سفیر ترکیه در ایران در گفت و گو با «توریسم آنلاین»: ایران می تواند مقصد گردشگری جهانی شود

هستی حقیقی/اسماعیل ناصری:

وقتی برای گفت‌وگو با سفیر ترکیه به اتاق او راهنمایی شدیم و رضا‌ هاکان تکین 50 ساله به استقبالمان آمد، شاید ربع ساعت بود که خود را در حال‌وهوا و اتمسفری از کشور همسایه یافته بودیم؛ چراکه به محض ورود به سفارتخانه، خود را با عمارتی جذاب و مسقف به سقفی بلند روبه‌رو دیدیم که بیش از هر چیز، روح فرهنگ و تاریخ کشور همسایه در آن جاری بود؛ عمارتی که پیش‌‌تر تنها از قدمت 80 ساله آن شنیده بودیم و اینکه ساخته معماران ترک عثمانی است.

نزدیکی دو کشور همسایه خاورمیانه‌ای از یک‌سو، خوش‌رویی و شیوه‌های برخورد دیپلماتیک‌ هاکان ‌تکین از سوی دیگر، این دیدار را برایمان خاطره‌انگیز کرد. سفیر ترکیه در تهران که از سه سال پیش این سمت را برعهده گرفته، فعالیت خود در وزارت خارجه ترکیه را از سال 1991 آغاز کرده است.

امارات متحده عربی، بلغارستان، ایتالیا و… از کشورهایی هستند که رضا ‌هاکان تکین در آنها کار کرده است.

وی سرکنسول ترکیه در مقر سازمان ملل در نیویورک نیز بوده و قبل از اینکه به عنوان سفیر ترکیه وارد تهران شود، از سوی دستگاه دیپلماسی کشورش در لس‌آنجلس مشغول به کار بوده است.

با او پیرامون شناختش از ایران و نیز موقعیت‌ها و فرصت‌هایی که دو کشور ایران و ترکیه در حوزه گردشگری فی‌مابین پیش رو دارند، گفت‌وگو کردیم.

■ شما پیش از این در کشورهای مختلفی مسئولیت‌های دیپلماتیک داشته‌اید. چطور شد که بعد از حدود 23 سال از شروع فعالیت‌هایتان در وزارت خارجه ترکیه به عنوان سفیر به ایران آمدید؟

اول بگویم که عهده‌دارشدن مسئولیت سفارت کشورم در تهران برای من افتخار است؛ چراکه ایران برای ما کشور بسیار مهمی است. من در گذشته با وجود اینکه در کشورهای مختلفی بودم و سفرهای زیادی داشتم اما موفق نشده بودم که به کشور همسایه‌ام یعنی ایران سفر کنم. اکنون احساس بسیار خوبی دارم از اینکه اینجا هستم.

■ نزدیکی جغرافیایی و به تبع آن فرهنگی دو کشور موجب نزدیکی دو ملت هم می‌شود. این نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی در کار شما -که بنا به مسئولیتی که دارید باید با فرهنگ‌های مختلف بدون دخالت عواطف برخورد دیپلماتیک داشته باشید- چقدر موثر است؟

حتماً موثر است. من در ایران احساس غریبی نمی‌کنم و مهم‌ترین دلیل آن، نزدیکی فرهنگ‌های دو کشور است. وقتی با مردم ایران روبه رو می‌شوم، آنها را به خودم و به مردم کشورم نزدیک می‌بینم. وقتی بیرون می‌روم، با اینکه نمی‌توانم فارسی حرف بزنم اما به خاطر اینکه ایرانیان زیادی هستند که ترکی بلدند، می‌توانم با آنها ارتباط برقرار کنم. یک‌بار که با همسرم سفری به شیراز داشتم، هنگام بازدید از یک مسجد، یک ایرانی که متوجه ترکی حرف‌زدن ما شده بود، جلو آمد و خود را ترک قشقایی معرفی کرد و برای مدتی طولانی با هم همکلام شدیم، طوری که انگار در ترکیه دارم با یک شهروند کشور خودمان حرف می‌زنم. در ایران تقریباً به هر شهری که رفتیم، کسانی را پیدا کردیم که بتوانیم با آنها ترکی حرف بزنیم و این برای یک غیرایرانی مانند ما امکان مهمی است که زندگی در این کشور را دلپذیرتر می‌کند و به ما حس خوبی نسبت به ایران می‌دهد.

■ ظاهراً خیلی اهل سفر و ایرانگردی هستید.

