مسیر گلوگاه – دامغان، اعجازی از طبیعت زیبای ایران است و نزدیک‌ترین جاده‌ای است که می‌توان با پیمودن آن، از یک شهر در شمال دشت کویر، به شهری در جنوب دریای مازندران رسید
توریسم آنلاین : در مسیر این جاده رؤیایی و در خلوت عرفانی‌اش، می‌توان آتش دشت را پشت سر گذاشت و به هوای کوهستان تن در داد، خاک جنگل را بویید و در انتها، به نظاره آب دریا نشست. با طی طریقی چنین سرسبز، نبض سفر به شماره می‌افتد و مسافر، گونه‌ای از سلوک روحانی را تجربه می‌کند که هرگز در انتظار آن نبود.
فاصله ابتدا و انتهای این مسیر، چنان نزدیک و چنان متفاوت است که هر مسافری، چه بخواهد و چه نخواهد، در دام افسونش گرفتار خواهد آمد. شاید بتوان به جرأت گفت که مسیر گلوگاه – دامغان، اعجازی از طبیعت زیبای ایران است و نزدیک‌ترین جاده‌ای است که می‌توان با پیمودن آن، از یک شهر در شمال دشت کویر، به شهری در جنوب دریای مازندران رسید.
شهر «دیباج» را به مقصد گلوگاه که پشت سر بگذارید، طبیعت رنگ عوض می‌کند و آهسته آهسته، رنگ سبز رخ می‌نماید و نسیم لطیف شده‌ای که از دریای مازندران، خرامان گذر کرده و از لابه‌لای البرز، خود را به اینجا رسانده است، گیاهان را نوازش می‌کند.
از «گشت دشت» تا «سرخ گریوه»، جاده خلوت خلوت است و تنها صدای پرندگان است که در گوش می‌ماند و به جان می‌نشیند. پیش که می‌روید، طبیعت بکر روستاها نیز رخ می‌گشایند، با مردمانی کشاورز و دامدار که در فاصله‌ای نه چندان دور، سهم خود را از زمین می‌گیرند و ما، بیشتر از گاهی، حسرتش را می‌خوریم.
مسافرِ بهشت پنهان
به «سفید چاه» که برسید، بی‌شک از زیبایی‌ها سرشار شده‌اید، اما آرامستان سفیدچاه، بهت‌زده‌تان می‌کند و میخکوب می‌شوید در شگفتی‌های جنگل‌های هیرکانی که جاده‌ای باریک در میان سبزهای بالابلندی آن، شعف انگیز پیش می‌رود، که همچون ریل ترن‌های هوایی پارک‌ها، پیچ و تاب فراوان دارد و قرار است در سراشیبی تندی که دارد، ما را به اوج هیجان برساند.
هنگامی که به انتهای سرازیری جاده می‌رسیم، درختان همچون پرده سینما کنار می‌روند و نمایی پانوراما از شهر کردکوی و خلیج گرگان نمودار می‌شود. در این لحظه، به راحتی مسیر میانکاله دیده می‌شود، همان مسیری که خلیج گرگان را از دریای مازندران جدا می‌کند، که اگر مشتی از خاک کویر آورده باشی، اکنون می‌توانی در بندر گز، تنها ده کیلومتر آن‌طرف‌تر از این‌جایی که حالا هستی، آب و خاک را به هم آمیزی و مسافر گلوگاه، بهشت پنهان مازندران شوی.
گلوگاه، شهری زیباست که میان جنگل و در میان دو دریا قرار گرفته است؛ بخش جنوبی میانکاله، یا همان دریای آرام و شمال میانکاله، یا همان دریای خزر که با جاده‌ای بی‌نظیر و زیبا به استان سمنان وصل می‌شود.
چشمه‌های جوشان و بیشمار جنگل گلوگاه و آب گوارای آن، درختان متفاوت و متنوع که در پائیز، رنگ به رنگ الوان می‌شود و نقطه‌ای در جنگل به نام «یخچال‌سر» که در گرم‌ترین روزهای تابستان نیز دمای صفر درجه را می‌شود تجربه کرد، از جمله زیبایی‌های گشت و گذار در شهرستان گلوگاه است.
گلوگاه یا شهر گلاب
گلوگاه را شهر گلاب نیز می‌نامند. این شهر در منطقه‌ای قرار دارد که در دوره اسلامی، «کبود جامه» یا «پنجاه هزار» هم نامیده می‌شد و در حقیقت، جانشین شهر تاریخی «نامیه» است که بعد از «تمیشه» در این منطقه بزرگترین شهر قرن اول هجری بوده است. ظاهراً این شهر بعد از حمله مغول‌ها، از بین رفته و مردم آن پراکنده شده‌اند. آثار خرابه‌ها، سکه‌ها و ادوات دیگری که به دست آمده، قدمت این منطقه را به 1254 سال پیش می‌رساند. اکثر اهالی گلوگاه ترک زبان هستند، آنها جزء ایل و طایفه «عمرانلو»اند و عمده کمی از اهالی‌اش نیز به طایفه‌ای به نام کلبادی‌ها و عده‌ای دیگر به طایفه «گُلو» می‌رسند. به جز اینها، بقیه اهالی گلوگاه مهاجرند و از جاهای دیگر به این منطقه آمده‌اند.
