توریسم آنلاین : «زندان» هم اگر بود، باز هم زندان‌های قدیم! می‌گویید: نه؟! پس کافی است سری به «زندان برنجه» در ۲۸ کیلومتری شمال شهرستان تکاب و در روستای برنجه (برنجک) از دهستان «چمن بخش» تخت‌سلیمان بزنید.
به جای اتاقی تنگ و میله‌های عمودی سرد، آنجا و در دامنه کوه معروف به «طویله سلیمان»، گودال عمیقی می‌بینید که در واقع دهانه چشمه‌ای قدیمی است و کف آن را هنوز آبی زلال فرا گرفته است. یک جور زندان دربست بوده که نه دست زندانبان به زندانی می‌رسیده و نه کسی می‌توانسته خبر‌های ناگوار تشدید مجازات را به فرد محبوس برساند. خلاصه اینکه می‌گویند این گودال نیز مانند زندان تخت سلیمان برای زندانی کردن محکومان استفاده می‌شده و برای گردشگران، اما این زیبایی طبیعت است که در آنجا همچنان محبوس و قابل مشاهده است!
حتی امروز هم پایین رفتن از این دیواره‌های بلند زندان برنجه، بدون ریسمان و دیگر تجهیزات غارنوردی، نا‌ممکن است.عمق آب آن آنقدر هست که بشود در آن غواصی کرد! مساحت چشمه تا حدود نیم متر زیر سطح آب افزایش پیدا کرده و حالتی قیفی شکل به‌خود می‌گیرد.
از روستای برنجه شهرستان تکاب واقع در استان آذربایجان غربی تا چشمه، حدود 2ساعت پیاده‌روی دارد و یادتان باشد برای فرود و صعود به داخل چشمه، باید از ابزار غارنوردی استفاده کرد، چون دیواره آن به‌علت سستی و خطر ریزش، قابل سنگ‌نوردی نیست.
در جنوب روستای برنجه و در کنار رودخانه، دهانه‌های چند چشمه آهک ساز خشک شده را نیز می‌توان دید که مشهورترین آنها زندان برنجه یا «دریای برنجه» نام دارد. دهانه این چشمه بزرگ به شکل بیضی است و قطر بزرگ این بیضی، ۱۰۰ متر و قطر کوچک آن ۵۰ متر است و ژرفایش نیز به حدود ۷۰ متر می‌رسد.
در کف این سازه بزرگ طبیعی، دریاچه‌ای آکنده از آب سرد و گاز کربنیک جریان دارد. این چشمه، دیواره‌های بلند و پرشیبی دارد که از لایه‌های نازک سنگ‌های تراورتن نواری پدید آمده است. پایین رفتن از این دیواره‌های بلند بدون ریسمان و دیگر تجهیزات لازم غیر ممکن است، به ویژه آنکه کارشناسان احتمال می‌دهند وجود آب‌های گازکربنیک دار در ته دهانه چشمه، موجب خردگی بیشتر دیواره شده و بر قطر آن افزوده است.
مجازات روستائیان نافرمان!
گفته می‌شود که خان‌های محلی، برای تنبیه روستاییان و مخالفان خود، به پایشان سنگ می‌بستند و آنها را به درون این چشمه ژرف می‌انداختند و علت نامگذاری زندان برنجه نیز همین بوده است.
عصر یک روز بهاری تصمیم به دیدن این پدیده زیبا گرفتیم. منطقه تخت سلیمان آذربایجان غربی و نیز ماهنشان زنجان از نظر ژئوفیزیکی از اقلیم خاص و زیبایی برخوردار است و منطقه‌ای است که ما امروز به آنجا خواهیم رفت.
از «دندی» تا «برنجه»:
با یک خودروی کرایه‌ای، از مسیر جاده دندی، که دقیقاً بعد از پلیس راه زنجان – بیجار، به سمت راست منحرف می‌شود، حرکت خود را آغاز می‌کنیم. ساعتی بعد، پس از عبور از شهر کوچک دندی، از آخرین روستای استان زنجان، «قراول خانه» هم می‌گذریم و به اولین روستای استان آذربایجان غربی به نام «بابانظر» می‌رسیم.
