در استان فارس، حتی در کوچک ترین روستاهایش با بزرگ‌ترین آثار باستانی مواجه می‌شوید. اگرچه در یک نگاه کلی باید گفت سراسر سرزمین ما کم و بیش چنین ویژگی‌هایی دارد، اما به دلیل آن که استان فارس کانون و خاستگاه 2تمدن بزرگ و 2سلسله مهم در عصر هخامنشیان و ساسانیان است، از این حیث جایگاه ویژه‌ای دارد.
توریسم آنلاین: اگر چمدانتان را به قصد سفر به استان فارس می‌بندید، توصیه می‌کنیم چمدان بزرگی بردارید؛ چراکه اگر فقط به منظور بازدید از آثار باستانی این استان هم سفر کرده باشید، اگر وقت اجازه دهد، دست‌کم یک ماه مهمان مردمان مهمان‌نواز آنجا خواهید بود و جای تعجب نیست اگر حتی پس از این مدت نیز چندجایی از قلم افتاده باشد!
در استان فارس، حتی در کوچک ترین روستاهایش با بزرگ‌ترین آثار باستانی مواجه می‌شوید. اگرچه در یک نگاه کلی باید گفت سراسر سرزمین ما کم و بیش چنین ویژگی‌هایی دارد، اما به دلیل آن که استان فارس کانون و خاستگاه 2تمدن بزرگ و 2سلسله مهم در عصر هخامنشیان و ساسانیان است، از این حیث جایگاه ویژه‌ای دارد.
سرمشهد:
یکی از روستاهای باستانی استان فارس روستای سرسبز و خوش آب و هوای «سرمشهد» است. این روستا در 65 کیلومتری جنوب شرقی کازرون و 220 کیلومتری شیراز واقع شده است.
این روستا از شمال به شهرستان ممسنی، از جنوب به شهرستان فراشبند و استان بوشهر و از شرق به شهر شیراز محدود می‌شود. بخش مهمی از راه شاهی که ـ بنیانگذار آن داریوش اول هخامنشی بود و موقعیت سوق‌الجیشی آن تا عهد ساسانی همچنان پابرجا بود ـ شوش را به شهر باستانی استخر در استان فارس مرتبط می‌کرد، از دشت‌های همجوار روستای سرمشهد می‌گذشت. همین امر سبب وجود آثاری از گذشتگان در حوالی این روستا شده که یکی از مهم‌ترین این آثار نقش برجسته‌ای است مشهور به نقش شیرکشی بهرام.
بهرام (دوم) پنجمین پادشاه ساسانی بود که بین سال‌های 276 تا 293 میلادی بر ایران حکومت می‌کرد. در آن زمان اوضاع سیاسی ایران چندان مساعد نبود. در عین حال که اغتشاشی شدید در سرحدهای شرقی توسط برادر شاه صورت گرفت، جنگی جدید نیز با دولت روم در مغرب آغاز شد.
از این رو بهرام دوم مجبور بود در 2جبهه بجنگد. وی برای نجات تاج و تخت خویش و برای پایان دادن به شورش برادرش، با عجله پیمان صلحی با رومیان امضا کرد که به موجب آن بین‌النهرین شمالی و ارمنستان به آنها واگذار شد.
بهرام اگرچه در کشورگشایی و مبارزه با مهاجمان نتوانست همپای پادشاهان پیش از خود همچون اردشیر و شاپور عمل کند، اما در ایجاد نقش برجسته و یادمان‌های تاریخی از آنان پیروی کرد و چند سنگ‌نگاره از خود برجای گذاشت که مهم‌ترین آنها همان نقش شیرکشی در جنوب غربی روستای سرمشهد است.
صحنه پیکار بهرام با دو شیر:
در این نقش که در ارتفاع 23 متری بر سینه کوه و با ابعاد 2 در 5/4 متر حجاری شده، صحنه پیکار بهرام دوم با دو شیر شرزه به شکلی زیبا و ماهرانه نشان داده شده است.
در این تصویر بهرام با صلابت بسیار خنجر خود را در سینه یکی از شیرها فرو برده و شیر دیگر که قبلا توسط پادشاه کشته شده، بر زمین افتاده است. در پشت‌سر بهرام 3 نفر دیده می‌شود که به نظر می‌رسد آنها اعضای خانواده او باشند و در واقع بهرام در این نقش از خانواده‌اش در برابر حمله شیرها دفاع کرده است.
لباس‌ها، آرایش مو و زیورآلاتی که اشخاص در این نقش برجسته دارند بسیار هنرمندانه تصویر شده، حتی چین لباس‌ها و گردنبند مرواریدی که شاه به گردن دارد با دقت تمام به تصویر درآمده است.
در تزئینات کلاه یا تاجی که شاه به سر دارد چیزی شبیه به 2بال شاهین دیده می‌شود که این موضوع می‌تواند مرتبط با نام این پادشاه باشد. چراکه «بهرام» در اصل به معنی ایزد جنگ و پیروزی است و در اوستا آمده که یکی از تجلیات این ایزد پرنده‌ای تیزپرواز مانند شاهین است.
بزرگ‌ترین کتیبه عهد ساسانی:
به طور کلی حکومت ساسانیان پایه‌های مذهبی داشت. برای آنها که به دین زرتشت اعتقاد داشتند، روحانیان زرتشتی که به آنها موبد گفته می‌شد، بسیار محترم بودند. یکی از موبدان عهد ساسانی فردی بود به نام کرتیر که در دربار جایگاه ویژه‌ای داشت و حکومت 4 پادشاه ساسانی را تجربه کرده بود. اوج قدرت و برش سیاسی او در دوره بهرام دوم بود.
در این زمان گسترش ادیان و مذاهبی چون مانویت، مسیحیت و بودایی بشدت دین زرتشت را تهدید می‌کردند، به همین علت کرتیر که رهبر جامعه مذهبی بود، به پشتوانه قدرتی که شاه در اختیارش می‌گذاشت، با آنها مقابله کرد و در این راه از قتل عام و کشتارهای بیرحمانه نیز دریغ نکرد.
پایگاه سیاسی کرتیر به آنجا رسیده بود که نه‌تنها تصویر او در سنگ نگاره بهرام حجاری شده بلکه خودش شخصا نیز همانند شاه از خود کتیبه و نقش‌برجسته بر جای می‌گذاشت.
تا آنجا که بزرگ‌ترین کتیبه بر جای مانده از دوره ساسانی متعلق به اوست. این کتیبه درست در بالای صحنه شیرکشی بهرام به خط و زبان پهلوی ساسانی (پارسی میانه) نگاشته شده است. کتیبه کرتیر به تنهایی می‌تواند بهانه خوبی باشد برای سفر به سرمشهد و دیدن معراج نامه‌ای 1700 ساله بر صخره‌های استوار پارس.
