14 مقصد تماشایی برای پرنده‌نگری در آبان

پاییز فصل دل انگیزی برای رفتن به دل طبیعت و تماشای پرندگان غیر بومی است که فرسنگ ها مهاجرت می کنندکه زنده بمانند.

توریسم آنلاین: تماشای ظرافت و زیبایی پرندگان  در آرامش و سکوت دریاچه ها و تالاب ها حسی بی نظیری به انسان می دهد .پاییز فصل دل انگیزی برای رفتن به دل طبیعت و تماشای پرندگان غیر بومی است که فرسنگ ها مهاجرت می کنند تا زنده بمانند.

ایران هرساله در فصول مختلف میزبان پنج تا هفت میلیون قطعه پرنده از میان ۵۰ میلیارد قطعه پرنده جهان است. بیشتر این مهاجران، تالاب‌ها را برای اقامت موقت، استراحت و جوجه‌آوری برمی‌گزینند. بسیاری از علاقه‌مندان به اکوتوریسم و شاخه پرنده‌نگری از نقاط مختلف ایران و جهان، در فصل مهاجرت به این زیستگاه‌های موقت و دائمی سفر می‌کنند تا در آرامش و سکوت به تماشای شکوه و زیبایی پرندگان بنشینند.

پرنده نگری در دنیا بسیار پرطرفدار است و بنا به آمار باشگاه پرنده نگری ایرانیان، در حال حاضر در اروپا بیش از پنج میلیون پرنده نگر حرفه‌ای شناسایی شده‌ است.

پرنده‌نگری تماشای پرندگان در آرامش و سکوت است. برای رسیدن به این هدف گردشگر باید بی‌صدا و با صبر و حوصله تا جای ممکن به محل حضور پرندگان نزدیک شود. پرنده‌نگری می‌تواند بدون تجهیزات خاصی انجام شود؛ اما برای تماشای دقیق‌تر و ثبت عکس‌های زیبا داشتن تجهیزات، بسیار ضروری است. برخی دریاچه‌ها در مناطق کوهستانی به‌عنوان زیستگاه تابستانی پرندگان محسوب می‌شوند که گردشگر برای رسیدن به آن‌ها نیاز به خودرو آفرود و گاهی پیاده‌روی طولانی دارد. همراهی راهنمای محلی و داشتن کتابچه راهنما می‌تواند برای رسیدن به هدف بسیار موثر باشد.

دوربین شکاری (دوچشمی) و تلسکوپ پرنده‌نگری (فیلد اسکوپ) برای تشخیص سوژه از راه دور و دوربین عکاسی حرفه‌ای برای ثبت تصاویر و زیبایی‌های پرنده‌نگری ضروری هستند. به تن داشتن لباس‌هایی هم‌سو با رنگ طبیعت به استتار گردشگر برای نزدیک شدن به پرندگان کمک می‌کند. در مناطق کوهستانی به‌همراه داشتن دستگاه جی پی اس و قطب‌نما ضروری است. دفترچه یادداشت و مداد برای ثبت یافته‌ها، کفش مناسب طبیعت‌گردی، چکمه، آب آشامیدنی، خوراکی‌های سبک، کیسه زباله، کلاه‌آفتاب‌گیر و لباس اضافی از دیگر تجهیزات مورد نیاز برای پرنده‌نگری هستند.

در سال‌های اخیر در بین ایرانیان هم پرنده‌نگری به عنوان مسیری برای گردشگردی در طبیعت علاقه‌مندانی پیدا کرده و مسیرهایی برای سفر به قصد پرنده‌نگری ایجاد شده است. در ادامه به معرفی 10 مقصد پرنده نگری خواهیم پرداخت.

• پرنده‌نگری در میناب

میناب دومین شهر بزرگ هرمزگان در حاشیه دریای عمان است که با مساحت ۳۰هزار و ۹۵۲ کیلومتر مربع در جنوب شرقی هرمزگان ۲۷ متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد.

