وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بخشی از ماندگاری حافظ به دلیل آن است که جامعه ایرانی احساس نمی کند با حافظ شعر می‌خواند بلکه احساس می‌کند با حافظ شعر می‌سراید چون در تولید معنای فرآوری شده آن مشارکت دارد و آنجاست که حافظ در روح شاعرانه ایرانی جریان پیدا می‌کند.
ایرنا: سید عباس صالحی شامگاه جمعه در آیین بزرگداشت روز حافظ در شیراز افزود: حافظ را از زاویه های مختلف می توان مورد توجه قرار داد که هر زاویه ای می تواند منظرهای تازه و جدیدی را بگشاید، گام هایی که حتما گام های پسینی را خواهد داشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با طرح این سوال که چرا حافظ این مقدار و میزان در حافظه مردمی ما زنده و با طراوت است؟ گفت: ۶ و نیم قرن از زمان انتشار حافظ می گذرد اما هنوز حافظ ترو تازه است.
صالحی افزود: بزرگان و شاعران زیادی داشتیم اما می توان گفت که حافظ مردمی ترین شاعر ایران است و در حافظ در حافظه مردم همانند گل بهاری، ترو تازه است.
وی ادامه داد: هنوز که هنوز است در حوزه نشر و انتشار دیوان حافظ هر سال ده ها دیوان با تیراژهای مختلف عرضه منتشر می شود و فضای مجازی نیز مجال های جدیدی برای مراجعه به حافظ ایجاد کرده است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: کمتر ایرانی است که چند بیت و چندین غزل از حافظ به خاطر نداشته باشد، حافظ کنار طاقچه و کنار سفره عید و یلدا در متن زندگی و حاشیه ما ایرانی هاست، چه اکسیری است که حافظ دارد که می تواند بیش از ۶ و نیم قرن مردم ایران را اینگونه با خود همراه و هم نفس کند؟
صالحی افزود: به نظر می آید که حافظ به خودآگاهی ما کمک می کند، تن آگاهی و کالبد آگاهی سهل و آسان است و در کنار آینه ای ایستادن یا به آزمایشگاهی رفتن این کار میسر می شود اما خود آگاهی کار راحتی نیست بلکه کار سختی است و حافظ به ما کمک می کند خودمان را در آینه او ببینیم بشناسیم و کشف کنیم.
وی ادامه داد: اینجاست که با حافظ خط ارتباطی پیدا می کنیم چون از طریق او می توانیم نقبی به درونمان بزنیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: هرکس در آینه حافظ خودش را می بیند و تفسیر می کند و این یکی از رازهای ماندگاری حافظ است چون حس می کنیم با حافظ گویا نجوای با خود داریم.
صالحی افزود: ما مردم ایران در طول ۱۴ قرن یا چندین هزار سال در معبر دردها و رنج های داخلی و بیرونی بودیم و هنوز هم هستیم، حافظ سنگ صبور دردها و رنج های ماست، ما در فضای حافظ دردهایمان را می گوییم و رنج هایمان را میسراییم و آرامش میگیریم و امید پیدا میکنیم.
وی ادامه داد: مراجعه به حافظ مراجعه به سنگ صبور فردی و اجتماعی ماست و اینگونه است که حافظ می ماند و می تواند برای ماندن، نفس کشیدن، آرام بودن و امید داشتن به ما کمک کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: نکته دیگر که راز ماندگاری حافظ را در حافظه مردمی ما تعریف می کند این است که حافظ تنها یک شاعر نیست، حافظ یک رسانه با ویژگی نقادی است، نقدهایی که مربوط به یک دوره تاریخی نیست، نقدهای فراتاریخی اجتماعی است. از این منظر در هر دوره می توان به حافظ مراجعه داشت و با حافظ به عنوان یک منتقد مصلح اجتماعی مواجهه برقرار کرد.