بله. من ایرانگردی را دوست دارم و این، هم اقتضای کارم است و هم فراخور علایق و روحیاتم. ایران به دلایل مختلفی ازجمله تاریخ غنی و زیبایی‌های طبیعی‌اش دوست‌داشتنی است.

■ قبل از اینکه به ایران بیایید، فکر می‌کردید تا این اندازه به این کشور احساس نزدیکی داشته باشید؟

قبل از سفرم به ایران، درباره این کشور بسیار خوانده بودم و از تاریخ و پیشینه فرهنگی و قدمت آن مطلع بودم. با این حال بعد از سفر به ایران و به‌ویژه بعد از زندگی در این سرزمین، عمق فرهنگ این کشور را بیشتر درک کردم و ایران برای من به سرزمینی شگفت‌انگیز تبدیل شد.

■ کدام وجه از فرهنگ ایران بیشتر نظرتان را جلب می‌کند؟

برای من شعر و ادبیات ایران بسیار قابل توجه است. شعر و ادبیات این سرزمین حتی در رفتارها و حرف‌های روزمره مردم هم قابل مشاهده است. بسیار پیش می‌آید که شما با یک ایرانی وارد صحبت شوید و ببینید که او لابه‌لای جملاتی که بر زبان می‌آورد، نمونه‌هایی از شعرهای فارسی را به عنوان شاهد مثال حرف‌هایش برای شما بگوید، به همین دلیل با شاعران ایرانی مانند حافظ، سعدی و فردوسی آشنایی دارم.

■ انتظار می‌رفت از مولوی هم یاد کنید. به ویژه که مولوی اگرچه اهمیتش به خاطر شعرهایی است که به زبان فارسی نوشته اما به هر حال زمان زیادی از عمرش را در ترکیه گذرانده است.

بله، درست است. برخی می‌گویند مولانا زاده افغانستان است، عده‌ای می‌گویند او ایرانی است و شاید ترک، اما در جایی که افغانستان فعلی است، به دنیا آمده. همان‌طور که گفتید، آثار مولوی به فارسی است اما بخش زیادی از عمرش را در ترکیه گذرانده، با این حال من معتقدم مولوی متعلق به همه است و همه می‌توانند از شعرهایش لذت ببرند. متاسفانه ایران با این  همه پیشینه غنی فرهنگی، مورد قضاوت‌های ناعادلانه‌ای در سطح دنیا قرار گرفته است. مردم دنیا وقتی به مطبوعات بین‌المللی استناد می‌کنند، ممکن است تحت تاثیر مطالب نادرستی در مورد ایران قرار بگیرند که به نفع این کشور نیست. من همیشه به دوستانم که از من درباره ایران می‌پرسند، توضیح می‌دهم که ایران آن‌چیزی نیست که در برخی از رسانه‌های بین‌المللی در موردش نوشته شده یا می‌نویسند. به آنها می‌گویم که ایران چیز دیگری است. به نظر من مردم و دولت ایران باید تلاش بیشتری برای بهتر شناساندن کشورشان به دنیا انجام بدهند.

■ چقدر به گسترش ارتباطات دو کشور در زمینه صنعت توریسم امیدوار هستید؟

وقتی به عنوان سفیر به تهران آمدم، با آقای روحانی، رئیس‌جمهور دیدار و گفت‌وگوی خوبی داشتم و از نزدیکی فرهنگ دو ملت با هم حرف زدیم و اینکه این شباهت‌ها می‌تواند به گسترش روابط دو کشور کمک کند. توریسم هم جدا از این قضیه نیست. به عنوان کسی که سه سال است در ایران به‌عنوان سفیر ترکیه حضور و فعالیت دارد، باید بگویم که ایران کشوری به قاعده جذاب است که از جهات مختلفی می‌تواند مورد توجه گردشگران دنیا باشد. به نظرم تاریخ جذاب‌ترین بخش ماجراست. من به شهرهای زیادی از ایران سفر کردم، از جمله شیراز، اصفهان، تبریز، ارومیه، زنجان، قزوین، کرمان، کاشان، مشهد و… و از همه این شهرها لذت بردم. به‌خصوص شهر زیبا و تاریخی یزد را خیلی دوست داشتم. هنوز افسوس می‌خورم که در سفر به یزد چرا زمان بیشتری برای دیدن و گشت‌وگذار در این شهر نداشتم. اخیراً سفر به جنوب ایران ازجمله قشم و جزیره هرمز را به من پیشنهاد داده‌اند. از زیبایی‌های طبیعی و سنت‌ها و پوشش مردم این مناطق بسیار شنیده‌ام.ایران کشور پهناوری است و فرصت من برای سفر متأسفانه ناچیز.