یکی از جاذبه‌های گردشگری میناب جزیره ای به نام تیاب است که علاوه بر بوم‌گردی امکان پرنده ‌نگری را برای گردشگران فراهم کرده است، در این منطقه فرهنگ مردم خاص‌تر است و اگر به بازار میناب بروید تفاوت را در لباس و گویش مردم محلی بیشتر می‌بینید، در این منطقه خانم‌ها همچنان برقع بر صورت دارند و مردان دستار به سر بسته‌اند.

• جزیره قشم

جزیره قشم یکی از زیستگاه و توقفگاه‌های مهم پرندگان در خلیج فارس است.بیش از ۳۰۰ گونه پرنده در خلیج فارس شناسایی و ثبت شده  ودر فصل‌های مختلف سال می‌توان بیش از ۱۲۰ گونه از این پرندگان را پیرامون جزیره قشم و لابه‌لای درختان جنگل حرا تماشا کرد.برخی از این گونه‌ها در فصل‌های پاییز و بهار، در مسیر مهاجرت خود از آفریقای جنوبی و شرقی به سوی اوراسیا و سیبری، قشم را به عنوان توقفگاهی برای تجدید قوا بر می گزینند و بعضی گونه‌ها هم  برای زمستان‌گذرانی به این جزیره مهاجرت می‌کنند.

گونه هایی از پرستوهای دریایی، کفچه نوک، سیلم خرچنگ خوار و نیز گونه های مختلفی از حواصیل و پرندگان کنار آبچر پرندگان ساکن جزیره هستند.در بیشتر مواقع کرکس مصری را می‌توان به آسانی در حال پرواز بر فراز بیابان‌های مرکزی قشم مشاهده کرد.پرستوهای دریایی، به ویژه پرستوی دریایی تیره، پرستوی دریایی کاکلی و کاکلی کوچک در طول سال در جزیره قشم دیده می‌شوند. اکثر گونه‌های آبچلیک نیز میهمان جزیره زیبای قشم هستند.

• تالاب امیرکلایه؛ استان گیلان

تالاب امیرکلایه در استان گیلان از تالاب‌های ساحلی دریای خزر و یکی از تالاب‌های بین‌المللی کشور است. این تالاب که در گذشته با نام «شاله کل» شناخته می‌شد در بخش شیرجوپشت، نزدیک به روستای امیرکلایه و ۳۶ کیلومتری شمال شرقی شهر لاهیجان قرار دارد. تالاب امیرکلایه در سال ۱۳۵۴ در لیست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر قرار گرفت. این تالاب زیستگاه گونه‌های جانوری وحشی و آبزی متعددی است و تحت نظارت و محافظت سازمان محیط زیست کشور قرار دارد.

تالاب امیرکلایه در تمام طول سال میزبان گردشگران است. قایق‌سواری، پیاده‌روی، ماهی‌گیری، پیک‌نیک و پرنده‌نگری از تفریحات این تالاب هستند. گردشگران به‌طور معمول اوایل اردیبهشت تا اواسط مرداد را برای سفر به تالاب امیر کلایه انتخاب می‌کنند. گونه‌های جانوری متعدد و پرندگان بومی در تمام طول سال در تالاب حضور دارند؛ اما اگر قصد تماشای پرندگان مهاجر را دارید باید در نیمه دوم سال به منطقه سفر کنید و با قایق از میان آن بگذرید.

تالاب امیرکلایه با وجود فاصله کم از دریا، دارای آب شیرین است و همین ویژگی اکولوژیکی یکی از دلایل تنوع بالای گونه گیاهی و جانوری در آن محسوب می‌شود. حضور بیش از ۱۳۰ نوع پرنده این تالاب را به یکی از مقاصد پرنده‌نگری ایران تبدیل کرده است.

