اهالی قدیمی روستای زرگر افراد مهاجری بودند که به صورت مهاجر زندگی می‌گذراندند و تقریبا در همه دنیا ساکن هستند.
توریسم آنلاین: در دامن دشت‌های قزوین، روستای معروفی است که که ظاهر و فرهنگش هیچ شباهتی به روستاهای اطراف ندارد. مردمی با چهره‌های اروپایی، زبانی ناشناخته و داستان‌هایی پر از رمز و راز، «زرگر» را به مقصدی شگفت‌انگیز تبدیل کرده‌اند؛ جایی که گذشته‌اش همچنان در هاله‌ای از ابهام است و هر گوشه‌اش حرفی تازه برای گفتن دارد.
گرچه زبان مردم روستای زرگر، رومانو یا زرگری است ولی از آن نوع زرگری نیست که «ز» به آن اضافه کنند بلکه زبانی متفاوت و منحصر به فرد است.
اهالی قدیمی روستای زرگر افراد مهاجری بودند که به صورت مهاجر زندگی می‌گذراندند و تقریبا در همه دنیا ساکن هستند.
زرگری‌ها یا روماها در فیلیپین، ارمنستان، هند، پاکستان، روسیه، اتریش و آلمان، انگلیس، امریکای شمالی و جنوبی و ایران و یوگسلاوی سابق زندگی می‌کنند که گروهی از آنان هم در ایران زندگی می‌کنند ولی معلوم نیست از کدام کشور به صورت پراکنده به اقصی نقاط جهان آمده‌اند.
بیشترین جمعیت روم‌ها در آسیا در کشور هند، در اروپا در یوگسلاوی سابق و اتریش و در آمریکا در برزیل (آمازون) زندگی می‌کنند.
این تیره‌ها و قبایل زرگر در سازمان ملل و یونسکو تحت عنوان روم‌ها به رسمیت شناخته شده‌اند و حتی یک پرچم برای قوم خود دارند.
در منابع آمده که اهالی روستای وسمق شهرستان زرندیه استان مرکزی نیز به زبان زرگری سخن می‌گویند ولی از وجود چنین قومی با این زبان متفاوت در قوچان، شیراز و مغان هم خبر رسیده ولی به دلیل نزدیکی با اقوام دیگر این زبان از بین رفته است.
البته در روستای زرگر نام خانوادگی بیشتر مردم این روستا زرگر است.
اهالی روستای زرگر هم به دلیل ازدواج با اقوام دیگر شهرستان آبیک به زبان آذری و فارسی مسلط هستند ولی همچنان زبان رومانو رسمیت دارد و پا برجا است.
گرچه به نوزادانی که به دنیا می‌آیند پس از مدتی زبان فارسی آموزش داده می‌شود ولی زبان زرگری هم وجود دارد و در گوشت و خونشان ساری و جاری است و آموزش زبان زرگری نیز متداول است و حفظ می‌شود.
آداب و رسوم گذشتگان نیز رفته رفته در روستای زرگر از بین رفته و کم‌رنگ‌تر شده است.
در روستای زرگر در گذشته برای مراسم عروسی هفت شبانه‌روز یعنی 21 وعده غذا داده می‌شد.
برای دعوت مردم در مراسم عروسی کله‌قندی به همراه کارت عروسی فرستاده می‌شد.
عاشق‌هایی مانند قدرت‌الله زرگر، حسن زرگر و حسین زرگر در روستای زرگر زندگی می‌کردند که اشعار شاعران آذری‌زبان مانند تیلیم خان را از حفظ بودند و گرچه سواد نداشتند ولی بیش از 20 هزار بیت با وزن و قافیه را از حفظ بودند و پاسخ سئوالات را با شعر می‌دادند.
بیشتر مراسم‌های روستای زرگر به دلیل تداخل با دیگر فرهنگ‌های شهرستان آبیک تغییر کرده است.
در روستای زرگر همچنان رسم است که اگر کسی از یک خانواده در سال گذشته مرحوم شده باشد با فرا رسیدن سال نو در نخستین روز از نوروز به صورت گروهی برای تسلای بازماندگان به منزل خانواده مصیبت‌دیده می‌روند و شب‌ها در منازل یکدیگر جمع شده و از گذشته‌ها سخن می‌گویند.
البته رسم است که به تازه دامادها و تازه عروس‌ها رسیدگی کرده تا بیشتر جذب زندگی شوند و زندگی گرم و صمیمی داشته باشند گرچه از دادن عیدی هم کوتاهی نمی‌شود.
زبان شناسی به نام گرنوت وینفور، برای اولین بار زبان زرگری را مورد مطالعه قرار داد. او پس از تحقیقات خود اعلام کرد که این زبان در واقعی ترکیبی از زبان رومانیایی اروپایی است و ریشه آن به روم باستان باز می گردد. مینفور می گفت که زبان زرگری به زبان مردم دره ماریزا در بلغارستان شباهت بسیاری دارد.
