لیموعمانی واقعا کجایی است؟

 استان‌های فارس، هرمزگان، خوزستان، کرمان  و سیستان و بلوچستان بیشترین کشت لیمو ترش را در ایران دارند. بخشی از این تولیدات خشک شده و به صورت لیموعمانی به بازار عرضه می‌شوند.

توریسم آنلاین: به آن لیمو عمانی یا لیمو امانی می گویند. هر دو نام رایج برای این محصول رایج است .از محبوبترین  چاشنی ها در خوراک ایرانی و گزینه ای موثر درتولید محصولات بهداشتی است.

در لغتنامه دهخدا، این محصول با نام لیمو عُمانی تعریف شده و به‌عنوان «لیمویی ترش که از عُمان می‌آورند» معنا شده است. اما نام رایج آن به اشتباه «عمانی» ذکر شده، زیرا کشور عمان مرکبات معروفی ندارد. نام صحیح این محصول لیمو «اَمانی» است، زیرا شهر امان، پایتخت اردن، مانند کشورهای لبنان و فلسطین در زمینه تولید لیمو مشهور است. بنابراین، نامگذاری صحیح این محصول باید به منطقه امان نسبت داده شود و نه عمان. اگرچه هر دو نام صحیح هستند، اما در میان عموم مردم و به ویژه در بازارهای ایران، اصطلاح “لیمو عمانی” رایج‌تر است.

می گویند در زمان های قدیم لیموترش زمانی به قدری نادر بود که به عنوان هدیه به پادشاهان عرضه می‌شد. هند بزرگ‌ ترین تولید کننده لیموترش در جهان به شمار می آید. پس از آن به‌ترتیب کشورهای مکزیک، آرژانتین، برزیل و اسپانیا تولید کننده آن می ‌باشند. انواع لیموترش شامل لیمو سنگی و لیمو عمانی از روزگاران پیشین شهرت جهانی داشته است و در مسافرت های دریایی که مدتی کارکنان کشتی ها دسترسی به ویتامین C که ناشی از کمبود ویتامین میوه ها و سبزیجات تازه نداشتند، مصرف لیمو ترش جان آنها را نجات می داده است.

طی سالها طبق قانون تمام کشتی های انگلیسی مؤظف بودند که برای مصرف هریک از کارکنان کشتی ها که بیش از ده روز در سفر دریای بودند روزانه 30 گرم آب لیمو ترش در کشتی تأمین نمایند. به این دلیل است که به انگلیسی‌ها لقب لایمیس (لیمو ترشی) داده‌اند [4]. تولید لیمو عمانی برای استخراج عصاره و اسانس یکی از صنایع بزرگ در جزایر حوزه کارائیب به شمار می‌رود. جامائیکا، گرانادا، ترینیداد و توباگو، گویان و جمهوری دومینیکن جزء صادر کنندگان عمده اسانس لیمو عمانی هستند.

دانستنی هایی در مورد لیمو عمانی

به گفته یک  استادیار دانشکده طب سنتی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اگر با چاقی، چربی خون بالا یا کبد چرب درگیر هستید، به‌جای آبغوره، گرد غوره یا ترشی‌های معمول، از لیموعمانی خشک کامل در خورش‌ها و غذاهای آبکی استفاده کنید.

لیموعمانی از نظر طب سنتی خنک‌کننده بوده و می‌تواند گرمی و التهاب غذاهای تند و تیز را خنثی کند و در ضمن مقوی معده، ضدنفخ، صفرابر و اشتهاآور خوبی است. در منابع طب سنتی گفته شده است هر چه لیموعمانی درشت‌تر و تیره‌تر باشد از مرغوبیت و کیفیت بالاتری برخوردار است. بد نیست بدانید لیموعمانی تازه خشک‌شده بیشتر به رنگ خردلی و بسیار ترش‌مزه است.

برخلاف باور عامه مردم که در هنگام استفاده از لیموعمانی فقط از پرک‌ها و بافت داخل میوه استفاده کرده و پوست و دانه‌های این میوه را دور می‌اندازند، باید بدانند که پوست و دانه‌های داخل لیمو ارزش زیادی دارد و حتماً لیموعمانی را با پوست و دانه‌هایش آسیاب کنند و بخورند!

طبق گزاره‌های طب ایرانی و پژوهش‌های نوین، مواد تلخ موجود در لیموعمانی و برخی گیاهان دارویی، چند عملکرد سودمند دارند. از جمله اینکه ترشح صفرا و آنزیم‌های گوارشی را افزایش می‌دهند. موجب تقویت معده و بهبود حرکات آن می‌شوند. هضم چربی‌ها و قندها را تسهیل می‌کنند. به کاهش اشتهای کاذب کمک کرده و در تنظیم قند خون نقش داشته و از تجمع چربی در کبد جلوگیری می‌کنند.