پرندگانی چون کشیم کوچک و گردن سیاه، باکلان بزرگ و کوچک، حواصیل خاکستری، اگرت بزرگ، غاز خاکستری، انواع اردک از جمله گیلار، ارده‌ای، خوتکا، سرسبز، فیلوش، نوک پهن، تاج‌دار، سرحنایی، بلوطی و سیاه کاکل، یلوه آبی، چنگر، چنگر نوک سرخ، طاووسک، خروس کولی، خروس کولی دم سفید، پاشلک معمولی و کوچک، کاکایی دریای خزر و سرسیاه، سنقر تالابی، عقاب دریایی دم سفید و انواع عقاب خالدار بزرگ در تالاب امیرکلایه زندگی می‌کنند.

نیلوفر آبی سفید و صورتی، پسته دریایی و لاله تالابی، مریم آبی و عدسک روی آب‌های تالاب میانکاله رشد می‌کنند. این پهنه تالابی و اطراف آن زیستگاه اردک‌ ماهی، ماهی کپور، لای ماهی، ماهی سیم پرک، ماهی حوض وحشی، ماهی سرخ باله، ماهی ریز نقره‌ای، رفتگر ماهی خاردار، سوزن ماهی، گاو ماهی مرمری، انواع لاک‌پشت‌، مار، سوسمار، شغال، شنگ یا سمور آبی و گربه جنگلی است.

• خلیج گواتر؛ استان سیستان و بلوچستان

تالاب بین‌المللی خلیج گواتر در جنوب شرقی‌ترین نقطه استان سیستان و بلوچستان، ۱۰۰ کیلمتری شهر چابهار و شمال بندر گواتر (خلیج گواتر) قرار دارد. تالاب خورباهو و خلیج گواتر در سال ۱۳۷۸ در فهرست تالاب‌های بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شده است و از مقاصد پرنده‌نگری کشور محسوب می‌شود. تالاب دریایی – ساحلی گواتر در کنار دریای عمان و نزدیک به مرز ایران با کشور پاکستان قرار دارد و رویشگاه جنگل حرا است.

تالاب خلیج گواتر در فصل پاییز و زمستان میزبان حدود ۴۰ گونه از پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی همچون باکلان، پلیکان، کاکایی، پرستوی دریایی، حواصیل و… است. برای مشاهده بهتر پرندگان در این منطقه باید با قایق به قلب تالاب و میان جنگل بروید. به پا داشتن چکمه به شما کمک می‌کند تا بیشتر به محل تجمع پرندگان نزدیک شوید و تصاویر بی‌نظیری ثبت کنید.

دسترسی به این خلیج گواتر و تالاب آن از طریق جاده ساحلی ۹۸ (جاده گواتر) امکان‌پذیر است. این جاده به خلیج گواتر خم می‌شود و بن‌بست است. جاده گواتر از کنار کوه‌‌ های مریخی چابهار (مینیاتوری)، تالاب صورتی یا لیپار و روستای زیبا و گردشگری بریس می‌گذرد. طبیعت‌گردی و پرنده‌نگری در خلیج گواتر از نظر درجه سختی سفر آسان تا متوسط است و نیاز به پیاده‌روی در مسیرهای هموار دارد.

• تالاب هشیلان؛ استان کرمانشاه

هشیلان در لغت به معنی «خانه مارها» است. تالاب هشیلان در ۲۶ کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و دهستان الهیار خانی قرار گرفته است. این تالاب در اراضی پست و دشت‌های گسترده دامنه‌ کوه‌های خورین و ویس جای دارد. تالاب هشیلان دارای ۱۱۰ جزیره بزرگ و کوچک است که در فصل‌های پرباران به زیر آب می‌روند.

تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، تالاب هشیلان را به یکی از مقاصد پرطرف‌دار در میان طبیعت‌گردان تبدیل کرده است. حواصیل و لک‌لک ساکنان دائمی این تالاب هستند؛ علاوه بر این، همه ساله در فصل‌های پاییز و زمستان پرندگان متعددی همچون اردک کله‌سبز، غاز خاکستری، خوتکا، فلامینگو و پلیکان‌ برای زمستان‌گذرانی روی تالاب هشیلان فرود می‌آیند.