وی ادامه داد: حافظ به عنوان یک مصلح اجتماعی همراه با جامعه ما قرن های متوالی بوده و تداوم یافته است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حافظ انتقال دهنده معنا نیست، حافظ حتی مولد معنا هم نیست،حافظ معنای خامی را تولید می کند که مخاطب این معنای خام را فرآوری می کند، حافظ در لابه لای کلماتش نقطه چین های فراوان دارد که مخاطب با پرکردن آن احساس می کند با حافظ شاعرانگی می کند.
وی در ادامه به جایگاه حافظ در حافظه جهانی اشاره کرد و گفت: حافظ در حافظه ایرانی داوم دارد از وقتی که حافظ به حافظه جهانی منتقل می شود تداوم پیدا می کند البته ملت های مختلف در زمان های مختلفی با حافظ مرتبط شدند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: اروپا و غرب که از قرن ۱۷ با حافظ آشنا شدند، این آشنایی دیگر پایان نیافت و جویباری است که به امروز و فرداها تداوم می یابد.
صالحی همچنین با اشاره به دویستمین سال انتشار دیوان شرقی و غربی گوته آلمانی افزود: این اثر در دوره پختگی او منتشر شد و او تحت جذبه این اثر است.
وی ادامه داد: به نظر می آید جاذبه حافظ را در حافظه جهانی همچون حافظه داخلی بیش از پیش باید بشناسیم و به آن ارج نهیم و به یکی از موثران این اتفاق که گوته است می توان احترام و تکریم مضاعف گذاشت که او در گسترش معنا و نگاه حافظ به نگاه جهانی تاثیر زیادی داشت.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در دویستمین سالگرد انتشار دیوان شرقی و غربی، می توان بابی را که گوته بین حکمت شرقی و غربی کشور و بین حافظ و جهان انسانی گشود، بتوانیم بیش از گذشته بگشاییم.
استاندار فارس: کرامت انسانی در کلام حافظ به بهترین شکل ترسیم شده است
استاندار فارس گفت: سخن از حافظ در حقیقت سخن از ارزش های ماندگار، میراث معنوی و اندوخته‌های تاریخی و معنوی یک تمدن بزرگ است که در آن کرامت انسانی به بهترین شیوه ترسیم شده تا کاروان تاریخ بدون راهنمایان راه بلد در پیچ و خم حیات سرگردان نشود.
عنایت الله رحیمی شامگاه جمعه در آیین بزرگداشت روز حافظ افزود: در نگاه حکمت آمیز حافظ عشق گوهری ترین سرمایه انسان است و حافظ همواره از منظر عشق به انسان می نگرد و عشق همان کیمیایی است که حافظ را محبوب دل ها کرده و خلق را به تحسین او واداشته است.
استاندار فارس گفت: حافظ بر پایه مهرورزی آسایش دو گیتی را در مروت و مدارا می بیند.
رحیمی افزود: اگر امروز عاشقانه به هستی نگاه می شد و اندیشه ها و مکتب ها و مذهب ها به این درک صمیمانه عنایت داشتند چه جهان دل انگیزی ماوای انسان و انسانیت می شد و در این صورت چه دشمنی ها که به دوستی ها بدل نمیگشت.
وی ادامه داد: امروز بشر بیش از هر زمانی نیازمند عقلانیت، معنویت و عشق ورزی است و بدون توجه به ارزش دوست داشتن شوربختانه آتش نفرت و نفرین و خونریزی شعله ور تر می شود و حل این مشکل قطعا به دست طبیبان، هنرمندان و فرهنگورانی است که از حافظ و سعدی می آموزند.
استاندار فارس گفت: در نگاهی دیگر به شعر و اندیشه حافظ، کرامت انسانی در باور او نمایان می شود و جایگاه رفیع می یابد.
رحیمی افزود: ریاستیزی حافظ یکی از کلیدی ترین عناصر برای رمزگشایی از فلسفه اخلاق گرایی اوست و در حوزه اخلاقیات فردی و اجتماعی حافظ دردمند و اصلاح گر است.
