محمدحسن طالبیان، نماینده ایران در کمیته میراث جهانی یونسکو، در تماس تلفنی با استاندار لرستان، گفت: برای نخستین‌بار شاهد ثبت یک زیستگاه با قدمتی بیش از 60 هزار سال در فهرست میراث جهانی هستیم.
توریسم آنلاین: و این بار خرم آباد ؛ نامش بر فهرست جهانی یونسکو درخشید. در نشست رسمی این سازمان به میزبانی پاریس، دره خرم آباد به ثبت جهانی رسید. دره خرم‌آباد، واقع در قلب زاگرس میانی، یکی از بی‌نظیرترین بسترهای زیستی شناخته‌شده در خاورمیانه است که شواهد مستندی از حضور انسان در بیش از 60 هزار سال گذشته را در خود جای داده‌است.
دره باستانی خرم‌آباد، قدمتی بیش از ۶۰ هزار سال دارد و حاوی شواهد زیستی انسان‌های نئاندرتال و خردمند است و همه این ها لرستان را در جایگاه یکی از کهن‌ترین زیستگاه‌های بشری در غرب آسیا معرفی کرد.
این دره نه‌تنها از منظر جغرافیایی و زیست‌محیطی اهمیت دارد، بلکه از دیدگاه انسان‌شناسی، باستان‌شناسی، ژئومورفولوژی و فرهنگ‌پژوهی نیز، به‌عنوان یک فضای کلیدی در شناخت روندهای تکاملی و زیستی انسان اولیه به‌شمار می‌رود.
مطالعات باستان‌شناسان ایرانی و بین‌المللی در این پهنه فرهنگی طی دهه‌های اخیر نشان داده که دره خرم‌آباد، یکی از معدود نقاطی در سطح جهان است که پیوستگی استقرار انسانی از دوران پارینه‌سنگی میانی تا دوران تاریخی را در خود حفظ کرده‌است.
کشفیات به‌دست‌آمده از غارها و پناهگاه‌هایی همچون کلدر، دوشه، قمری، یافته، پاسنگر و ده‌ها محوطه دیگر، گواهی روشن بر استقرار انسان نئاندرتال و سپس انسان خردمند در دره خرم‌آباد هستند.
این محوطه‌ها حاوی لایه‌های زمین‌ساختی متوالی‌اند که ابزارهای سنگی، بقایای آتش، استخوان‌های جانوران شکارشده، شواهد فرهنگی، زیستی و حتی نشانه‌هایی از رفتارهای آیینی انسان اولیه را در خود حفظ کرده‌اند.
اکولوژی منحصربه‌فرد دره خرم‌آباد با رودخانه‌های دائمی، منابع غنی آب زیرزمینی، پوشش گیاهی متنوع، قابلیت شکار، پناهگاه‌های طبیعی امن و موقعیت ژئواستراتژیک، آن را به یکی از نخستین کانون‌های زندگی انسانی تبدیل کرده‌است.
در بسیاری از مطالعات تطبیقی، از این منطقه به‌عنوان یک کریدور مهاجرتی انسان‌های اولیه از فلات ایران به بین‌النهرین و آناتولی یاد شده‌است .آنچه دره خرم‌آباد را در سطح جهانی برجسته کرده، تداوم سکونت در آن بدون گسست فرهنگی است.
مطالعات لایه‌نگاری این منطقه نشان می‌دهد که از پارینه‌سنگی میانی و جدید تا دوره‌های نوسنگی، مفرغ و آهن، شاهد تغییر تدریجی و ارگانیک در ساختارهای زیستی و اجتماعی جوامع انسانی ساکن این دره بوده‌ایم.
از منظر فرهنگی دره خرم‌آباد نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. قلعه فلک‌الافلاک به‌عنوان نشانه‌ای از اقتدار تاریخی در مرکز دره، پل‌های تاریخی بر فراز رودخانه خرم‌آباد، باغ‌های سنتی، آسیاب‌های آبی، و کتیبه‌ها همگی نشان از استمرار تمدن و حیات اجتماعی در این منطقه از دوران پیش‌تاریخ تا دوران اسلامی و معاصر دارد.
