آن‌چه درباره شیراز نمی‌دانید/یک سرنخ از گاهنگاری فرهنگ‌های شیراز
«محوطه تپه “پوستچی” از لحاظ تاریخی یکی از سرنخ‌های مهم برای بازسازی توالی تاریخی و گاه نگاری چندین هزار ساله فرهنگ‌های ساکن دشت و شهر شیراز خواهد بود.»
ایسنا: علیرضا سرداری – عضو هیئت علمی پژوهشکده باستانشناسی و یکی از سرپرستان هیأت باستانشناسی – با اعلام این خبر گفت : فصل سوم کاوش‌های باستان شناسی تپه پوستچی شیراز که پیش از این فصل، درقالب برنامه مشترک پژوهشکده باستانشناسی و دانشگاه هنر شیراز در سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ صورت می‌گرفت، امسال با همکاری شهرداری شیراز در چشم اندازی گسترده تر در حال انجام است.
او هدف مطالعات این فصل را شناخت آثار و لایه‌های فرهنگی این دهکده پیش از تاریخی شیراز در دوره های مختلف از هزاره‌های ششم تا چهارم پیش از میلاد اعلام کرد و افزود: این تپه که در سال‌های گذشته، بسیار مورد تخریب قرار گرفته و نیمی از آن در فرایند ساخت‌وسازهای شهری نابود شده، در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی ثبت و در سال ۱۳۹۶ تعیین عرصه و حریم شد.
این باستان‌شناس بیان کرد: کاوش‌های لایه‌نگاری فصل‌های پیشین در این محوطه، آثاری از دوره‌های فرهنگی «شمس آباد» مربوط به اواخر هزاره ششم از میلاد و «باکون» متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد را آشکار ساخته و در این فصل تلاش خواهد شد ساختارهای سکونتی، شواهد معماری و آثار فرهنگی در مقیاسی گسترده تر شناسایی و کاوش شود.
پوستچی، سکونتگاهی هفت هزار ساله
به گفته او، تپه پوستچی به عنوان سکونتگاهی هفت هزار ساله در دوران پیش از تاریخ، دهکده و روستایی بزرگ محسوب می‌شود که وجود فعالیت‌های تولیدی، صنعتی، آیینی، تجاری، مدیریت اداری در آن به اثبات رسیده است.
سرداری با بیان اینکه فعالیت‌ها اگر با توسعه کاوش در این محوطه همراه باشد، جنبه‌های کامل‌تری را نشان می‌دهد و سیر تحول و توسعه آن تا دوران جدیدتر را روشن می‌کند، افزود: دو فصل پژوهش‌های باستانشناسی در این محوطه، نشان می‌دهد که کاوش و بررسی محوطه‌های تاریخی استان فارس در دشت‌ها و دره‌های مختلف، هرکدام در چارچوب زیست بوم و بستر جغرافیایی- فرهنگی خود واجد ارزش بوده و می‌تواند درک ما را از فرایند شکل‌گیری چنین محوطه‌هایی روشن کند.
به گفته او، دشت شیراز از نمونه پهنه‌های زیستی فارس در جنوب غرب دره رود کر است که از دوران پارینه سنگی مسکونی بوده است. باوجوداین، هنوز اطلاعات دقیقی از فرایند نوسنگی شدن و حتی روستاهای دوران نوسنگی این دشت نداریم.
مسکونی بودن شیراز از دوران نوسنگی
سرداری افزود : کاوش های تپه پوستچی نشان می دهد که دشت شیراز از دوران نوسنگی (مرحله شمس آباد یا باکون ب۱ (مسکونی بوده و ممکن است منجر به این امر شود که بقایایی از دوران جدیدتر) بعد از باکون میانی در هزاره های چهارم، سوم قبل از میلاد و دوران تاریخی) نیز به دست آید.
تولید حرفه‌ای ابزارهای سنگی
حسنعلی عرب عضو هیئت علمی گروه باستانشناسی دانشگاه هنر شیراز و دیگر سرپرست هیأت باستان شناسی نیز گفت : از لحاظ تاریخی در حقیقت این محوطه یکی از سرنخ‌های مهم برای بازسازی توالی تاریخی و گاهنگاری چندین هزار ساله فرهنگ‌های ساکن دشت و شهر شیراز خواهد بود.
به گفته او، کاوش‌های گسترده در این محوطه نشان خواهد داد که این دهکده با چه روستاها و شهرهای دیگر در دشت شیراز و دشت های اطراف مانند مرودشت، پاسارگاد، ممسنی، سرحد و دیگر دره های فارس ارتباط داشته است.
وی با بیان اینکه بقایای ابزارهای سنگی مختلفی که در سطح و لایه‌های این محوطه به دست آمده، گواهی بر تولید حرفه‌ای آنها است که دلالت بر مرکز صنعتی بودن این روستا بوده است، افزود: مسلماً مقادیر زیادی از این ابزارهای تولید شده به دیگر مراکز صادر می‌شده و به شکل مبادله محلی، کالاهای دیگر به دهکده پوستچی وارد می شده است.
به گفته این باستان شناس ، مهره‌ها و اشیای تراشیده شده از سنگ‌های عقیق، فیروزه ، لاجورد و سنگ شجر نیز شاهدی بر ارتباطات گسترده منطقه ای تا مناطق دوردست شرق و شمال شرق ایران بوده‌اند.
تولید تخصصی ظروف نمادین
وی با بیان این نکته که ساخت سفال های منقوش نیز حاکی از مهارت بالای ساکنان این محل در تولید تخصصی ظروف نمادین و همچنین مبادلات محلی آنها بوده است افزود: باتوجه به شواهد گیاهی به دست آمده، ساکنین اولیه این محوطه کشاورزی بسیار ضعیفی را در چرخه اقتصادی خود به کار گرفته اند.
عرب بیان کرد: با این وجود، به نظر می‌رسد که آنها دامدارانی حرفه ای بوده اند که با توجه به مقادیر زیادی استخوان‌های جانوری یافت شده، این فرض را می‌توان ثابت کرد.
این باستان‌شناس گفت: درواقع تپه پوستچی، جامعه‌ای دامپرور پیشرفته بوده که الگوی قصابی رشد یافته داشته و ممکن است به عنوان مرکز محلی دشت شیراز، بخشی از تولیدات دامی و مبادله منطقه‌ای آن را برعهده داشته است.