اگر عشق طبیعت گردی در سر دارید، حتماً سری به گلوگاه بزنید که قرار است به یکی از قطب‌های گردشگری و طبیعت‌گردی ایران تبدیل شود؛ طبیعتی بکر و دست نخورده با جنگل‌هایی که اگر از دست قاچاقچیان چوب در امان بمانند، چشم را به سبزی نوازش می‌کنند.
شهرستان گلوگاه واقع در شرقی‌ترین قسمت استان مازندران، هم مرز استان گلستان و سمنان است .از مهمترین مواهب خدادادی طبیعت گلوگاه، می‌توان به جاده جنگلی توسکا اشاره کرد که مسیر انتقال مسافران از شمال به کویر است و دوستداران کویرنوردی نیز از این مسیر و با عبور از جنگل‌های توسکا به شهرستان دامغان می‌رسند.
توسکا چشمه
منطقه توریستی و دیدنی «توسکا چشمه» گلوگاه، در ایام تابستان و پاییز، به صورت شبانه روزی میزبان گردشگران و مسافران است. توسکا چشمه که در منطقه بالادست شهرستان گلوگاه قرار دارد، با داشتن آب زلال و گوارا و درختان زیبای توسکا که وجه تسمه نام گرفتن این منطقه است، هر ساله میزبان هزاران مسافر از داخل و خارج استان است.
چشمه اوان، چشم‌انداز دیدنی روستای نیالا، باریکلا، چشمه محمد بهی و آبخوره، از دیگر نقاط دیدنی و کوهستانی شهرستان گلوگاه است.
در پایین دست گلوگاه نیز دریای آرام گلوگاه و منطقه جرکلباد با پیشینه هزار ساله، از جاذبه‌های دیگر این منطقه است. دریای آرام گلوگاه در 4 کیلومتری شمال این شهر، به لحاظ آرامش دائمی آب و عمق اندک آن برای شنا و اسکی روی آب، یکی از بهترین مناطق برای گذراندن اوقات فراغت به شمار می‌رود.
جنگل توسکا گلوگاه
از بندرگز و نوکنده گذشتیم و از گلوگاه به سمت جاده هزارجریب در حرکتیم. از همان لحظه‌ای که به ابتدای آن می‌رسیم، خنکای هزارجریب را می‌شود با تمام وجود احساس کرد و به جرأت گفت: «اینجا قطعه‌ای از بهشت است.»
درختان انبوه و سرسبز، جاده پرپیچ و خم، صدای آواز پرندگان، خنکی و سردی هوا که از شیشه نیمه‌باز ماشین به وجودت راه می‌یابد، همه و همه موجب می‌شود کسالت و خستگی سفر را به فراموشی بسپاری.
در شمال غربی گلوگاه، تپه تاریخی گراودین، در شرق آن، خندق معروف کلباد و در جنوب گلوگاه، بقایای جاده شاه عباسی قرار گرفته است که از مسیر جنگل‌های سرسبز، چشمه‌ها، آبشارها و آب‌های معدنی عبور می‌کند و به کوه‌های شرشری منتهی می‌شود.
طبق نوشته ملگونوف روسی، حدود سال 1780 میلادی، آقامحمدخان قاجار، ایل خود را از قره داغ و قره باغ که امروزه در خاک جمهوری آذربایجان قرار دارد، به اینجا کوچانده است.
از نظر تاریخی، سرنوشت دو سلسله از سلسله‌های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال 1171هجری قمری در نزدیکی «گراودین تپه» به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تأسیس شد و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان‌ها آقامحمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شد بر سرتاسر مازندران، گیلان، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند و توانستند ایل عمرانلو را از قره باغ و قره داغ بکوچانند و در گلوگاه فعلی سکونت دهند تا از خندق کلباد و منطقه گلوگاه حفاظت کنند.
چشم نوازی انارها!
این روزها، یاقوت‌های سرخ و سفید انار در حاشیه مزارع، یا در باغ مرکبات گلوگاه، چشم نوازی می‌کنند تا فصل برداشت فرا رسد. اواخر مهرماه، گلوگاه شاهد حضور باغدارانی است که به همراه خانواده، به باغ‌های انار می‌روند تا علاوه بر چیدن این میوه بهشتی، روز خوبی را هم در کنار یکدیگر سپری می‌کنند.
برداشت انار، تازه آغاز راه است؛ برخی‌ها آن را به بازار روز می‌برند و برخی، همان جا در باغشان، یا به اصطلاح سر باغی به فروش می‌رسانند.
مردم گلوگاه مانند سایر مردم شمال، از دیر باز سنت خشک کردن دانه‌ها یا گرفتن آب انار و یا پختن رب انار ترش یا شیرین را از یاد نبرده‌اند و روزهای پس از برداشت انار، اگر در گلوگاه بوده باشید، شاید بوی رب انار را احساس کرده‌اید. در قدیم، مردم گلوگاه انارهای ترش یا شیرین بدون ترک و سالم را خشک می‌کردند و بیشتر این کار را با ریسه کردن انجام می‌دانند تا هر زمانی که خواستند آن را مصرف کنند. احتمالاً شما هم ریسه‌های انار را دیده‌اید که در پشت بام یا ایوان خانه‌های روستایی آویزان می‌شود.
چطور برویم؟
گلوگاه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال رشته کوه البرز قرار دارد. برای سفر به این منطقه باید به شرق استان مازندران و شهرستان بهشهر بروید که در واقع جایی در غرب استان گلستان است. این شهر در فاصله 5کیلومتری دریا قرار دارد.