جاده کرمانشاه به سنندج و سپس محور سه راه قزانچی به پاوه (جاده روانسر) بهترین مسیر دسترسی به تالاب هشیلان است. این مسیر به جاده امیرآباد و تالاب هشیلان می‌رسد. گردشگران باید خودرو خود را در روستای «خوشینان علی» پارک و باقی مسیر را تا تالاب پیاده‌روی کنند. به‌دلیل حضور حیوانات شب‌گرد، کمپ و شب‌مانی در اطراف تالاب هیشلان خطرناک است. گردشگران می‌توانند از اقامتگا‌ه‌های مسیر همچون خانه مسافر رستمی در ابتدای جاده روانسر استفاده کنند.

• تالاب لیپار

تالاب لیپار چابهار از جاذبه‌های منحصر‌به‌فرد ایران است که در جنوب سیستان و بلوچستان و ۲۰ کیلومتری شرق شهر چابهار قرار دارد. این تالاب در تنگه و دره‌‌ای صخره‌ای مشرف به کوه جا خوش کرده است و فاصله کمی با ساحل دریای عمان (سواحل مکران چابهار) دارد. آب تالاب لیپار به‌دلیل حضور باکتری‌ها و پلانگتون‌های گیاهی به رنگ صورتی درآمده است و یکی از شورترین آبگیرهای ایران به شمار می‌رود.

درختچه‌های گز، حرا و چش در میان و اطراف تالاب صورتی روییده‌‌اند. این پهنه آبی چشم‌نواز در طول سال میزبان پرندگانی بومی و مهاجر چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسک، لک‌لک، باقرقره، تیهو و عقاب دشتی است. نیمه دوم سال بهترین زمان برای پرنده‌نگری در تالاب لیپار محسوب می‌شود.

جاده ساحلی و آسفالته ۹۸ (چابهار به گواتر) از میان تالاب لیپار می‌گذرد و دسترسی به آن را بسیار آسان کرده است. روستای رمین در نزدیکی تالاب لیپار قرار دارد. اقامتگاه‌های «باغ یوسف» و «ماهکان» در این روستا گزینه‌های مناسبی برای اقامت محسوب می‌شوند؛ همچنین سواحل تالاب لیپار و سواحل امن دریای عمان (نزدیک به تالاب) برای کمپ و شب‌مانی مناسب هستند.

• دریاچه زریوار؛ استان کردستان

دریاچه زریوار یا زریبار (در زبان کردی) یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌ آب شیرین غرب ایران و از جاهای دیدنی مریوان است. این دریاچه تماشایی با مساحتی در حدود ۹۰۰ هکتار و عمق تقریبی سه متر در میان رویشگاه جنگلی زاگرس (جنگل‌های بلوط) قرار دارد و به‌عنوان پناهگاه حیات‌وحش شناخته می‌شود. چشمه‌های کف دریاچه زریوار و بارش‌های فصلی منبع آب آن هستند. وسعت و عمق دریاچه سبب شده است تا تفریحاتی همچون ماهی‌گیری، قایق‌سواری و اسکی روی آب در آن رواج داشته باشند. این دریاچه در فهرست میراث طبیعی کشور و کنوانسیون بین‌المللی رامسر به‌ثبت رسیده است.

دریاچه زریوار واحد اکولوژیکی و اکوسیستم آبی غنی و منحصر‌به‌فردی است که گونه‌های متعدد گیاهی و جانوری در آن یافت می‌شود. همه ساله از اواخر تابستان تا اوایل زمستان، این تالاب میزبان پرندگان مهاجر آبزی، کنارآبزی و غیرآبزی بسیاری همچون پرستوی دریایی سفید، اردک بلوطی و سرحنایی، لک‌لک، حواصیل خاکستری، چنگر، کوکوی خالدار و سسک شکیل می‌شود. سایت پرنده‌نگری دریاچه زریوار محل امنی برای زمستان‌گذرانی و جوجه‌آوری پرندگان مهاجر است. دایره ترس پرندگان در این تالاب بسیار کوچک است و گردشگران می‌توانند از نزدیک رفتار‌های آن‌ها را رصد کنند.

