وقتی نرم نرمک بهار می آید، کبوترهای حرم بال و پر می گیرند و لحظه موعود که فرا می رسد، چراغ های حرم برای ثانیه ای خاموش و روشن می شوند و این نقاره ها است که به صدا در می آیند و نوروز را نوید می دهند.
توریسم آنلاین: وقتی قرار است از مشهد بنویسی، قلم از همیشه مشتاق تر می شود؛ شوق زیارت و سیاحت در دلت جان می گیرد، در خیالت کبوترهای حرم، بال می زنند و عطر گرم زعفران، ذهنت را آرام می کند.
امروز، ما هم مسافر مشهد شده ایم تا از شهر و مردمانش بنویسیم و بگوییم این روزها و روزهای آینده، حال و هوای مَشتی ترین مردم ایران چگونه است. زائران بی شماری از ایران، پاکستان، افغانستان، ترکیه، اندونزی، مالزی و بسیاری از کشورهای مسلمان نشین دیگر به شوق زیارت، خود را به این شهر مقدس می رسانند. تجربه فضای معنوی حرم مقدس امام رضا «ع» برای بسیاری از مسافران خارجی، یک تجربه بی نظیر است.
یک تیر و دو نشان
مشهد یکی از بهترین گزینه‌ها برای سپری کردن تعطیلات نوروزی است. سفر به مشهد، حکم یک تیر و دو نشان دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت.
برای رسیدن به مشهد راه‌های متنوعی وجود دارد؛ اتوبوس، هواپیما، قطار و خودروی شخصی، شما را در آغوش این شهر مذهبی جای می‌دهند. در آستانه نوروز، اگر دورخیز خوبی داشته باشید و زود بجنبید، برای سفر به مشهد مقدس مشکل خاصی نخواهید داشت. معمولاً اصلی‌ترین مساله زائران این است که کجا ساکن شوند و کدام مرکز را برای اقامت انتخاب کنند. زائرانی که در ایام پیک، مانند عید نوروز، به مشهد سفر داشته‌اند، احتمالاً این مشکل را با تمام وجود حس کرده‌اند.
در تعطیلات نوروزی، درهای مدارس مشهد به روی زائران باز می‌شود و مسافران در اتاق‌های درس و روبه‌روی تخته سیاه بساط خود را پهن می‌کنند. مدارس مشهد فقط در ایام نوروز و فصل تابستان پاسخگوی نیاز مسافران هستند و در دیگر ایام سال، به دلیل رفت و آمد دانش‌آموزان، کار اصلی‌شان را انجام می‌دهند.
شب های رؤیایی در کمپ
اگر به مشهد آمدید و خواستید سفرتان خیلی ارزان تمام شود، حتماً سری به کمپ پارک «بابا قدرت» بزنید. این طوری هزینه اقامت شما تقریباً از فهرست هزینه‌هایتان حذف می‌شود. کمپ غدیر،کمپ باباقدرت،مرکز اسکان پردیس،مرکز اسکان فجر،مرکز اسکان جمهوری،مرکز اسکان شهید صادقیه،اسکان سپاد،مرکز اسکان وحدت،کمپ شهید خورشیدی دیگر مراکزی هستند که مسافران نوروزی می توانند کمپ بزنند.
کمپ به درد آدم‌های نازک نارنجی نمی‌خورد! خوابیدان در چادر برای دو گروه مناسب است؛ اول، کسانی که به هر علتی، بسیار صرفه‌جو هستند و نمی‌خواهند پول هتل و مسافرخانه بدهند و دوم، افرادی که رابطه خوبی با طبیعت دارند و از خوابیدن کنار درخت و سبزه لذت می‌برند. البته برای گذراندن شبی رؤیایی در چادر، باید چند نکته را در نظر بگیرید.
کمپ «باباقدرت» امکانات زیادی ندارد و خودتان را برای رویارویی با برخی از مشکلات آماده کنید. ممکن است مجبور شوید چند دقیقه‌ای در صف سرویس‌های بهداشتی بایستید. این کمپ در ابتدای میدان فرودگاه واقع شده و فاصله زیادی با حرم مطهر امام رضا(ع) دارد. اگر وارد کمپ شدید باید اصول ایمنی را رعایت کنید. مثلاً داخل چادرها گاز پیک نیک روشن نکنید. مأموران شهرداری، نیروی انتظامی و هلال احمر در اطراف این کمپ‌ها حاضر هستند و با توجه به پیش‌بینی سازمان هواشناسی، به زائران توصیه‌های لازم را می‌کنند. آنها در این گونه مواقع از زائران می‌خواهند چادر را ترک کنند و در سوله‌های اطراف ساکن شوند.
