دیدنی‌های ایزدخواست در کنج جنوب شرقی شهر امروزی جمع شده‌اند. مهم‌ترین دیدنی تاریخی ایزدخواست غافلگیر کننده و ناگهانی از راه می‌رسد. قلعه تسخیر نشدنی ایزدخواست در پیچ تند خیابان اصلی شهر، جایی که به نظر می رسد خیابان در حال ترک ایزدخواست است، پنهان شده است.
توریسم آنلاین: در میانه راه جاده شهررضا به آباده وقتی از خشکی و بی آب وئ علفی مسیر کلافه شده‌اید، سرزمین فارس اولین نگین‌اش را رو می‌کند. تابلویی که بر آن «نام ایزدخواست» نوشته شده است و مسیر شهری تاریخی را نشان می‌دهد که در عهد ساسانی یکی از شهرهای مهم ایالت استخر به حساب می آمد.
دیدنی‌های ایزدخواست در کنج جنوب شرقی شهر امروزی جمع شده‌اند. مهم‌ترین دیدنی تاریخی ایزدخواست غافلگیر کننده و ناگهانی از راه می‌رسد. قلعه تسخیر نشدنی ایزدخواست در پیچ تند خیابان اصلی شهر، جایی که به نظر می رسد خیابان در حال ترک ایزدخواست است، پنهان شده است.
قلعه تاریخی که از شکل صخره زیرینش پیروی کرده به یک ناو غول آسا می‌ماند. در همین حوالی دو بنای صفوی هم انتظارتان را می‌کشد. کاروانسرای شاه عباسی و پل صفوی که عبور از رودخانه‌ی ایزدخواست را ممکن می‌کرده در چشم انداز قلعه قرار گرفته‌اند. صفویان در نزدیکی شهر و بر سر راه رودخانه ایزدخواست یک سد قوسی سنگی هم از خود به یادگار گذاشته‌اند.
قدیمی‌های اینجا می‌گویند، روزگاری لشگری بزرگ در این خطه اقامت می‌کند. شبانه آنچنان برفی می‌بارد که نیمی بیشتر از لشگر را در زیر خود مدفون می‌سازد. صبح فردا که از چند و چون ماجرا می‌پرسند، بزرگ لشگر می‌گوید: چنین ایزد چنین خواست. اینگونه می‌شود که در اینجا قریه‌ای می‌سازند و زمینش را آباد می‌کنند و نامش را می‌نهند: ایزد خواست.
نظاره‌گر جاده
دیدنی‌های ایزدخواست در جوار شاهراه اصفهان به شیراز قرار گرفته‌اند. برای دیدن گنجینه‌های این شهر کافیست عجله را کنار بگذارید. درست در 141 کیلومتری اصفهان پای‌تان را از روی پدال گاز بردارید و فرمان را به سمتی بچرخانید که تابلو ایزدخواست نشانه رفته است.
هفت کیلومتر که رودخانه ایزدخواست را در جهت جنوب ادامه دهید دره گلوگاه به سد صفوی ایزدخواست می‌رسید. اگرچه این سد در حال حاضر کارایی چندانی ندارد، اما با 65 متر طول و 62 متر ارتفاع یکی از معود سدهای قوسی ایران باستان است. اروپاییان از قرن 18 میلادی به بعد بود که به مقاومت و استحکام سدهای قوسی پی بردند.
شاهکارهایی از باستان
دیدنی‌های تاریخی ایزدخواست به دو دوره باستانی و اسلامی تعلق دارند. دیدنی‌های باستانی حداقل قدمتی ساسانی دارند و ابنیه دوره اسلامی اغلب صفوی‌اند. بعضی عکاسان دوره قاجار مثل «آنتوان سوروگین» و جهانگردان از مهم‌ترین اثر شهر ایزدخواست عکاسی کرده‌اند و بعضی جهانگردان قدیمی‌تر از آن نقاشی‌های هم دارند.