پس از عبور از این روستا، امتداد جاده خاکی را همچنان ادامه می‌دهیم و پس از مدتی، از کنار روستای «گون آباد» هم می‌گذریم و دقایقی بعد، به یک دوراهی می‌رسیم که یکی از روی پل می‌گذرد و دیگری به سمت راست می‌رود. منظره‌ای زیبا در اطراف این دوراهی به چشم می‌خورد؛ وسوسه می‌شویم و عکس‌هایی به یادگاری می‌گیریم و سپس به سمت راست می‌پیچیم.
حدود 15دقیقه بعد، به یک دوراهی دیگر می‌رسیم که راه سمت راست، به روستای قزل قشلاق می‌رود و سمت چپ، به سمت روستای برنجه و ما این راه را درپیش می‌گیریم و پس از 5 دقیقه به روستا می‌رسیم.
غواصی در چشمه:
تپه‌ای کم ارتفاع در روبرو دیده می‌شود که آن را بالامی‌رویم. در میانه مسیر صعود و کمی پایین‌تر از رأس این تپه، یک محوطه صخره‌ای دیده می‌شود که دقیقاً در رأس آن تپه، محل موردنظر ما قرار دارد، حفره‌ای که روستائیان نافرمان در آنجا به مجازات می‌رسیدند.
برنامه ما با هدف شناسایی و اندازه‌گیری دما و عمق آب این پدیده زیبای طبیعی، اول خردادماه امسال به اجرا درآمد. سطح آب چشمه در طول سال تغییر چشمگیری نمی‌کند و در چند نقطه، در این چشمه حتی می‌شود به غواصی پرداخت! گاز کربنیک با شدت بسیار کمی به صورت حباب‌های ریز از دهانه‌ی آن خارج می‌شود. دمای آب چشمه حدود ۳۰ درجه سانتیگراد است که در سرمای زمستان هم یخ نمی‌زند.
پدیده‌هایی از این دست، بسیار حساس و آسیب پذیرند. شاید جالب است بدانید میلیون‌ها سال طول کشیده تا این پدیده به وجود آمده و قابل ترمیم و بازسازی هم نیست، پس لطفاً از نوشتن یادگاری، کنده کاری و رها کردن زباله، جداً خودداری فرمایید!
عمق این چشمه، برخلاف شنیده‌های ما که حتی به 90 متر نیز رسیده بود، دقیقاً 40 متر است. البته منهای عمق آب کف آن که نمی‌دانیم چقدر است، اما در هر حال، دهانه بزرگ بیضی شکل و دیواره‌های صخره‌ای صاف جداره آن و نیز وجود آب در عمق این چاه، منظره زیبایی را تشکیل داده و ارزش پیمایش این مسیر طولانی را از زنجان تا به اینجا صد چندان کرده است.
هشدار جدی:
باتوجه به متصاعد شدن حجم قابل توجهی گاز کربنیک از عمق چشمه (کربن دی اکسید CO2) و با درنظر گرفتن این نکته که این گاز از اکسیژن سنگین‌تر است و به خاطر محفوظ بودن سطح چشمه از هرگونه جریان هوا و باد، این گاز در اعماق حفره تجمع می‌کند که بسیار خطرناک و مرگبار است، بنابراین به گروهها و افرادی که قصد فرود در این حفره چشمه‌ای را دارند، اکیداً توصیه می‌شود که درصورت داشتن سابقه هرگونه بیماری تنفسی و قلبی، از فرود تا سطح چشمه جداً خودداری کنند.
ضمناً در صورت فرود، بیش از 15 دقیقه توقف جایز نیست، چرا که صعود پارکاب و یومار زدن، فعالیتی به شدت هوازی بوده و ممکن است با کمبود اکسیژن و در اصطلاح، «بریدن» مواجه شوند.