ساحل ناامن خانه های شخصی
فرقی نمی‌کند شما در کدام شهر ساکن مسافرخانه یا مهمانپذیر شوید؛ این قبیل مکان ها، معمولاً حس غربت و تنهایی را به شما منتقل می‌کنند.
اگر جوراب مسافری بوی عرق پا بدهد، معمولاً این بو تا چند روز در فضای اتاق جا خوش می‌کند و شامه مسافران بعدی را می‌نوازد! سر و صدای بچه‌های اتاق بغلی هم ممکن است اعصاب شما را به هم بریزد، با تمام این اوصاف، ولی زائر دلباخته، وقتی شوق زیارت داشته باشد، شرایط سخت مسافرخانه را هم تحمل می‌کند. مسافرخانه‌های مشهد ارزان‌قیمت هستند. حدود 70 درصد زائران با خودروی شخصی به مشهد سفر می‌کنند و زمانی که می‌رسند، تازه به فکر محل اقامت می‌افتند. با توجه به این که اکثر مسافرخانه‌ها در محدوده‌های اطراف حرم قرار دارند، این زائران نمی‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند. مسافرخانه‌های مشهد مثل تهران در یک منطقه مشخص (مثلاً اطراف میدان راه آهن) جمع نشده اند و بیشتر در کوچه پس‌کوچه‌های دور حرم پراکنده هستند. بنابراین، در شرایطی که زائران راه و چاه گرفتن مسافرخانه را بلد نیستند، صاحبان خانه‌های شخصی وارد گود رقابت شده و از خلأ به وجود آمده به نفع خود استفاده می‌کنند. البته زائران هم بدشان نمی‌آید وارد چنین خانه‌هایی بشوند. آنها ده نفره در یک واحد مسکونی اقامت می‌کنند. اتاق‌ها نیز محدودیتی برای تعداد نفرات مهمان ندارند، اما نقطه‌ضعف بزرگ خانه‌های شخصی این است که امنیت کافی ندارند. ممکن است سارقی بیاید و اموال مهمان‌ها را ببرد یا این که خدای ناکرده اتفاقات بدتری بیفتد.
تافته جدا بافته ای به نام «زائرسرا»
«زائرسرا» واژه‌ای تعریف نشده در فرهنگ گردشگری کشور است. هیچ‌یک از شهرهای ایران مکانی به نام زائرسرا ندارند و فقط شهر مشهد است که سالانه با حدود 200 زائرسرا، میزبان مسافرانش می‌شود؛ زائرسراهایی که هتلداران و فعالان صنعت گردشگری مشهد معتقدند غیرقانونی است.
بیشتر وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و ادارات دولتی برای خودشان مجتمع مسکونی در مشهد دست و پا کرده‌اند تا کارمندانشان دغدغه جای خواب نداشته باشند. کارمندانی که در طول سال به مشهد سفر می‌کنند، با اقامت در این زائرسراها هزینه کمتری را متقبل می‌شوند. لبخند رضایتی که بر چهره دولتی‌ها نقش می‌بندد، تمام ماجرا نیست. روی دیگر سکه، ناراحتی کسانی است که چشم امید به گردشگران دولتی دوخته‌اند. هتلداران مشهدی معتقدند زائرسراها به اقتصاد شهر مشهد ضربه می‌زنند. فعالان گردشگری مشهد نیز می‌گویند وظیفه وزارتخانه ای مثل آموزش و پرورش، ساخت و ساز و اسکان کارمندانش در شهرهای دیگر نیست و این نهاد باید با پول بیت‌المال به مسائل مهم‌تری بپردازد. مساله دیگر این است که هیچ نهادی بر این زائرسراها نظارت ندارد. نه فرمانداری مشهد می‌تواند بر این اماکن نظارت کند و نه سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی. این اماکن، ملک شخصی وزارتخانه‌ها است و کسی اجازه ورود به آنها را ندارد. البته شنیده شده است که برخی از این مراکز، در طول سال اتاق‌هایشان را به مسافران عادی هم اجاره می‌دهند و پول خوبی به جیب می‌زنند.