• دریاچه شورابیل؛ استان اردبیل

دریاچه شورابیل از جاذبه‌های طبیعی شمال غرب ایران و استان اردبیل است. این دریاچه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخل شهری و یکی از قدیمی‌ترین عرصه‌های آبی ایران شناخته می‌شود. دسترسی مناسب و امکانات متنوع رفاهی و تفریحی دریاچه شورابیل را به یکی پرطرفدارترین تفرجگاه‌های اردبیل تبدیل کرده است. آب این تالاب در گذشته بسیار شور بود؛ اما امروزه از میزان شوری آن کاسته شده است.

همه‌ساله در فصل پاییز و زمستان هزاران قطعه پرنده مهاجر در مسیر کوچ خود از مناطق سردسیر سیبری به سوی مناطق گرم جنوب در تالاب شورابیل فرود می‌آیند. گروهی از این پرندگان تا بهار در استان اردبیل باقی می‌مانند و گروهی پس از استراحت و تغذیه مسیر خود را به‌سمت مناطق گرم حاشیه دریای خزر ادامه می‌دهند.

حواصیل، مرغابی، قرقاول و خوتکا از پرندگان بومی دریاچه شورابیل هستند. انواع قو، غاز، چنگر، باکلان، درنا، آبچلیک‌، اردک سیاه کاکل، فلامینگو، کاکایی نقره‌ای و سرسیاه، بالابان، طرلان، اردک سرسبز و  سرحنایی، درنای سیبری و غاز پیشانی سفید کوچک در نیمه دوم سال در دریاچه شورابیل دیده می‌شوند.

• تالاب میانکاله؛ استان مازندران

تالاب میانکاله یا «میان قلعه» در حاشیه سواحل جنوب شرقی دریای خزر، شمال شهرستان بهشهر و درون شبه‌جزیره‌ای باریک به نام میانکاله قرار گرفته است. این تالاب از شمال به دریای خزر، از جنوب به خلیج گرگان، از غرب به زاغمرز و از شرق به جزیره آشوراده می‌رسد. فاصله تالاب میانکاله تا مرکز شهر ساری حدود ۵۸ کیلومتر و تا مرکز شهر بهشهر حدود ۱۳ کیلومتر است. جاده «دریا چهار فصل» به تالاب میانکاله می‌رسد و دسترسی به این تالاب را راحت‌تر کرده است؛ البته گردشگران برای رسیدن به بخش‌های مرکزی تالاب از قایق استفاده می‌کنند.

پناهگاه حیات وحش میانکاله به انضمام تالاب‌های لپوی زاغمرز، شیرخان لپو و تالاب پلنگان مجموعا به مساحت ۱۰۰,۰۰۰ هکتار به جهت دارا بودن معیارهای لازم در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند. اکوسیستم ویژه، طبیعت بی‌نظیر، مناظر بکر، پوشش گیاهی منحصر‌به‌فرد و حضور گونه‌های متعدد جانوری از دلایل توجه ویژه گردشگران و علاقه‌مندان به محیط زیست، حیات‌وحش و پرنده‌نگری به این منطقه هستند. پرندگان مختلفی ساکنان دائمی تالاب میانکاله محسوب می‌شوند؛ ولی در فصل مهاجرت (اوایل شهریور تا اوایل دی ماه) به‌دلیل داشتن هوای معتدل، تراکم پرندگان به‌ اوج خود می‌رسد. در این زمان از سال تالاب میانکاله میزبان بیش از ۶۰ درصد پرندگان روسیه و شمال سیبری است.

برای بازدید از تالاب میانکاله گردشگران باید از سازمان حفاظت محیط زیست بهشهر مجوز دریافت کنند. پرندگان مختلف شکاری، خشکی‌زی و آبزی در این تالاب سکونت دارند؛ میانکاله همچنین به‌عنوان زیستگاه امن گونه‌های مختلف ماهی‌های دریای خزر همچون کپور، کفال، سفید، سوف و ماهی‌های خاویاری برای زادآوری و تخم‌گذاری شناخته می‌شود.

