مقایسه بندر شهید رجایی با بنادر جهانی، کجا ایستاده‌ایم؟
انفجار اخیر در بندر شهید رجایی تنها ۱.۵ درصد از محموله‌ها را تحت تأثیر قرار داد و فعالیت بندر ظرف ۳۰ ساعت به حالت عادی بازگشت، اما پرسش رئیس‌جمهور درباره توقف ۱۴۰ هزار کانتینر به پاسخ کارشناس‌ها نیاز دارد.
توریسم آنلاین: زمان توقف کالا در بندر شهید رجایی از ۶ روز تا ۶۰ روز گزارش شده و در مواقعی کالا آن‌قدر در بندر مانده که فاسد شده و قوه قضاییه به پرونده ورود کرده است.
به گزارش فارس، انفجار اخیر در بندر شهید رجایی تنها ۱.۵ درصد از محموله‌ها را تحت تأثیر قرار داد و فعالیت بندر ظرف ۳۰ ساعت به حالت عادی بازگشت، اما پرسش رئیس‌جمهور درباره توقف ۱۴۰ هزار کانتینر به پاسخ کارشناس‌ها نیاز دارد.
پس از انفجار در بندر شهید رجایی، رئیس‌جمهور ایران این پرسش کلیدی را مطرح کرد که «آیا نگهداری ۱۲۰ تا ۱۴۰ هزار کانتینر برای ماه‌ها در این بندر ضروری است؟» اگرچه این حادثه در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت، اما بر اساس اعلام رئیس کمیسیون عمران مجلس، تنها ۲۰۰۰ کانتینر معادل ۱.۵ از کل محموله‌های بندر به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار گرفتند. عملیات بارگیری و تخلیه نیز ظرف ۳۰ ساعت از سرگرفته شد و ۹۸ درصد ظرفیت بندر فعال است.
آتش‌سوزی عمدتاً در بخش ذخیره‌سازی مواد شیمیایی رخ داد که در مجاورت کالا‌های غیرخطرناک نگهداری می‌شدند.
طبق اعلام سازمان بنادر، ۹۸ درصد ظرفیت عملیاتی بندر هم‌اکنون فعال است و منطقه آسیب‌دیده برای بازسازی مسدود شده است.
مقایسه بندر شهید رجایی با بنادر جهانی، کجا ایستاده‌ایم؟
برای پاسخ به سوال رئیس‌جمهور ابتدای باید شرایط ترخیص کالا را با بنادر مهم دیگر جهان مقایسه کنیم.
زمان توقف کالا در بندر شهید رجایی از ۶ روز تا ۶۰ روز گزارش شده و در مواقعی کالا آن‌قدر در بندر مانده که فاسد شده و قوه قضاییه به پرونده ورود کرده است.
این در حالی است که زمان ترخیص در بندر شانگهای چین و سنگاپور نهایتاً ۴۸ و ۱۲ ساعت است.
علل اصلی ترخیص کند کالا
تأخیر در تخصیص ارز: به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین صف تخصیص ارز واردات به ۱۷۰ روز رسیده است.
این تأخیر، ۴۰ درصد از کانتینر‌های معطل شده را به خود اختصاص داده است.
اولویت‌بندی کالا‌های اساسی: دارو و مواد غذایی در صف مقدم ارز دولتی قرار دارند، اما کالا‌های غیرضروری ماه‌ها در بندر می‌مانند.
سیستم دیجیتال ناقص: سامانه‌های گمرک ایران هنوز به‌صورت دستی با اسناد کاغذی ادغام می‌شوند.
طبق اتاق بازرگانی ایران، هزینه انبارداری از سال ۱۴۰۱ تاکنون ۳۵ درصد افزایش یافته است.
تاخیر‌ها سالانه بیش از ۱.۲ میلیارد دلار به بخش خصوصی خسارت وارد می‌کند.
راهکار راهگشا پیش پای دولت
طبق گزارش اندیشکده‌های ایران، آزمایش سامانه ترخیص فوری برای کالا‌های اساسی با کاهش زمان انتظار به ۱۰ روز از راهکار‌های حل مسئله توقف کالا در گمرک است. از طرفی ساخت پایانه مواد خطرناک تا ۱۴۰۴ با بودجه ۲۰۰ میلیون دلاری می‌تواند بنادر را ایمن کند.
حسن رفیعی کارشناس اقتصادی می‌گوید که «آسیب فیزیکی حادثه محدود بود، اما سیستم مدیریت بنادر نیاز به بازنگری دارد».
لیلا وصالی تحلیلگر لجستیک هم معتقد است که «مشکل ایران کمبود ظرفیت نیست، بلکه بهره‌وری پایین است. دیجیتالی‌کردن گمرک زمان ترخیص را نصف می‌کند.»
پیام به رئیس‌جمهور، راهکار‌هایی برای اطمینان بخشی به مردم
برای حل مسئله پیشنهاد می‌شود ایجاد ستاد ویژه ترخیص کالا با حضور بخش خصوصی برای رفع موانع ارزی تشکیل شود.
گزارش ماهانه شفاف از وضعیت بنادر برای کاهش نگرانی‌های عمومی نیز منتشر شود.
رحیم کارگر بندر شهید رجایی می‌گوید که «مشکل ما جا نیست، سیستم هوشمند می‌خواهد. همین حالا هم با همان جرثقیل‌های قدیمی، روزانه فقط ۵۰۰۰ کانتینر جابه‌جا می‌کنیم».