صفت «غیرقانونی» را از این رو به این زائرسراها اطلاق می‌کنند که در ماده ٢٣ قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ٨۶ آمده است: ایجاد و اداره هر گونه مهمانسرا، زائرسرا، مجتمع مسکونی، رفاهی، ورزشی، تفریحی و نظایر آن، از سوی دستگاه‌های اجرایی غیرقانونی است.
جالب است بدانید برخی وزارتخانه‌ها برای آن که قانون را دور بزنند، اسم این اماکن را به «مأمور سرا» یا مراکز آموزشی تغییر داده‌اند. یعنی آنها کارمندان را همراه با خانواده‌شان به مأموریت میفرستند! گاهی هم دوره های آموزشی برگزار می‌کنند که بهانه‌ای می‌شود برای سفرهای تفریحی ـ زیارتی آقا یا خانم کارمند و اعضای خانواده شان به مشهد.
سایه سنگین هتلهای مجلل
شهر مشهد بیش از نیمی از هتلهای مجلل کل کشور را در خود جای داده است؛ اگر آمادگی پرداخت هزینه‌های بالا را دارید، با خیال آسوده، حتی در دقیقه 90، به مشهد سفر کنید و در هتل دلخواهتان ساکن شوید.
مشهد تا دلتان بخواهد هتلهای لوکس پنج ستاره و چهار ستاره دارد. افرادی که می‌خواهند با هزینه‌ای مناسب هتلی در مشهد پیدا کنند، معمولاً با مشکل مواجه می‌شوند، چون تعداد هتلهای دو و سه ستاره مشهد اندک است، بنابراین شما یا باید بابت ماندن سه شب در هتلهای لوکس و یا قید هتل را بزنید. در شهر مشهد قیمت زمین نسبت به شهرستان‌های دیگر بالاست و به همین دلیل سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند هتلهای مجلل بسازند.
با این حساب، سفر زیارتی شما ممکن است از اروپاگردی هم گران‌تر تمام شود! در شهرهای ساحلی (مثل کیش و دبی) هتلهای گرانقیمت، هتل هایی است که اتاق‌های رو به دریا دارند. در شهر مشهد، اما یکی از امتیازات ویژه هتلهای پنج ستاره این است که شما از پنجره‌اش می‌توانید گنبد طلایی امام رضا(ع) را یک دل سیر تماشا کنید. در عین حال، این قبیل هتل ها از امکانات ویژه ای هم برخوردار هستند؛ سالن بدنسازی، سالن بیلیارد، اتاق بازی‌های رایانه‌ای، سالن مراقبت از پوست، سالن زیبایی بانوان، استخر سرپوشیده و اتاق کودک بخشی از این امکانات است.
از هتل های 3 تا 5 ستاره
مشتری ثابت هتلهای لوکس و مجلل، افراد مایه‌داری هستند که می‌خواهند در کمال آسایش و آرامش، سفر زیارتی خود را سپری کنند؛ عروس و دامادهایی هم که می‌خواهند ماه عسل خاطره‌انگیزی داشته باشند، زیاد به این جور هتل‌ها سر می‌زنند.
زوج‌های پولدار حتی برای بار دوم، سوم و چهارم هم سراغ هتلهای پنج ستاره را می‌گیرند، شاید به این خاطر که می‌خواهند تجدید خاطره‌ای داشته باشند با روزهای شیرین آشنایی‌شان.
برای رزرو یک شب اتاق دو تخته معمولی در هتل های پنج‌ستاره، شما باید بیش از 50 میلیون تومان خرج کنید. قیمت سوئیت به حدود15 میلیون تومان می‌رسد. خوابیدن در اتاق امپریال بیش از 10 میلیون تومان خرج دارد. اتاق امپریال هم علاوه بر امکانات استاندارد، مجهز به جدیدترین سیستم‌های رفاهی هوشمند الکترونیک نور، صدا، موسیقی و تهویه هوشمند و دارای آشپزخانه و جکوزی بوده و چشم‌انداز زیباتری از شمال و جنوب هتل دارد. با خواندن این اعداد و ارقام ممکن است ناامید شوید، ولی خاطرتان جمع باشد که اگر تعداد ستاره‌ها را بی‌خیال شوید، موارد خوبی ممکن است گیرتان بیاید. مثلاً قیمت هتلهای سه ستاره بین 500 هزار تومان تا 3 و نیم میلیون تومان است.
