اگر در نوروز به کلات نادری سفر کردید، هم از طبیعت زیبای شمال خراسان و کوه‌های هزار مسجد لذت ببرید و هم ببینید که نادرشاه افشار پس از فتح هندوستان، ثروت‌های افسانه‌ای سلاطین هند را در کجا پنهان کرده بود؟
توریسم آنلاین: زمستان که روی تقویم به پایان برسد. هنوز می‌توان نشانه‌هایش را در منطقه کوهستانی «کلات» دید. در نخستین روزهای فروردین قله‌های کوتاه و بلند، هنوز برف گیراند و گاه گاه مهمی کمرنگ روی جاده منتهی به شهر تاریخی کلات نادری و دشت‌های اطراف می‌نشیند.
پس از آن، اما کم کم سبزه‌ها جوانه می‌زنند و کوه‌های سربه فلک کشیده دور تا دور کلات هم رنگ بهار به خود می‌گیرند.
کلات در منطقه کوهستانی قرار گرفته و بعضی آن را دژی طبیعی می‌دانند که به همین دلیل، برای فاتحانی مثل نادرشاه افشار جذاب بوده. نادر که مشهد را به پایتختی برگزیده بود، دستور ساخت عمارتی را در این شهر داد تا ظاهرا محلی برای نگهداری غنایم و گنجینه هایش باشد. اگرچه این کاخ در زمان خود نادر هم کامل نشد، اما عمارتی زیبا در شمال شرقی ایران به یادگار ماند.
از آن روزگار بیشتر از 250 سال می‌گذرد، اما شهر همچنان، به نام او «کلات نادر» خوانده می‌شود. کلات امروز 14 کیلومتر تا مرز کشور ترکمنستان فاصله دارد و برای آنها که تعطیلات نوروز راهی مشهد شده‌اند، فقط حدود سه ساعت رانندگی تا طبیعتی بهاری و تاریخ رازآلود نیاز است.
هزار تماشا
شناخته شده ترین اثر دیدنی این مسیر، قصر خورشید و دیگر آثار تاریخی کلات است، اما به اینها باید کوه های اطراف کلات را اضافه کنید که بخشی از رشته کوه «هزار مسجد» هستند، با طبیعت زیبا و آبشارهای دیدنی در ابتدای بهار. طبیعت کلات البته متفاوت از هرجای دیگر خراسان است، زیرا به فاصله کوتاهی کوه و بیابان و رود و دره و باغ و شالیزار را در برابر چشمان‌تان قرار می‌دهد. مطمئن باشید که سفر به کلات شگفتی ساز خواهد بود.
سفر نادروار
از مشهد تا کلات حدود 145 کیلومتر و حدود 3 ساعت راه دارید. برای رسیدن به شهر کلات، هر جایی که هستید اول از همه باید به شهر مشهد برسید، از این شهر باید وارد جاده‌ای شوید که از شمال شرقی مشهد منشعب می‌شود تا بعد از حدود 145 کیلومتر و بعد از عبور از شهر «زاوین» به کلات برسید.
می‌توانید سوار اتوبوس‌های کلات هم شوید که در «پایانه کلات» مشهد در بلوار «خواجه ربیع» قرار دارند. در این پایانه هم می‌توانید سوار اتوبوس‌های شهر کلات شوید و هم تاکسی های خطی این شهر، برای برگشت هم همین راه را باید برعکس طی کنید.
از خورشید تا کبود
در کلات آثار تاریخی زیبایی برای تماشا پیش روی شماست. قصر خورشید، اصلی‌ترین بنایی است که از روزگار نادر در کلات باقی مانده. این قصر قرار بوده محل نگهداری جواهراتی باشد که نادر با خودش از فتح هند آورده بود و حالا یکی از دیدنی ترین بناهای شمال شرقی ایران است که دالان و دهلیزهای زیرزمینش موزه مردم شناسی شده است.
مسجد کبود گنبد
مسجد کبود گنبد قدمتی بیشتر از قصر خورشید دارد و از معود بناهای پیش از دوره نادری در کلات است. تاریخ این مسجد که با گنبد فیروزه‌ای رنگش، بنای شاخصی در بافت شهر کلات است به دوره سلجوقیان بر می‌گردد. این مسجد حالا مزار شهدای کلات است.
