آیت الله سید ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ در مسیر بازگشت از مراسم افتتاح سد قیز قلعه‌سی به سمت شهر تبریز، در دیزمار منطقه ورزقان استان آذربایجان شرقی دچار سانحه هوایی شده وبه همراه تمامی همراهان، همزمان با شب ولادت امام رئوف علی ابن موسی الرضا (ع) به مقام رفیع شهادت نایل شد.
توریسم آنلاین: “دیزمار” نام منطقه کوهستانی و جنگلی که در حوزه استحفاظی شهرستانهای خدافرین، ورزقان و جلفا در شمال استان آذربایجان شرقی قرار دارد. نام منطقه کوهستانی و جنگلی که در حوزه استحفاظی شهرستانهای خدافرین، ورزقان و جلفا در شمال استان آذربایجان شرقی قرار دارد و در سال 1390به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شده. متصل شدن به مناطق حفاظت شده کیامکی در غرب، ارسباران در شرق منطقه و همچنین پارک ملی زاگاتای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در شمال، این منطقه را بعنوان یک کردیدور مهم حیات وحش در سطح محلی، ملی و بین المللی تبدیل کرده است.
ورزقان یکی از شهرهای آذربایجان شرقی است و مرکز شهرستان ورزقان است. این شهر در ۴۰ کیلومتری غرب اهر و ۷۸ کیلومتری شمال تبریز قرار گرفته است.
شهرستان ورزقان در میان جنگل‌های ارسباران واقع شده است. منطقه ای کوهستانی است و اطراف آن را کوههای آق داغ، مشک عنبر، کامتال، جوشون، جله داغ، ایری داغ، کیامکی، خاروانا و پیرسقا فرا گرفته اند
مجتمع مس سونگون در این منطقه قراردارد که با عنوان دومین قطب مس کشور در یک منطقه کوهستانی با ارتفاع متوسط ۲۰۰۰ متر بالای سطح دریا و در بخشی از رشته کوه های قره داغ قرار گرفته است.
این منطقه زمستان‌هایی سرد و یخبندان و تابستان‌های معتدل دارد اما در اغلب روزهای سال مه آلود است.
سال گذشته درچهل‌وپنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر ریاض عربستان سعودی جنگل دیزمار به پرونده میراث جهانی جنگل هیرکانی الحاق و ثبت جهانی شد.
جنگل‌های هیرکانی در تاریخ ۱۴ تیرماه سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۰ جولای ۲۰۱۹، در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در فهرست میراث جهانی طبیعی یونسکو به نام ایران و جمهوری آذربایجان ثبت شده بود.
منطقه دیزمار ارسباران با نام انگلیسی : Dezmar protected area منطقه ای حفاظت شده است که در موقعیت جغرافیایی N3850 E4628 در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. دیزمار ارسباران در چهارچوب شهرستانهای جلفا ،مرند، شبستر ،هریس، تبریز و ورزقان قرار دارد. منطقه حفاظت شده دیزمار در شمال استان آذربایجان شرقی واقع است و با مناطق حفاظت شده کیامکی و ارسباران همسایه است.البته قسمت وسیعی از غرب و شمال دیزمار از کوههای سلطان سنجر تا منتهی الیه کوهستان کمتال (ساحل غربی دوزال چایی از کلو تا دوزال) در منطقه حفاظت شده کیامکی قرار دارد.
بخش خاروانا ، شمال و غرب بخش مرکزی شهرستان ورزقان ، بخش سیه رود واقع در شهرستان جلفا و دهستان دیزمار شرقی واقع در بخش منجوان شهرستان خداآفرین منطقه حفاظت شده دیزمار را تشکیل می‌دهد. این منطقه حفاظت شده با جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان همسایه است. اما آن بخش از دیزمار که در محدوده حفاظتی کیامکی قرار دارد با جمهوری خود مختار نخجوان همسایه است. محدوده تعیین شده به مساحت ۶۸۴۰۰ هکتار بوده که ۱۹۹۳۶ هکتار (۲۹%) از این محدوده در شهرستان جلفا. به میزان ۳۳۷۹۶ هکتار (۴۹%) در شهرستان خداآفرین، و همچنین به مساحت ۱۴۶۲۳ هکتار (۲۱% ) از این محدوده در شهرستان ورزقان قرار دارد.
گونه های جانوری
حداکثر ارتفاع منطقه ۲۶۰۰ متر در کوه آندول واقع در جنوب محدوده و حداقل ارتفاع از سطح دریا ۴۰۰ متر در شمال شرقی محدوده (رودخانه ارس). با شیب متوسط بین۲۰-۳۰% می باشد که دارای شرایط زیستگاهی مناسب برای کل و بز و پلنگ و… می باشد.
رودخانه های منطقه دیزمار ارسباران
این منطقه شامل حوضه آبریز رودخانه های مردانقم، الگنه چای، حاجی لار چایی و کرنگان که جهت یکپارچه سازی با منطقه حفاظت شده ارسباران زیر حوضه آبریز از شرق محدوده اضافه گردیده است. که دارای پشتوانه از سمت شمال(پارک ملی زاگاتا در کشور ارمنستان) و سمت شرق منطقه حفاظت شدن ارسباران و سمت غرب منطقه حفاظت شدن کیامکی بوده . بدلیل وضعیت توپوگرافی و شرایط جغرافیایی دارای تنوع زیاد بیولوژیکی می باشد. موقعیت جغرافیایی منطقه حفاظت شده دیزمار ˝۴۱ ̊و ۳۸ الی ˝۵۷ و ۳۸ عرض شمالی ˝۱۸̊ و ۴۰ الی ˝۴۶ و ̊۴۰ طول شرقی می باشد.
پوشش گیاهی منطقه دیزمار ارسباران
منطقه حفاظت شده دیزمار زیستگاه آزاد محسوب می گردد که دارای قابلیت های ویژه اکولوژیکی از جمله وجود جنگل ارسباران و همچنین وجود گونه های جانوری مهم می باشد. نظر به موقعیت منطقه دیزمار بین دو منطقه حفاظت شده و ویژگی های اکولوژیکی، این منطقه نیز بعنوان زیستگاه مهم مورد توجه و حفاظت ماموران اجرایی زحمتکش و مسئولان می باشد. با توجه به روند تخریب زیستگاهها و مناطق جنگلی و تبدیل و تغییر کاربری اراضی مرتعی به زراعی جهت مدیریت مناسب و احیاء آن، این منطقه بعنوان منطقه حفاظت شده پیشنهاد می گردد.
منابع و اراضی این منطقه حفاظت شده بدلیل وضعیت توپوگرافیکی و اکولوژیکی که در گره ارتفاعات قفقاز، البرز و زاگرس (ارتفاعات آذربایجان) قرار داشته. بیشتر جنگلی و مرتعی بوده و مردم آن اکثراً به دامداری و بندرت به کشاورزی می پردازند. همچنین بدلیل شرایط فوق الذکر زیستگاه اصلی گونه های جنگل ارسباران می باشد. محدوده حفاظت شده دیزمار در شمال شهرستان ورزقان، غرب شهرستان خداآفرین و شرق شهرستان جلفا واقع گردیده است. شمالاً به رودخانه ارس، شرقاً منطقه حفاظت شده ارسباران. جنوباً خط الراس ارتفاعات الگنه چای و غرباً خط الراس حوضه آبریز رودخانه حاجی لار چای می باشد.
