مدرسه خرگرد یا مدرسه غیاثیه که از سازه‌های تاریخی دوره تیموریان است، به‌عنوان یکی از جاذبه های گردشگری استان خراسان رضوی شناخته می‌شود که در روستای خرگرد در شهرستان خواف قرار دارد.
توریسم آنلاین: مدارس در زمانهای اماکنی مهم و قابل توجه بودند و معماری های باشکوهی داشتند. در زمانهای قدیم، مساجد و مدارسی به‌صورت مکتب‌خانه وجود داشت که جلسات بحث و تدریس طلبه‌ها یا جلسات قرآن در آن‌ها برگزار می‌شد. درخراسان بزرگ نیزکه مهد پرورش عالمان و فرزانگان بود مدارسی بزرگ بنا شد و مدرسه غیاثیه خرگرد در استان خراسان رضوی از جمله آن‌ها است.
این مدرسه یکی از مدارس چهار ایوانی و آجری ایران و از جاهای دیدنی خرگرد به حساب می‌آید که با همت پیر احمد خوافی ساخته شد. مدرسه خرگرد خواف اثری برجامانده از شهر خرگرد قدیم در خراسان است که با شماره ۱۲۶ در تاریخ پانزدهم دی ماه ۱۳۱۰ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید.
مدرسه خرگرد یا مدرسه غیاثیه که از یادگاران دوره تیموریان است امروز یکی از جاذبه های محبوب گردشگری استان خراسان رضوی است که در روستای خرگرد در شهرستان خواف قرار دارد. مدرسه غیاثیه سازه‌ای چهار ایوانی و مربع‌شکل است که در دوران شکوهش، به‌لحاظ نوع معماری و جایگاه علمی کانون توجه بود و یکی از کامل‌ترین نمونه‌های دانشگاه اسلامی به‌شمار می‌رفت.
مدرسه غیاثیه خرگرد در روستای خرگرد در پنج کیلومتری جنوب شرقی خواف قرار دارد. این سازه تاریخی در فاصله ۲۷۸ کیلومتری از مشهد و نزدیک به مرز افغانستان واقع شده است. روستای خرگرد را می‌توانید در کنار جاده تایباد به خواف پیدا کنید.
مدرسه مزبور در دوران شکوه خود، از بهترین دانشگاه‌های اسلامی به شمار می‌آمد و دانشمندان بسیاری را پرورش داد؛ اما پس از ظهور سلسله صفوی و به‌دلیل تعصبات شدید شاهان، این مدرسه پس از ۶۰ سال رونق خود را از دست داد. در میان مدارس ایران، مدرسه غیاثیه در دقت و تنوع معماری، نمونه کاملی به شمار می‌رود. اهمیت هنری مدرسه غیاثیه به حدی بود که پژوهشگران معروف غربی همچون ساکلیس، هرتسفلد، گرابای و برنارد اوکین درباره آن به تحقیق پرداختند و از کتیبه‌های آن نسخه‌برداری کردند.
مدرسه غیاثیه خرگرد در فاصله سال‌های ۸۴۲ تا ۸۴۷ هجری قمری به دستور غیاث‌الدین پیر احمد خوافی، وزیر سلطان شاهرخ تیموری در زادگاه وی ساخته شد. هنرمندان معمار آن زمان یعنی استاد قوام‌الدین و غیاث‌الدین شیرازی برای ساخت مدرسه انتخاب شدند. این دو هنرمند معمار در ساخت مسجد گوهرشاد مشهد و مدرسه الغ‌بیک سمرقند نیز دست داشتند.
این بنا را می‌توان آخرین بنای با عظمت دوران تیموریان به شمار آورد و در عین حال شاید بتوان آن را نماینده‌ای تمام‌عیار از معماری دوره تیموری قلمداد کرد. پروفسور برنارد اوکین استاد تاریخ دانشگاه آمریکایی قاهره درباره این اثر تاریخی گفته بود: مدرسه غیاثیه خرگرد سالم‌ترین مدرسه به‌جامانده از دوره تیموری در جهان و یکی از زیباترین مدارس تاریخی است. هر یک از آثار تاریخی این شهرستان به‌عنوان شاهکاری از معماری قرون میانی پس از اسلام در ایران به شمار می‌رود.
زیبایی و استحکام بنا به‌گونه‌ای بود که امید می‌رفت، برای قرن‌ها‌ی متمادی مرکز پرجنب‌وجوش تعلیم و تربیت باشد؛ اما شرایط خاص آن روزگار مجال چنین مرکزیتی را به غیاثیه نداد. این مدرسه اکنون بیش از ۵۵۰ سال عمر دارد؛ اما برای مدتی طولانی مرکز علمی باقی نماند؛ چراکه توسط یک حکومت سنی ساخته شده بود و بعد از ۶۰ سال که حکومت شیعه صفوی قدرت را به دست گرفت، مدرسه غیاثیه دیگر نتوانست به‌شکل قدیم رونق داشته باشد.
مدرسه غیاثیه در اثر عوامل طبیعی همچون زلزله، بادهای تند، فرسایش طبیعی، گرمی هوا و غارت اشیای قیمتی توسط روس‌ها تخریب شده بود؛ تا اینکه در سال ۱۳۱۶ تعمیراتی در آن صورت گرفت.
به اعتقاد برخی کارشناسان، خرگرد از دو واژه «خور» به‌معنای آفتاب یا خورشید و «گرد» به‌معنای شهر تشکیل شده است که در کنار یکدیگر «شهر آفتاب» می‌شود. عده‌ای دیگر درباره وجه تسمیه خرگرد گفته‌اند «خر» به معنای بزرگ و «گرد» به معنای شهر است که نشان می‌دهد این شهر مرکز علمای بزرگ بوده است. نظر دیگر اینکه «خرد» مساوی با علم و دانش و «گرد» یعنی شهر، پس خرگرد شهر علم و دانش معنا می‌دهد؛ جایی که دانشمندان در آن حلقه تدریس تشکیل می‌دادند. با این اوصاف می‌توان نتیجه گرفت که خرگرد مرکز علم و ادب بوده است.
خرگرد روستایی با آب‌وهوای گرم و خشک است، به همین دلیل بهار و پاییز که هوا سردتر می‌شود، زمان مناسبی برای سفر به این روستای زیبا و تاریخی و بازدید از مدرسه خرگرد خواف به حساب می‌آید.