تکلم به زبان رومانیایی در میان اقلیت های مختلف در کشورهایی مانند آلمان، نروژ، هلند، اسلوواکی، صربستان، پرتقال، لهستان و… دیده می شود.
زبان رومانوهای ایرانی، در طول زمان و به علت همسایگی با شهرهای فارس نشین و ترک نشین، دستوش تغییراتی شده است و کلمات فارسی و ترکی به زبان آنها راه پیدا کرده و زرگری به وجود آمده است. اما اگر شما به عنوان شنونده، شاهد مکالمه دو فرد زرگری باشید، هیچ چیزی از سخنان آنها نخواهید فهمید. به طور مثال آنها به خانواده «فمل»، به برنج «ریس»، به شتر «قمیل» و به عدد سه «درن» می گویند. همانطور که می بینید فهمیدن این زبان برای کسانی که با زبان زرگری آشنایی ندارند کار سختیست.
فرهنگ مردمان روستای زرگر
حیاط آنها هیچگونه حصار و دیواری ندارد و حصارکشی را نوعی بی احترامی به خود و دیگران می دانند. جالب است بدانید که اروپایی ها نیز دور حیاط خود دیوار نمی کشند.
جوانان زرگری به علت جلوگیری از بیماری های وراثتی و ژنتیکی، معمولا همسران خود را از داخل آبادی انتخاب نمی کنند. یکی دیگر از ویژگی های فرهنگی آنها که شاید برایتان جالب باشد، این است که زرگری ها برخلاف فرهنگ معمول ما اهل تعارف نیستند و افرادی رک و صریح هستند.
نصرت‌الله زرگر از ساکنان روستای قشلاق زرگرها واقع در شهریار استان تهران از جمله کسانی است که برای نخستین بار اشعاری را به این زبان سرود و اشعار چند شاعر بزرگ ترک زبان را از جمله تیلیم خان و مأزون قشقایی را به زبان زرگری (رومانی) ترجمه کرده و از سال 1372 فعالیت خود را در رادیو تهران در برنامه فرهنگ و مردم آغاز کرد.
در بیتی از یکی از اشعار ترجمه شده نصرت الله زرگر آمده است: با دشمن دیرین، آشنا [دوست] مشو. به دروغ به سر دوستت سوگند مخور که به زبان رومانو (چیلالو مانوشا آمال ناآستار، هرگاجوسکی نا آن تودا کریستار) می‌شود.
روستای زرگر در جاده قدیم آبیک به قزوین پس از مجتمع خدماتی و رفاهی باران دارای تابلوی بزرگی است که روی آن نوشته شده به روستای زرگر (رومانو) خوش آمدید.
مردم روستای زرگر به شغل دامداری و کشاورزی مشغول هستند و به کشت محصولاتی چون گندم، ذرت و جو می‌پردازند.
بنابر این گزارش، در کتاب راهنمای گردشگری استان قزوین با عنوان «قزوین آیینه تاریخ و طبیعت ایران» آمده است که قوم زرگر از شاخصه‌های قومی منطقه شهرستان آبیک است که دارای زبان خاص هستند که اهالی روستا خود به آن رومان‌لویی و مردم منطقه به آن زرگری می‌گویند.
آنها خود را مهاجرانی از اروپا می‌دانند که در گذشته‌های دور به این منطقه آمده‌اند و استخوان‌بندی و شکل ظاهری آنها مردمان این طایفه را از دیگر ساکنان منطقه متمایز می‌کند.
در هر حال زرگری‌های آبیک تعامل خوبی با دیگر اقوام متخلف شهرستان آبیک دارند و در کنار هم زندگی آرام و خوبی دارند.
مسیر دسترسی و فاصله از تهران
برای رسیدن به زرگر کافی است از تهران وارد آزادراه تهران–کرج شده و مسیر قزوین را ادامه دهید. پس از عبور از آبیک، جاده‌ای فرعی شما را به دشت‌های وسیع و در نهایت به این روستای خاص می‌رساند. اگر ترافیک سبک باشد، کمتر از دو ساعت از پایتخت تا مقصد راه است، اما در روزهای تعطیل این زمان ممکن است بیشتر شود.
چه زمانی به زرگر سفر کنیم؟
زرگر در بیشتر فصل‌ها آب‌وهوای معتدلی دارد، اما بهار به‌خاطر طبیعت سرسبز و شکوفه‌های درختان، بهترین زمان برای سفر است. در تابستان نیز خنکای روستا نسبت به شهرهای اطراف دلچسب است. اگر می‌خواهید از ازدحام جمعیت دور بمانید، بهتر است وسط هفته را برای سفرتان انتخاب کنید.