قلعه ایزدخواست
سازندگان قلعه ساسانی ایزدخواست مجبور بوده‌اند برای ساخت و سازها به مساحت صخره رسوبی زیرین قلعه قناعت کنند، به همین خاطر برای اسکان جمعیت بیشتر خانه‌ها را دو یا سه طبقه طراحی کردند. قلعه از سه جهت به پرتگاه منتهی می شود و در ضلع جنوبی که دروازه و پل ورودی قرار دارد با یک خندق دست مهاجمان و دشمنان از اموال قلعه نشینان کوتاه شده است.
راه دسترسی به تمامی خانه‌ها و تاسیسات، گذرگاهی است کم عرض در درازای قلعه، مهم‌ترین ابنیه عمومی قلعه نیمه ویرانه ایزدخواست مسجد و حمام آن است. قلعه اکنون سکنه‌ای ندارد و نسبت به عکس‌های دوره قاجار ویران شده است.
دیدنی ترین بخش معماری این بنا، سکونت گاه هایی است که در قلعه ساخته شده‌اند. اتاقک هایی بدون حیاط که به صورت پلکانی، روی پشت بام یکدیگر ساخته شده‌اند و با استفاده از اضافی چوب سقف‌هایشان بالکن ایجاد کرده‌اند. دیوار این خانه‌ها در قسمت پایینی به صورت سنگ چین است که مانع از پوسیدگی خشت ها می‌شده و در بخش های بالا از خشت خام استفاده شده است.
مسجدی قدیمی
بنای اولیه مسجد که به نظر می‌رسد یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران باشد، یک چهارطاقی باستانی است که در عهد ساسانی آتشکده قلعه بوده است. چهارطاقی با تمهیدی ساده و با پوشاندن سه ضلع از چهار ضلعه بنا، تبدیل به مسجدی کوچک شده است. وجود آتشکده در قلعه حکایت از استقرار موبدان و اشراف در قلعه دارد و نشانه اهمیت و اعتبار شهر است.
حمام ایرانی
به گواهی کتیبه نستعلیق نصب شده بر یکی از ستون‌های سربینه، این حمام در سال 1110 هجری قمری یعنی در عصر سلطنت شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده، ساخت حمامی در این ابعاد ثابت می‌کند قلعه در دوره صفوی رونق داشته است. حمام از سربینه و گرمخانه تشکیل شده و تمام عناصر یک حمام ایرانی با تمام جزئیات در آن وجود دارد، از کفش کن، شاه نشین‌های سربینه گرفته تا گرمخانه و حوض کوچک میانی رختکن.
کاروانسرای شاه عباسی
کاروانسرای صفوی ایزدخواست با چهار هزار متر زیبا بنا و استادی و ظرافتی که در ساخت آن صرف شده، نمونه‌ای معتبر و قابل توجه است چشم‌گیرترین تزیینات کاروانسرا خطوط خوش ثلث سفید رنگی است که بر زمینه لاجوردی رنگ کتیبه سردر نشسته. همچنین تعدادی سنگ مزار در کنار سردر به حال خود رها شده‌اند. دم دست بودن این سنگ قبرها اصلا دلیل بی ارزش بودن شان نیست، بلکه هر کدام نمونه‌هایی دیدنی از هنر حجاری هنرمندان ایرانی هستند.
پل ایزدخواست
پل ایزدخواست درست مقابل کاروانسرای شاه عباسی و برشیاری که ظاهرا زمانی رودخانه ایزدخواست نامیده می‌شده، بسته شده است. ساخت سد ایزدخواست در بالادست رودخانه، چهاردهنه پل صفوی را از کارایی انداخته و به نظر می‌رسد که رودخانه تنها در ایام پرباران سال جاری است.
ابتدای فارس
ایزدخواست در ابتدای دشت آباده و در سمت چپ جاده آباده به شهرضا قرار گرفته است. برای رسیدن به دیدنی‌های ایزدخواست کافی است تا مسیر جاده‌ای را که به واسطه آن وارد شهر شده‌اید، ادامه دهید تا در حاشیه شهر ایزدخواست و در جوار زمین‌های زراعی به قلعه و کاروانسرای ایزدخواست برسید. بعد از خروجی جاده اصلی شهرضا – آباده تا قلعه ایزخواست کمتر از سه کیلومتر پیش رو دارید.