■ سفر بعدی شما به جنوب ایران خواهد بود؟

برنامه‌های متعددی وجود دارد، ازجمله سفر به مناطق و جزایر یادشده. همچنین سفر به گلستان، مازندران، اردبیل، اهواز، شوش و… که باید دید فرصت‌ها چطور پیش می‌آید!

■ در حال حاضر وضعیت توریسم و ارتباط متقابل دو کشور در این زمینه را چطور می‌بینید؟

در چند سال گذشته فعالیت‌های خوبی داشتیم. باید مسائل سیاسی را از مقوله توریسم جدا کرد، اگرچه از هم تاثیرپذیرند. ترکیه همیشه مقصد موردعلاقه گردشگران ایرانی بوده است. ما برای حذف موانع جهت سفر ایرانیان به ترکیه همواره تلاش کرده‌ایم. سفرهای مردم کشور ما به ایران هم در سال‌های اخیر بیشتر شده و آمارها نشان می‌دهد که در سال گذشته سفر مردم ترکیه به ایران 50 درصد افزایش داشته است. همچنین در سالی که گذشت، حدود یک‌میلیون و 650 هزار نفر از مردم ایران به ترکیه سفر کردند. همسایه‌بودن، شرایط سفر مردم دو کشور را آسان‌تر کرده است. ایران و ترکیه ارتباط هوایی خوبی با هم دارند و مردم ایران معمولاً خطوط هوایی ترکیه را برای سفر به دیگر نقاط دنیا انتخاب می‌کنند. بین دو کشور هفته‌ای حدوداً 80 پرواز انجام می‌شود که نه فقط تهران، بلکه اصفهان، تبریز، شیراز و اهواز را نیز دربرمی‌گیرد. به نظرم ایران قابلیت‌های بالقوه خوبی برای تبدیل‌‌شدن به یک مقصد گردشگری جهانی دارد اما امکاناتش هنوز متناسب با قابلیت‌های بالقوه‌اش نیست.

ایران برای ارتقای سطح امکانات اقامتی خود باید بیشتر تلاش کند. افزایش هتل‌های مدرن و به‌روز و همچنین استخدام افراد متخصص و کارآزموده در زمینه گردشگری ازجمله کارهایی است که کشور شما برای جذب گردشگر بیشتر باید مدنظر قرار دهد. اکنون ترکیه به عنوان کشوری پیشرو در زمینه گردشگری مطرح است. سال گذشته 36 میلیون گردشگر خارجی به ترکیه سفر کردند. ما هتل‌های پیشرفته زیادی داریم و از میان یک‌میلیون هتل در ترکیه، 45 درصدشان پنج‌ستاره و 30 درصد آنها چهارستاره هستند، بنابراین 75 درصد از هتل‌های ما را هتل‌های پنج و چهارستاره تشکیل می‌دهند. اگر ایران بتواند تلاش بیشتری در زمینه ارتقای سطح کیفی هتل‌های خود بکند، گردشگران زیادی حتی از کشورهای پیشرفته غربی جذب خواهد کرد.

ما برای آموزش در زمینه‌های تخصصی گردشگری می‌توانیم با ایران همکاری داشته باشیم و در راهگشابودن این همکاری برای پیشرفت صنعت توریسم در ایران، بسیار خوشبین هستیم.

■ آینده مبادلات اقتصادی، گردشگری و فرهنگی دو کشور را چگونه می‌بینید؟

چشم‌‌انداز روشنی در این زمینه می‌بینم. پس از رفع تحریم‌ها و فعالیت‌هایی که آقای روحانی در ادامه دوره چهارساله اول در دوره دوم خواهند داشت، ارتباط ایران و ترکیه ازجمله در حوزه توریسم، بهتر و محکم‌تر خواهد شد.
در مجموع باید گفت که در حوزه‌هایی چون تجارت، انرژی و توریسم، ارتباطات گسترده‌تر و پیشرفت بیشتری در سال‌های آتی خواهیم داشت.