هتلهای جمع و جور و ارزان
در سه دهه اخیر عده زیادی اقدام به ساخت هتل آپارتمان در مشهد کردند که استقبال مسافران را هم در پی داشته است. این واحدهای مسکونی در مقایسه با هتل‌ها، جمع و جورتر است و البته اتاق‌های کمتر و لابی کوچک‌تری دارند.
قیمت مناسب این واحدها باعث شده بازارشان رونق خوبی داشته باشد. مشهد، شهر مقدس و مهربانی است که به هیچ زائری «نه» نمی‌گوید؛ چه آنها که ماه‌ها برای آمدنشان برنامه‌ریزی می‌کنند و چه آنها که هنگام شب، خواب حرم را می‌بینند و صبح دلشان هوایی می‌شود! همه این آدم‌ها دست آخر گرد یک نقطه حلقه می‌زنند.
«دیزی سنگی» در «طرقبه»
nخستگی از گشت و گذار و خرید در بازاری که بوی عطر و ادویه می‌دهد، چانه‌زدن با مغازه‌دارهایی که مرغشان یک پا دارد و چشم گرداندن در تسبیح‌ها و سجاده‌های رنگارنگی که خودشان یک دنیا حرف دارند، حتماً با خوردن یک غذای مطبوع محلی در محیطی دلنواز، آرام می‌شود.
برای شام، طرقبه را پیشنهاد می‌کنیم، جایی است مثل دربند و درکه تهران و پر از رستوران‌های مختلف در کنار رودخانه و دامنۀ کوه.
معروف‌ترین غذای مشهد، شله است، خوراکی آماده شده از لوبیای سفید، قرمز و چیتی، به همراه نخود، بلغور گندم، برنج و گوشت که پس از چند ساعت قل زدن روی اجاق، چیزی شبیه حلیم می‌شود.
دیزی سنگی یادتان نرود: از همین حالا به شما اطمینان می‌دهیم که یکی از خاطرات خوب شما، خوردن دیزی یا به قول معروف، آبگوشت تلیت و گوشت کوبیده در طرقبه خواهد بود، آن هم دیزی معروف و خوش طعم و لذیذمشهد که «دیزی سنگی» نام دارد.
سوغاتی چی بخریم؟ از کجا بخریم؟
قسمت پرخرج سفر که چاره‌ای هم برای آن وجود ندارد و راه فراری نیست، خرید سوغاتی است! معروف‌ترین سوغات مشهد، زعفران است که می‌گویند مثل طلاست، چون قیمتش به روز تعیین می‌شود. البته زرشک را هم فراموش نکنید.
برای خرید زرشک و زعفران بهتر است به سه پاساژ بسیار شیک با دهها فروشگاه کوچک و بزرگ بروید. این پاساژها، نزدیک حرم مطهر قرار دارد و نامشان زیست‌خاور، پروما و الماس شرق است، اما برای پیدا کردن سوغاتی مورد نظر با قیمت کمتر، باید به همان بازار قدیمی و معروف مشهد بروید، یعنی «بازار رضا» که تنوع خرید برای شما از شیر مرغ است تا جان آدمیزاد.
تسبیح و انگشتر عقیق هم یادتان نرود. بسته به جنسشان، قیمت‌های متفاوتی دارد. انگشتر هم به همین شکل، مخصوصاً انگشتر و گردن آویز فیروزه که بسیار پرقیمت است، اما تأکید می‌کنیم برای پیدا کردن بهترین قیمت، کمی بیشتر بگردید و چانه زدن را هم فراموش نکنید!
زیر آسمان مشهد کنار غریب الغربا
در چنین روزهایی، مشهد بدون شک یکی از اولین گزینه‌های سفر برای ایرانی‌ها است. برای رفتن به مشهد، قصد قلبی و قبلی و طلبیده شدن، کفایت می‌کند. حتماً برای شما هم پیش آمده است که ناگهان در و تخته با هم جور شده تا به پابوس امام رضا «ع» بروید. این امتیاز منحصربه‌فرد، مختص زائران ضامن آهو و مختص شهر مقدس مشهد است.
حالا فرض می‌کنیم با هم پا به مشهد گذاشته‌ایم. از پیش معلوم است که یکراست به زیارت بارگاه مطهر آن حضرت خواهیم شتافت و سپس، در این سیر و سیاحت مذهبی، مسلماً باید از نقاط دیگری هم دیدن کنیم.