وی ادامه داد: جامعه بشری آن زمان آسمانی و آرمانی می شود که اخلاق در آن بیشترین رشد را داشته باشد، چه بسا که ظاهر اجتماع به آثار طاعات و عبادات آراسته باشد اما باطن آن از ارزش و اخلاق و سجایای معرفتی تهی باشد و این دور شدن از دین و آیین پیامبران از جمله پیامبر مکرم اسلام است.
استاندار فارس گفت: باید در کنار حافظ به طراوت معرفت و زیبایی عشق به دلربایی معنویت و والایی اخلاق و گره گشایی شعر و ادب ایمان بیاوریم و با تمام وجود در یابیم که پس از قرن های قرن کسی هنوز محبوب دل هاست که عشق ورزی را برای انسان به ارمغان آورده است.
رحیمی افزود: کسی می تواند مرزهای جغرافیایی و تاریخی و فکری و مذهبی درنوردند که اندیشه اش از خامی و تعصب و نژادپرستی و ریاکاری و ظاهرسازی پاک و مبرا باشد.
جمشید جعفر پور رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در این مراسم گفت: هنر حافظ به جز از لحاظ صنعت شعر که در اوج فصاحت و بلاغت است قابلیت بی نظیر چندلایگی و تحمل تفاسیر متعدد و تاب آوری برداشت های متنوع و گاه متضاد است.
وی افزود: دوران سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی پرتلاطم قرن هشتم سبب شد حافظ زبان رمز آلود و پرابهام و ایهام را اختیار کند تا هر کس به فراخور درک خود بهره برد.
وی ادامه داد: در زمان حافظ برخی شریعت را وسیله دستیابی به مطامع دنیوی قرار دادند، اینکه بخش اعظمی از اشعار حافظ در مزمت زهد ریاحی و کاسب کاری دینی است از شرایط اجتماعی آن زمان ناشی می شود.
امام‌جمعه شیراز: باید چارچوبی برای طی طریق در ادامه راه حافظ تعیین کنیم
نماینده ولی فقیه در استان فارس و امام جمعه شیراز با اشاره به نگاه حافظ به معرفت شناسی و قدرت انسان در دریافت حقایق گفت: باید چارچوبی تعیین کنیم که چگونه باید در ادامه راه حافظ طی طریق کنیم تا همانگونه که در گذشته تاریخی در قله های علم، ادب، فرهنگ و تمدن بودیم در آینده نیز از این قله ها فاصله نگیریم و به دامنه سقوط نکنیم.
آیت الله لطف الله دژکام شامگاه جمعه در آیین بزرگداشت روز حافظ افزود: گاهی در روزگار ما متاثر از نگاه هایی که مکاتب فلسفی مبتنی بر شک در اروپا و آمریکا است حافظ را تفسیر میکنیم که به همه می گفته باهمه جور هستیم اما آیا در کشف حقیقت حافظ می خواسته تمام طریقه ها و فرقه های مختلف را تایید کند و همدلی برای همدلی و صلح برای صلح و از این جو مسائلی که در روزگار ما مد شد وارد مسائل شود یا قایل بود انسان می‌تواند حقیقت را کشف کند؟
امام جمعه شیراز گفت: این سوال در مبانی معرفت شناسی و فلسفی ما باید پاسخی پیدا کند که عموم متفکران و نخبگان در ارتباط با آن یکجور فکر کنند چون ما به فکر آینده تمدن ایران و اسلام هستیم و در یک تمدن پویای شکوفا نمی شود پارادایم های مهم و اصلی را متناقض انتخاب کرد.
آیت الله دژکام افزود: پارادایم کار در فعالیت ادبی و هنری حافظ از حیث معرفت شناسی بر این قرار گرفته که حق را می توان شناخت و باید شناخت و باید بر آن پایبند بود اما حال که حق را شناختیم با دیگران چگونه باید رفتار کنیم که پاسخ به این سوال در مکتب حافظ است.