برج ارغونشاه و کتیبه نادری
یکی از برج‌های نگهبانی دیوار تاریخی شهر کلات، تقریبا سالم مانده که به «برج ارغونشاه» معروف است. این برج تاریخی را می‌توانید در بالای یک دیواره در ابتدای ورودی شهر (دربند) ببینید.
کمی پایین تر از برج ارغونشاه، روی یک صخره صاف، کتیبه بزرگی قرار دارد که حاوی اشعاری درباره نادرشاه به زبان ترکی است. ارتفاع این کتیبه از سطح رودخانه‌ای که در پای کوه جاری است. 15 متر است.
گردش شهر آبشارها
در مسیر مشهد تا کلات نادری، نه فقط دیدنی‌های تاریخی می‌بینید که می‌توانید در میان جاذبه‌های طبیعی هم گشت و گذار کنید. رودخانه و آبشار «قره سو» در 10 کیلومتری شهر کلات قرار دارد.
معروف است که به دستور نادرشاه، آب قره سو را با استفاده از لوله‌های سنگی، به کلات و قصر خورشید منتقل کرده‌اند. آبشار قره سو در واقع از 8 آبشار درست شده است. برای رسیدن به آبشار قره سو در واقع از 8 آبشار درست شده است.
برای رسیدن به آبشار قره سو باید پیش از ورودی کلات، به جاده کلات – درگز بپیچید. یک کیلومتر پایین‌تر به ابتدای جاده روستای قره‌سو می‌رسید. از ابتدای جاده تا روستا حدود 4 کیلومتر راه است. از روستا با 20 دقیقه پیاده روی به اولین آبشار می‌رسید.
روستای سرداران نادرشاه
روستای تاریخی «قله زو» در 18 کیلومتری شرق شهر کلات است و بیشتر به خاطر دره های عمیق و دلهره‌آورش معروف شده است. روستای قله زو، از سمت شمال به کشور ترکمنستان و رودخانه یکه توت و روستاهای نفطه و خلج، از جنوب و جنوب غرب منطقه ته شوری و جاده مشهد – کلات، از مغرب به روستای سیرزار، از مشرق به روستای آقداش محدود می شود.
قدمت روستای «قله زو» به سالیان بسیار دور بر می گردد. ولی سکنه فعلی آن بازماندگان و سرداران دوران نادر شاه می‌باشد که وظیفه حفاظت از دژ کلات در مقابل یاقیان ترکمن را برعهده داشتند که از مناطقی کرمانشاه و سرولایت نیشابور کوچانده شده است.
در دوران پس از نادر بیشتر زندگی خان نشینی و ارباب رعیتی بوده است. از نظر ترکیب جمعیتی و زبانی بسیار جالب و تعجب آور است. طایفه بیات اصفهان، ینگجه رومیان و اردلان کرمانشاه. انگار نادر هریک از این طوایف را از گوشه ای فرا خوانده است.
ابریشم بافی کلات نادری از جمله مهمترین هنرهای سنتی مطرح در منطقه کلات و زاوین است چرا که زاوین در کلات مرکز بافت ابریشم محسوب می شود، هنرمندان ابریشم باف زاوینی در بافته‌های خویش از رنگ‌های درخشان مشکی، سبز، زرد، سرمه ای و سفید استفاده می کنند و با بهره گیری از طرح‌های هندسی و برگرفته از محیط پیرامون و عوارض طبیعی این بافته‌ها قابل مقایسه با قالی و گلیم است.
در ادامه، در منطقه کلات نادری زبان و لهجه‌های مختلفی رایج است که از میان آنها می توان به ساکنان فارسی زبان، ترکی زبان و کرمانج اشاره کرد، پیشه کلاتی‌ها با توجه به شکل جغرافیایی و آب و هوای منطقه عمدتاٌ کشاورزی، دامداری، باغداری و به ویژه شالیکاری است که محصول برنج کلات از انواع بسیار مرغوب برنج در ایران به شمار می‌رود.
