال غربی و جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند. در زیرگلو و سینه آنها مو‌های زبری وجود دارد که رنگ آن بین قهوه‌ای تا سیاه است. ماده این نژاد، شاخ ندارد و در ناحیه کمر آنها، لکه‌ای سفید رنگ دیده می‌شود که به آن «آلاکمر» می‌گویند.
گشتی در بازار: بازار ارومیه نه تنها یکی از جاذبه‌‌های تاریخی این شهر است، بلکه یکی از مراکز مهم داد و ستد آذربایجان غربی هم محسوب می‌شود.
بازار ارومیه تقریباً از تقاطع بعثت و خیابان امام شروع می‌شود. این بازار گنبدی شکل است و قدیمیترین بخشهای باقیمانده آن به دوره صفویه به بعد تعلق دارد، اما با معماری بسیار ساده‌ای، تاق‌ها و گنبد‌‌های مختلفی را در خود جای داده‌است.
این بازار دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سرا‌‌ها و مساجدی است که به دوران زندیه و قاجاریه مربوط می‌شود. بازار از طریق هشت راسته به خیابان‌‌های اطراف راه دارد، اما یکی از خروجی‌‌های آن، به میدان تره‌بار می‌رسد که در آن انواع میوه و سبزیجات فصل عرضه می‌شود.
خورد و خوراک: یکی از غذاهای لذید ارومیه که ارتباط مستقیم با باغداری و انگور دارد، دلمه برگ مو است، آن هم دلمه‌هایی فوق‌العاده خوشمزه و یکدست و بر خلاف آن چیزی که ما از دلمه می‌شناسیم، دلمه‌های ارومیه یا به صورت مربع و یا به صورت لوله‌ای شکل پخته می‌شود. مردم ارومیه عادت‌های غذایی دیگری هم دارند؛ مانند ماست و شیره انگور که به دوشاب معروف است. برای صبحانه هم، نان تازه و پنیر محلی، شیر گاومیش و عسل، جایگاه وی‍ژه‌ای دارد و عسل ارومیه واقعا بی‌نظیر است.
سوغات چی ببریم؟ مشهور‌ترین سوغات آذربایجان غربی هم نقل بیدمشک ارومیه است. می‌توانید در خیابان فرهنگیان ارومیه سراغ این سوغاتی را بگیرید. حلوای گردو و حلوای هویج ارومیه هم زبانزد خاص و عام است.
از ادویه ارومیه هم نباید غافل شوید. ادویه را در بازار قدیمی ارومیه می‌توانید تهیه کنید. ارومیه درضمن، شهر درختان بیدمشک است. بنابراین، عرق بیدمشک را هم فراموش نکنید. در ضمن، انگور از سوغاتی‌های مهم ارومیه در تابستان است، اما در فصول دیگر سال، کشمش سبز و بی‌دانه‌های ارومیه را می‌شود تهیه کرد.
چگونه برویم؟ مسیر تهران تا ارومیه با خودروی شخصی، 8 ساعت طول می‌کشد، اما اتوبوس‌های ترمینال غرب تهران، این مسیر را 10 ساعته طی می‌کنند. اگر خواستید از تبریز به ارومیه بروید، در ورودی شهر تبریز راهی ایلخچی شوید. این مسیر 40 کیلومتر است. سپس باید از ایلخچی به بندر «آق گنبد» بروید که 68 کیلومتر با هم فاصله دارند. بعد از این بندر کوچک هم با طی 40کیلومتر، به ارومیه می‌رسید.