وی ادامه داد: اگر به تفسیر حافظ نشستیم در فضای فلسفه شک و بستر فلسفه هایی که معتقدند به کشف حقیقت نمی توان رسید یکجور حافظ را تفسیر خواهیم کرد و اگر در بستر فلسفه حقیقت شناسی و قدرت انسان در کشف حقیقت به تفسیر حافظ نشستیم چیز دیگری خواهد شد؛ حافظ خودش اهل راه دوم بوده است به گردن حافظ راه دیگری را نگذاریم.
آیت الله دژکام افزود: ما می خواهیم برای دنیا حرف بزنیم باید بدانیم در کدام بستر با کدام رویکرد می خواهیم برای جهان صحبت کنیم.
وی با اشاره به حدیث نقل شده از پیامبر(ص) که فرمودند من به سوی شما مردم مبعوث شده ام با دینی که حنیف یعنی حق گرا است، گفت: پس از آن که به کشف حقیقت نایل شدیم سوال است با دیگران که چنین توفیق نداشتند چکار کنیم؟ اینجا سخن سهل بودن دین است که دین اسلام دین سخت گیرانه نیست.
وی ادامه داد: بنا نیست ما وقتی احساس می کنیم حق را شناختیم با دیگران چنان سخت گیرانه رفتار کنیم که نتوانند زندگی کنند، ما فضا را برای زندگی آنان باز می گذاریم و تلاش می کنیم آنان به ساحت شناخت حقیقت ارتقا پیدا کنند.
امام‌جمعه شیراز گفت: اسلام دینی است که می خواهد آقامنشی را به انسان دهد، آقایی و کرامت انسان را می خواهد توسعه دهد، قوانین اسلام سخت گیرانه نیست، مسلما در روش و منش حافظ این ویژگی را به خوبی می توانیم مشاهده کنیم.
آیت الله دژکام اظهارکرد: ما در فرآیند کشف حقیقت به تناسب اینکه کدام ابزار را به کار می گیریم گاهی بین خودمان اختلافاتی ایجاد می شود، این دعوای بین طریقت و شریعت و بین عقل و دل، اگر بنا باشد یک روزی به پایان برسد بایستی آن روزی را فرض کنیم که فلسفه ما به اوجی رسیده باشد که بتواند عقل و نقد و کشف را کنار هم بنشاند.
وی ادامه داد: این آغاز که در فلسفه ملاصدرا بوده آغاز حرکت نو در تمدن اسلامی است، قبل از آن هرچه بوده در تمدن های قبلی می توان نظیر آن را پیدا کرد، صحنه کنار هم نشستن روش های کشف حقیقت در روش ملاصدرا قابل مشاهده است.
نماینده ولی فقیه در استان فارس گفت: ملاصدرا معتقد بود هر چه قرآن می گوید با برهان و فلسفه به همان می رسیم.
آیت الله دژکام افزود: این هماهنگی را که پس از آن دعوا و مدارای حافظ گونه شروع می شود دو سه قرن بعد از حافظ سراغ داریم، حافظ به مدارا اندیشید اما ملاصدرا افق فراتر از آن را پیمود و همراهی و همکاری ابزارهای شناخت را به ما نشان داد.
وی ادامه داد: این فضا باید در ادبیات، هنر و علوم تجربی و دینی ما خودش را نشان دهد، ما بایستی در جلسات حافظ شناسی بگوییم مسائلی که برای حافظ دغدغه بود، در طول مسیر پس از حافظ تا رسید به امامی که انقلاب کرد چه تکاملی پیدا کرد، از مسیری که ملاصدرا پیمود تا به امام رسید چه مسائلی طی شد، آیا می توان این ها را کنار بگذاریم و بگوییم می خواهیم تمدن برسیم؟