بعد از حرم امام رضا«ع»، زائرپذیرترین زیارتگاه مشهد، امامزاده‌ای به نام «سید ناصر و سید یاسر» است که در جنوب ربى مشهد قرار دارد؛ امامزاده‌هایی که بنا به آنچه در نسب نامه‌شان آمده است، از فرزندان موسی بن جعفر«ع» هستند و این روزها خیلی از زائران ایرانی و عرب به زیارتشان می‌روند.
آرامگاه خواجه ربیع هم که مدفن یکی از هشت زاهد بزرگ اسلام است، از معروفیت زیادی برخوردار است. بنای آرامگاه در میان باغ و گورستانی واقع شده و به دستور شاه عباس و به تشویق شیخ بهایی بناشده است. کتیبه‌هایی به خط «علیرضا عباسی» زینت‌بخش این بناست. شایان ذکر است تاج‌محل در هندوستان که مربوط به عهد تیموریان هند می‌شود، با الهام از خواجه ربیع طراحی شده است.
مسجدشاه یا مسجد «هفتاد ودوتن» از آثار دوره تیموری در انتهای بازار بزرگ مشهد با وجود کتیبه و مناره‌های ظریف، یکی دیگر از دیدنی‌هاست. برای آنان که سری به موزه ملی ملک در میدان مشق تهران زده‌اند، دیدن خانه حاج حسین ملک در مشهد خالی از لطف نیست.
دیدار از زادگاه حکیم سخن
در سفر به مشهد، نمی‌توان از شهر «توس» که بیش از 24 کیلومتر از مشهد فاصله ندارد، چشم پوشید. «توس» تا پیش از حمله تیمور لنگ، یکی از نقاط مهم و مطرح محسوب می‌شد و مشهد تنها ناحیه‌ای از نواحی آن بود.
خرابی توس از یک سو و استقرار سلسله شیعه مذهب صفویه از سوی دیگر، سبب شد راه مشهد از توس جدا و تبدیل به یکی از شهرهای بزرگ کشور شود، بنابراین تا سده نهم هجری، دو شهر مشهد و توس دارای تاریخ مشترکی بودند.
توس را به آرامگاه حکیم سخن، فردوسی می‌شناسیم که اصلی‌ترین جاذبه گردشگری است. در مسیر رسیدن به آرامگاه فردوسی، در سمت چپ بلوار، بنایی که خودنمایی می‌کند، هارونیه نامیده می‌شود. هارونیه یک بنای آجری نسبتاً مرتفع و جالب است که براساس شواهد باستان‌شناسی، بخشی از یک مجموعه بنا شامل مسجد و مدرسه و خانقاه بوده است.در توس یکی دیگر از مشاهیر را باید به خاطر داشت و او کسی نیست جز امام محمد غزالی که مزارش تا مدت‌ها نامعلوم بود. سال 1374 خورشیدی یک هیئت باستان‌شناسی موفق به یافتن این مزار خارج از حصار توس شد.
اگر زمان سفر کافی باشد، روستای «پاژ» یا محل تولد حکیم فردوسی که در 12 کیلومتری شرق توس واقع است و همچنین «میل اخنگان» که بر سر راه توس به «پاژ» قرار دارد، بسیار دیدنی است.
از «شاندیز» تا کوچه‌های «زشک»
«شاندیز» شهری در نزدیکی مشهد است که به علت نزدیکی با کوههای بینالود، هوای سردسیری دارد و وجود رودخانه‌های پرآب، آن را به یکی از مناطق خوش آب و هوای ییلاقی مشهد تبدیل کرده است.
بعد از دیدار ازشاندیز، به سمت روستای «زشک» بروید. این منطقه علاوه بر زیبایی بصری، از زیبایی تاریخی هم برخوردار است. خانه‌های «زشک» از جنس طبیعت است. سنگ و خاک و چوب، پایت را سست می‌کنند. انگار دستی از زیر خاک، گام‌هایت را می‌کشد در کوچه پس کوچه‌های «زشک»، آنقدر که هی می‌روی بالا و بالاتر و هی دور می‌شوی از شهر و تیرآهن!
«زشک» انگار تکه‌ای از لباس فصل است. وقتی ماه در می‌آید و در تقابل با آفتاب بر پهنه آبی آسمان خودی نشان می‌دهد، دلت می‌خواهد ساعت‌ها در این بالاهای دور، تنها بنشینی و طبیعت را لمس کنی. آن وقت می بینی دلت چقدر سرخوش شده است!