■ بخشی از این پیشرفت در گرو بهتر شناساندن فرهنگ دو ملت به یکدیگر است که شما به عنوان سفیر با بخشی از این امر مهم بی‌واسطه سروکار دارید. در حال حاضر شناخت مردم ترکیه از ایران و مردم آن در چه حدی است؟ مردم ترکیه در مورد ایرانی‌ها چه فکر می‌کنند؟

در مجموع نگاه مردم ترکیه نسبت به ایران مثبت است. بعضی از مردم ما فکر می‌کنند که ایران فضایی مانند عربستان و بعضی از کشورهای عربی دارد اما کسی که سفر می‌کند، دیدگاهش نسبت به ایران عوض می‌شود. روایت غالبی از گردشگران ترکیه که به ایران سفر کرده‌اند، این است که می‌گویند ما بعد از سفر به ایران متوجه شدیم که این کشور با همه کشورهای همسایه متفاوت است. مردم ترکیه از دوران مدرسه با نام ایران آشنا می‌شوند و دوست دارند بیش از آن در مورد کشور همسایه خود بدانند. امروز اطلاعات مردم ترکیه به ویژه جوانان در مورد ایران، بیشتر از طریق رسانه‌ها و به ویژه اینترنت است. ضمن اینکه مشابهات فرهنگی و آداب و رسوم هم به واسطه موقعیت جغرافیایی دو کشور که در همسایگی هم واقع شده‌اند، کم نیست، مثلاً نحوه طبخ غذا در ایران و ترکیه بسیار شبیه به هم است، با این تفاوت که در ترکیه غذاهای ادویه‌دار و تند بیشتر مصرف می‌شود.

■ خودتان هم به غذاهای ایرانی علاقه‌مندید؟

من بیشتر غذاهای ایرانی را دوست دارم، خصوصاً غذاهای مردم گیلان را. کباب کوبیده ایرانی را هم دوست دارم، البته نه کوبیده هر جایی را. ماهیچه هم از غذاهای موردعلاقه من است.

■ در بُعد فرهنگی چه برنامه‌هایی برای نزدیکی دو کشور به هم دارید؟

برگزاری مراسم مختلف با رویکرد فرهنگی از اهداف ماست و هم‌اکنون هم برنامه‌هایی برگزار می‌کنیم، مانند هفته فیلم ترکی که اخیراً در تهران برپا شد. اگرچه گاهی برگزاری بعضی از برنامه‌ها واقعاً دشوار است و گاهی حتی امکان‌پذیر نیست اما تلاش می‌کنیم که در آینده فعالیت‌های بیشتری داشته باشیم. بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی از جمله در حوزه گردشگری در ترکیه به بخش خصوصی واگذار شده است، بنابراین تلاش ما برای گسترش روابط دو کشور در حوزه‌های فرهنگی و گردشگری باید با انگیزه‌دادن به فعالان بخش خصوصی همراه باشد.

■ نظرتان در مورد روزنامه سه زبانه «توریسم» چیست؟

طراحی و رنگ‌بندی روزنامه جالب است، همین‌طور کیفیت کاغذش خواننده را جذب می‌کند، ضمن اینکه تنها روزنامه تخصصی گردشگری‌بودن هم امتیاز مهمی است که روزنامه «توریسم» از آن برخوردار است. چون همه می‌دانیم نوشتن و تولید مطلب در مورد گردشگری، آن هم به صورت روزانه واقعاً آسان نیست. من برای این کار متفاوت و نو، آرزوی موفقیت بیشتر دارم.

■ از شرکت شما در این گفت‌وگو سپاسگزاریم. در پایان خاطره‌ای از سه سال حضورتان در مقام سفیر در ایران برای خوانندگان «توریسم آنلاین» تعریف کنید.

زندگی در ایران لبریز از خاطره است. اینکه مردم می‌فهمند من اهل ترکیه هستم و بسیار صمیمانه برخورد می‌کنند، برایم بسیار باارزش است. این صمیمیت و خونگرمی را شما در کشورهای دیگر یا اصلاً نمی‌بینید یا بسیار کمتر می‌بینید. ایرانی‌ها همیشه در برخورد با خارجی‌ها لبخند به لب دارند و سعی می‌کنند هرچه دارند را با آنها تقسیم کنند. اواخر ماه نوامبر گذشته بود که من به یزد سفر کردم تا یک تجربه صحراگردی داشته باشم. ما برای تماشای ستارگان به کویرهای اطراف رفتیم اما سردی هوا و بارش ناگهانی برف برنامه ما را متوقف کرد. در 40 کیلومتری آنجا قلعه‌ای تاریخی و قدیمی بود که فقط یک نگهبان در آن حضور داشت. نگهبان تقریباً سالخورده، من و همسرم را به داخل اتاقش دعوت و با چای و بیسکویت از ما پذیرایی کرد.

خاطره خوش آن شب برفی برای همیشه در ذهنم خواهد ماند. هر چند برخورد آن پیرمرد نگهبان چیز نامتعارفی در ایران نیست و این (مهمان‌نوازی) در بیشتر ایرانی‌ها دیده می‌شود.