لیموعمانی در مقایسه با لیموترش خواص یکسانی دارد و پس از خشک شدن ۷۰ تا ۸۰ درصد خواص آن باقی می‌ماند به جز ویتامین C که مقدار آن در لیموی تازه بیشتر است و به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطان شناخته شده است.

مطالعات نشان داده، دم‌کرده لیموعمانی همراه چای و گل‌گاوزبان در کاهش فشار، چربی و کلسترول خون مؤثر است و می‌تواند از تصلب شرایین جلوگیری کرده و گرفتگی عروق را بهبود بخشد. افراد سالم می‌توانند آن را با عسل یا نبات مصرف کنند و توصیه می‌شود بیماران قلبی از لیموعمانی یا پودر آن در انواع سالادها استفاده کنند.

متخصصان طب سنتی بر این باورند که بهتر است در غذاها به همراه لیموعمانی از نمک نیز استفاده شود، زیرا نمک خاصیت ضدمیکروبی دارد و می‌تواند به پاکسازی بدن کمک کند. همچنین دم کردن لیموعمانی به همراه گیاهانی مانند سنبل‌الطیب می‌تواند به‌عنوان یک دمنوش آرامش‌بخش قبل از خواب مصرف شود.

با توجه به اینکه لیموعمانی حاوی ترکیبات تلخ است و غلظت این تلخی در خشک شدن و تخمیر بیشتر می‌شود، برخی افراد از تلخی لیموعمانی در خورش‌ها و خوراک‌های‌شان گله‌مند هستند، بهتر است لیمو را برای مدت کوتاهی در آب خیسانده و آب آن را دور بریزید البته با این کار بخشی از ویتامین‌های محلول در آب و خواص درمانی لیموعمانی کاسته می‌شود

خواص

لیموعمانی دارای خواص زیادی است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

لیموعمانی برای اسهال: لیموعمانی به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدعفونی‌ کننده‌اش، می‌تواند به درمان اسهال کمک کند. مصرف لیموعمانی در غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند به تنظیم فعالیت‌های روده و کاهش علائم اسهال کمک کند. همچنین، لیموعمانی با کاهش التهاب در روده‌ها، به بهبود سریع‌تر این بیماری کمک می‌کند.

لیموعمانی برای سرماخوردگی: لیموعمانی با داشتن ویتامین C بالا، در تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم سرماخوردگی موثر است. مصرف دمنوش‌ها و چای‌های حاوی لیموعمانی می‌تواند به کاهش التهاب گلو، تسکین سرفه و بهبود سریع‌تر علائم سرماخوردگی کمک کند. همچنین، لیموعمانی با افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها، به پیشگیری از بیماری‌های فصلی کمک می‌کند.

لیموعمانی برای لاغری: لیموعمانی با افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها، به فرآیند لاغری کمک می‌کند. مصرف لیموعمانی در غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند به کاهش وزن و افزایش انرژی کمک کند. همچنین، لیموعمانی با کاهش چربی‌های بدن و افزایش سوخت و ساز، به حفظ تناسب اندام کمک می‌کند.

لیموعمانی برای فشار خون بالا: لیموعمانی با کاهش فشار خون، می‌تواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند. مصرف لیموعمانی به دلیل داشتن پتاسیم بالا، به تنظیم فشار خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی کمک می‌کند. همچنین، لیموعمانی با کاهش التهاب و بهبود جریان خون، به حفظ سلامت قلب و عروق کمک می‌کند.

لیمو عمانی برای قند خون: لیموعمانی با تنظیم سطح قند خون، می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت مفید باشد. مصرف لیموعمانی در غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند به کاهش سطح قند خون و بهبود کنترل دیابت کمک کند. همچنین، لیموعمانی با افزایش حساسیت به انسولین، به بهبود عملکرد سیستم گلوکز بدن کمک می‌کند.

لیموعمانی برای یبوست: لیموعمانی با تحریک حرکات روده و بهبود هضم، می‌تواند در درمان یبوست موثر باشد. مصرف لیموعمانی در غذاها و نوشیدنی‌ها می‌تواند به تنظیم فعالیت‌های روده و کاهش علائم یبوست کمک کند. همچنین، لیموعمانی با افزایش ترشح آنزیم‌های گوارشی، به بهبود فرآیند هضم و جذب مواد مغذی کمک می‌کند.

لیمو عمانی (امانی) سوغات کدام مناطق است؟

استان‌های فارس، هرمزگان، خوزستان، کرمان  و سیستان و بلوچستان بیشترین کشت لیمو ترش را در ایران دارند. بخشی از این تولیدات خشک شده و به صورت لیموعمانی به بازار عرضه می‌شوند.

لیموعمانی فارس با کیفیتی بسیار بالا تولید می‌شود و شهرهای جهرم، کازرین، قیر و شیراز در استان فارس بیشترین سهم را در تولید این محصول دارند. لیمو عمانی جهرم به خصوص به دلیل طعم خاص و ماندگاری بالای آن معروف است و به عنوان یکی از بهترین انواع لیموعمانی در ایران شناخته می‌شود. جهرم به دلیل آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز، محیطی ایده ‌آل برای کشت لیمو ترش و تولید لیموعمانی فراهم آورده است.