• تالاب میقان؛ استان مرکزی

تالاب میقان در استان مرکزی، ۱۵ کیلومتری شمال شرقی اراک، پنج کیلومتری جنوب شرقی داوودآباد و بین رشته کوه زاگرس و کوه‌های ایران مرکزی قرار گرفته است. تالاب میقان حدود ۱,۶۵۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در فصول خشک با نام کویر میقان شناخته می‌شود.

تالاب میقان در واقع یک دریاچه فصلی آب شور در منطقه‌ای فرورفته و کویری است. در اراضی اطراف تالاب گیاهان بوته‌ای و درختچه‌های شورپسند به چشم می‌خورند. زمستان‌های معتدل، تالاب میقان را به زیستگاه مناسبی برای زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر مناطق سردسیر (بیش از ۱۲ هزار قطعه) تبدیل کرده است. این پرندگان در مسیر رفت و برگشت خود از شمال مناطق سردسیر روسیه و سیبری به مناطق گرمسیر جنوبی و آفریقا، در فصل‌های پاییز و بهار به‌طور موقت در تالاب میقان ساکن می‌شوند.

درنا، مرغابی‌سانان، فلامینگوها، خروس کولی از جمله پرندگان مهاجر تالاب میقان هستند. این تالاب در لیست مناطق شکار ممنوع استان مرکزی قرار دارد. با احداث برج مراقبت کویری در دل تالاب امنیت منطقه تامین و شرایط بهتری برای بازدید گردشگران فراهم شده است. فرودگاه اراک در جنوب تالاب و دریاچه نمک میقان قرار دارد. آزادراه کنارگذر شمالی اراک و جاده تالاب میقان بهترین مسیر دسترسی به این جاذبه طبیعی و ارزشمند است. اکوکمپ کویری در روستای طرمزد (غرب تالاب) و کمپ در حاشیه تالاب از گزینه‌های اقامت در منطقه هستند.

• هورالعظیم؛ استان خوزستان

تالاب هورالعظیم یا تالاب هویزه بزرگ‌ترین تالاب مرزی ایران است. این تالاب بین ایران و عراق مشترک است و تنها حدود یک سوم آن در ایران قرار دارد. هورالعظیم در انتهای رود کرخه و منطقه مرزی دشت آزادگان تشکیل شده است. رود کرخه و انشعابات آن منابع تامین آب این تالاب هستند.

میکرواقلیم هورالعظیم در تامین معیشت و اقتصاد مردم منطقه (ماهی‌گیری، دامداری و کشاورزی) و کاهش و کنترل گردوغبار بسیار موثر است. متاسفانه در سال‌های اخیر مسائلی چون خشکسالی و کمبود بارش، سوء‌مدیریت، صید بیش‌ از حد ماهیان و عدم رعایت حقابه، حیات این پهنه آبی وسیع و پراهمیت را به‌شدت تهدید می‌کنند.

گیاهان متعددی چون لوئی، جگن، نی و گل میمونی در تالاب هورالعظیم می‌رویند. این تالاب زیستگاه گونه‌های جانوری همچون لاک‌پشت، شنگ، گراز، سگ آبی، خفاش و ماهی‌های کپور نقره‌ای، عنزه، گتان، حمری و آمور است. پرندگان مهاجری چون غاز خاکستری، چنگر و عروس غاز تالاب هورالعظیم را برای زمستان‌گذرانی انتخاب می‌کنند. تورهای پرنده‌نگری متعددی در فصل‌های پاییز و زمستان برای تماشای پرندگان مهاجر هورالعظیم برگزار می‌شوند.

 تالاب گندمان؛ استان چهار محال و بختیاری

تالاب گندمان دریاچه‌ای فصلی در چهار کیلومتری جنوب غربی شهر تاریخی گندمان است. حسین آباد و کتک سفلی دو روستای نزدیک این تالاب هستند. این پهنه آبی ارزشمند در لیست سایت‌های برتر پرنده‌نگری ایران قرار دارد و در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است. تالاب بین‌ المللی گندمان ۲,۲۱۴ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد.