درباره بندر شهید رجایی بندرعباس
گفتنی است بندر شهید رجایی بندرعباس در فاصله ۲۳ کیلومتری غرب بندرعباس مرکز استان هرمزگان واقع شده و با بیش از ۴۸۰۰ هکتار وسعت (محدوده عملیاتی و پس کرانه)، ظرفیت پذیرش سالانه بیش از ۸۸ میلیون تن کالا را دارد.
منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در مرکز کریدور ترانزیتی جنوب به شمال قرار دارد که یکی از مهمترین کریدورهای ترانزیتی بین المللی در دنیاست. این کریدور اقیانوس هند و خلیج فارس را از طریق ایران به دریای خزر و سپس از طریق روسیه به سن پترزبورگ و شمال اروپا متصل می کند.
موقعیت ممتاز جغرافیایی، دسترسی به آبهای آزاد جهان از طریق خلیج فارس، اتصال به شبکه بین المللی راه آهن و جاده ابریشم، برخورداری از تجهیزات و امکانات مدرن، نزدیکی به مناطق آزاد کیش و قشم و بنادر حوزه خلیج فارس این مجتمع بندری را به پایگاه راهبردی و منحصر به فرد تبدیل نموده است.
برخورداری از اراضی پشتیبانی جهت واگذاری به سرمایه گذاران در راستای انجام فعالیتهای پشتیبانی، صنعتی، نفتی و خدماتی در قالب قراردادهای BOT ، اجاره کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت از پتانسیل ها و ظرفیت های منحصر به فرد این منطقه می باشد.
این بندر در سال ۲۰۱۲ با ۸۰ بندر جهان، تبادل کالا انجام می‌داد. ایجاد منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی در تاریخ ۱۳۷۶ در هیئت وزیرات تصویب شد. این بندر با برخورداری از ۱۸ دستگاه جرثقیل دروازه‌ای (گنتری کرین)، و حدود ۴۰ پست اسکله و با در اختیار داشتن بزرگترین و پیشرفته‌ترین ترمینال‌های کانتینری کشور، توانایی پهلودهی انواع کشتی‌های اقیانوس پیما را داراست.
این مجتمع عظیم بندری بعنوان دروازه واردات وصادرات و تنظیم کننده نبض اقتصاد کشور، طی سال‌های اخیر حرکتی را برای جهانی شدن و گرفتن سهم بیشتری از حمل و نقل دریایی و تجارت بین المللی آغاز کرده و برای ایستادن در رتبه اول بنادر منطقه در افق چشم انداز ۲۰ ساله کشور، برنامه‌هایی با هدف توسعه و افزایش کارایی و ترغیب بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این بندر به اجرا درآمده که ماحصل آن جذب بیش از ۲۳۰۰۰هزار میلیارد ریال سرمایه بخش خصوصی دراین بندر بوده است.
در نتیجه این تلاش ها، بندر شهید رجایی در سال ۲۰۱۱ میلادی با رشدی معادل ۴۶ درصد، در میان ۳۵۰۰ بندر مهم دنیا با ۲۸ پله صعود از رتبه ۷۲ به رتبه ۴۴ دست یافته است.
نقطه آغاز جهش فعالیتهای بندر، طرح توسعه و تکمیل حوضچه‌های دوم و سوم این مجتمع به منظور احداث اسکله‌های جدید با آبخور حدود ۱۷ متر برای پهلو دهی شناور‌های با ظرفیت ۱۵۰ هزار تن بوده است.
الحاق ۲۴۰۰ هکتاراز اراضی واقع در شمال بندر شهید رجایی و ارتقاء مساحت بندر به ۴۸۰۰ هکتار و فراهم شدن امکان ایجاد یک شهر لجستیک بندری برای بسط و توسعه صادرات مجدد و ارائه خدمات ارزش افزوده از مهمترین اقدامات در حال انجام برای پیوستن این بندر به جمع بنادر نسل سوم جهان بوده و با اجرای آن در آینده‌ای نزدیک، منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی، ارزشمندترین و موثرترین نقش را در شکوفایی اقتصادملی و توزیع کالا در منطقه ایفا خواهد نمود.
تا پیش از شروع تحریم‌های ایالات متحده آمریکا علیه این بندر (سال ۲۰۱۱ (میلادی)، ۳۰ خط کشتیرانی جهان، اقدام به تخلیه کالا‌های خود در این بندر می‌نمودند. در تازه‌ترین رتبه‌بندی برترین بنادر جهان که در سپتامبر ۲۰۱۳ منتشر شد، بندر شهید رجایی با چند پله سقوط نسبت به گذشته، در رتبه ۵۹ جهان قرار گرفت.
با تحریم شرکت تایدواتر خاورمیانه در تاریخ ۲ تیر ۱۳۹۰ (۲۳ ژوئن ۲۰۱۱) [۷]که مسئول بارگیری و ترانزیت کالا در این بندر بود، این بندر عملاً از جرگه بنادر فعال در زمینه واردات کالا به ایران، خارج شده بود. با کنار گذاشتن این شرکت از فعالیتهای این بندر، زمنیه تبادل کالا در این بندر از کشور‌های خارجی به ایران، از ابتدای مرداد ۱۳۹۳ از سر گرفته شد.