شهرهای میناب، رودان و بندرعباس در استان هرمزگان نیز تولیدکنندگان عمده لیموعمانی هستند. لیموعمانی تولیدی در این مناطق نیز دارای کیفیت بالایی است و در بازارهای داخلی و خارجی مورد توجه قرار می‌گیرد. این مناطق به دلیل نزدیکی به خلیج فارس و شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، مکانی مناسب برای تولید لیموعمانی با طعم و کیفیت بالا می‌باشند.

در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان نیز تولید لیموعمانی رواج دارد. شهرهای آبادان و اهواز در خوزستان و شهرهای زاهدان و چابهار در سیستان و بلوچستان از جمله مناطق مهم تولید لیموعمانی هستند. این مناطق با داشتن شرایط آب و هوایی مناسب و منابع آبی کافی، توانسته‌اند در تولید این محصول سهمی داشته باشند و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه کنند. در منوجان کرمان نیز لیمو عمانی مرغوبی تولید می شود.

انواع لیمو عمانی

لیمو عمانی در انواع مختلفی عرضه می‌شود که هر یک دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند.

زرد: لیموعمانی زرد، یکی از رایج‌ترین انواع این محصول است که به دلیل رنگ روشن و طعم ملس آن بسیار محبوب است. این نوع لیموعمانی بیشتر در غذاهایی مانند قیمه و خورشت بامیه استفاده می‌شود و طعمی ملایم و خوشایند به غذا می‌بخشد. لیموعمانی زرد به دلیل فرآیند خشک شدن سریع‌تر و حفظ بهتر رنگ طبیعی لیمو، مورد توجه بسیاری از آشپزها و خانه‌ داران قرار گرفته است.

 سیاه: لیموعمانی سیاه، که دارای رنگ تیره‌تر و طعم قوی‌تری است، بیشتر در خورشت‌ها و غذاهای سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع لیمو عمانی به دلیل فرآیند خشک شدن طولانی‌تر و قرار گرفتن در معرض نور خورشید، رنگ تیره‌تری به خود می‌گیرد و طعمی تند و تلخ‌تر پیدا می‌کند. لیموعمانی سیاه به ویژه در غذاهایی مانند قورمه سبزی و آبگوشت کاربرد دارد.

سفید (چینی): لیموعمانی سفید یا چینی، نوعی از لیموعمانی است که به دلیل فرآیند خشک شدن خاص آن به رنگ سفید در می‌آید و طعم ملایم‌تری دارد. این نوع لیموعمانی بیشتر در دمنوش‌ها و چای‌های گیاهی استفاده می‌شود و طعمی متفاوت و خوشایند به نوشیدنی‌ها می‌بخشد. لیموعمانی سفید به دلیل رنگ خاص و طعم ملایمش، در بین مصرف‌ کنندگان خاص خود محبوبیت زیادی دارد.

 بدون پوست (توپی، ببری): لیموعمانی بدون پوست که به آن توپی یا ببری نیز می‌گویند، به صورت کامل و بدون پوست خشک می‌شود و در غذاهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع لیموعمانی به دلیل نبود پوست، طعمی خالص‌تر و ملایم‌تر دارد و به راحتی در غذاها حل می‌شود. لیموعمانی بدون پوست به ویژه در غذاهایی مانند آش و خورشت کرفس استفاده می‌شود.

 پرک: لیموعمانی پرک، به صورت تکه‌های کوچک و پرک شده عرضه می‌شود و برای استفاده در انواع غذاها مناسب است. این نوع لیموعمانی به دلیل خرد شدن به قطعات کوچک، به سرعت در غذاها پخش می‌شود و طعم و عطر خاصی به آنها می‌بخشد. لیموعمانی پرک به ویژه در غذاهای سبک و خوراک‌های سریع‌ پخت کاربرد دارد.

 اسلایس شده (حلقه شده): لیموعمانی اسلایس شده یا حلقه شده، به صورت برش‌های نازک عرضه می‌شود و علاوه بر غذاها، در تهیه دمنوش‌ها و چای نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع لیموعمانی به دلیل ظاهر زیبا و برش‌های منظم، در تزئین غذاها و نوشیدنی‌ها نیز کاربرد دارد. لیموعمانی اسلایس شده به ویژه در مهمانی‌ها و مجالس به عنوان یک افزودنی خوش طعم و زیبا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پودری: پودر لیموعمانی، از آسیاب کردن لیموعمانی خشک تهیه می‌شود و به عنوان یک ادویه معطر و طعم‌دهنده در غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع لیموعمانی به دلیل فرم پودری، به راحتی در انواع غذاها حل می‌شود و طعم و عطر خاصی به آنها می‌بخشد. پودر لیموعمانی به ویژه در غذاهایی مانند پلوها و سالادها کاربرد دارد.