تالاب گندمان در منطقه‌ای سردسیر واقع شده است. پرندگانی چون لک‌لک، چنگر، سنقر گندم زار و سسک تالابی پرسروصدا از ساکنان دائمی این پهنه آبی ارزشمند هستند؛ همچنین همه ساله در پاییز و زمستان هزاران قطعه پرنده مهاجر از آسیای میانه و نواحی سردسیر شمالی همچون سیبری به تالاب گندمان کوچ می‌کنند. این پرندگان در صورت مساعد بودن هوا و یخ نزدن سطح تالاب تا پایان زمستان در منطقه می‌مانند.

• تالاب آلاگل؛ استان گلستان

تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی گل در شمال استان گلستان و جنوب شرقی دریای خزر تحت یک عنوان در لیست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند. تالاب آلاگل بزرگ‌ترین پهنه آبی استان گلستان و از نوع داخل خشکی است. این تالاب در زمین‌های هموار ترکمن صحرا و ۶۰ کیلومتری شمال غرب شهرستان گنبدکاووس قرار دارد.

حیات آلاگل نیازمند برنامه‌ریزی درست و تضمین تامین حقابه آن است

رودخانه مرزی اترک و زهکش طبیعی نهرها، منبع تامین آب تالاب آلاگل هستند. وسعت این تالاب در سال‌های مختلف با توجه به میزان بارش تغییر می‌کند؛ اما تاکنون خشک نشده است. گیاهانی چون نی، جگن و درختچه‌های گز اطراف تالاب می‌رویند و روی تالاب معمولا با جلبک‌های سبز رنگ پوشیده شده است. تالاب آلاگل در فصل مهاجرت از گونه‌های مختلف پرندگان همچون انواع قو، فلامینگو، اردک، پرستوی دریایی، چنگر، غاز، سلیم، کاکایی، بالکان و آبچلیک میزبانی می‌کند.

• تالاب کانی برزان؛ آذربایجان غربی

تالاب کانی برزان در شرق شهر میاندوآب از طرف کمیته ملی طبیعت‌گردی کشور (به‌دلیل کوناگونی و فراوانی گونه‌های زیستی) به‌عنوان اولین سایت پرنده‌نگری ایران معرفی شده است. این تالاب با ۱,۲۷۵ متر ارتفاع از سطح دریا در شمال حوزه آبریز رودخانه‌های مهاباد چای و سیمینه رود و شمال شرق روستای قره داغ قرار دارد. سایت پرنده‌نگری در شرق تالاب مستقر است. برج پرنده‌نگری و دوربین‌های ویژه برای رصد پرندگان از امکانات این بخش تخصصی تالاب هستند.

تالاب کانی برزان یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر و بومی همچون خوتکا، فلامینگو، غاز خاکستری، پلیکان، انواع مرغابی سرسبز و حنایی، تاجدار، فیلوکس، فلامینگو، کشیم بزرگ، گردن سرخ و کوچک، تنجه، آنقوت، خروس کولی، انواع آبچلیک، کاکایی ارمنی و سرسیاه، پرستوی دریایی، اردک سرسفید و خروس کولی دم سفید و مرمری است. سالانه بیش از ۲,۰۰۰ قطعه پرنده مهاجر در این تالاب حضور پیدا می‌کنند. برخی از گونه‌های مهاجر تنها چند روز در تالاب توقف می‌کنند.

کانی برزان از زیستگاه‌های مهم شمال غرب کشور برای زادآوری و زمستان‌گذرانی پرندگان مهاجر است. بسیاری از این پرندگان در فصل بهار و در مسیر بازگشت خود از مناطق جنوبی در تالاب کانی برزان استراحت، تغذیه و جوجه‌آوری می‌کنند. صدای جوجه‌های تازه سر از تخم درآورده از میان نی‌زارهای تالاب در فصل بهار از جذابیت‌های این منطقه به حساب می‌آیند.