از این‌رو، ثبت جهانی مکان‌های پیشاتاریخ دره خرم‌آباد در چهل‌وهفتمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو، نه‌تنها گامی سترگ در شناسایی علمی و جهانی این گنجینه زیستی و فرهنگی است، بلکه به‌منزله ثبت بخشی از حافظه جهانی بشر در نقشه رسمی تمدن‌های اولیه به‌شمار می‌آید.
محمدحسن طالبیان، نماینده ایران در کمیته میراث جهانی یونسکو، در تماس تلفنی با استاندار لرستان، گفت: برای نخستین‌بار شاهد ثبت یک زیستگاه با قدمتی بیش از 60 هزار سال در فهرست میراث جهانی هستیم.
وی افزود: دره خرم آباد نشان‌دهنده همزیستی نئاندرتال‌ها و انسان‌های خردمند در منطقه‌ای است که تراکم تاریخی آن در جهان بی‌نظیر است.
نماینده ایران در کمیته میراث جهانی یونسکو ادامه داد: ثبت جهانی دره خرم‌آباد نخستین قدم در مسیر جهانی‌شدن لرستان است و امیدوارم شاهد حضور گسترده‌تر این استان در دیگر فهرست‌های یونسکو و عرصه‌های جهانی باشیم.
سید سعید شاهرخی، استاندار لرستان، نیز در حاشیه ثبت جهانی دره خرم‌آباد، این رویداد را یکی از بزرگ‌ترین رخدادهای فرهنگی کشور دانست و گفت: ثبت این دره افتخاری برای همه ایران است.
وی با بیان اینکه دره خرم‌آباد با پیشینه‌ای 60 هزار ساله، امروز به‌عنوان یک جهان‌شهر تاریخی شناخته می‌شود، توضیح داد: نخستین زیستگاه بشر در این استان به ثبت جهانی رسید.
استاندار لرستان تأکید کرد: ما برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای توسعه گردشگری، معرفی هویت فرهنگی، و ترویج دیپلماسی فرهنگی با محوریت ثبت جهانی دره خرم‌آباد در دست اقدام داریم.
ثبت جهانی مکان‌های پیشاتاریخ دره خرم‌آباد، نه‌فقط یک رویداد نمادین در تقویم فرهنگی ایران، بلکه نقطه عطفی در مسیر احیای جایگاه لرستان در حافظه جهانی تمدن بشری است.
این ثبت، برگی تازه در تاریخ‌نگاری انسان اولیه در زاگرس می‌گشاید؛ جایی که شواهد زیستی، فرهنگی، تکنولوژیک و اجتماعی، از همزیستی نئاندرتال‌ها و هوموساپینس‌ها در بستری مشترک حکایت دارد.
دستاورد حاصل‌شده، نتیجه بیش از دو دهه تلاش مستمر جامعه باستان‌شناسی ایران، پژوهشگران مستقل، نهادهای بین‌المللی، مدیران حوزه میراث فرهنگی و همراهی مردم محلی است.
مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری لرستان با بیان خبر این دستاورد تاریخی و مهم در استان ،گفت: این اتفاق مهم گامی موثر در معرفی تمدن کهن ایران و نقطه عطفی در میراث فرهنگی استان به شمار می‌رود.
عطا حسن‌پور افزود: با رای نهایی اعضای کمیته میراث جهانی یونسکو در پاریس، دره خرم‌آباد به‌عنوان یکی از کهن‌ترین محوطه‌های پیشاتاریخی ایران، در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
وی با تقدیر از پیگیری و تلاش استاندار لرستان در این خصوص ، گفت: این ثبت جهانی، نه‌تنها نشان‌دهنده ارزش بی‌بدیل فرهنگی این محوطه است، بلکه جایگاه تمدن ایران در دوره‌های ماقبل تاریخ را در عرصه جهانی برجسته خواهد کرد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان افزود: پیگیری‌های مداوم، حمایت‌های همه‌جانبه و اختصاص منابع مورد نیاز از سوی استانداری، نقش محوری در این موفقیت ایفا کرده است.
وی ادامه داد: این پرونده شهریور ۱۴۰۲ به یونسکو ارسال شد و در پی بازدید میدانی هیات ارزیابی در شهریور ۱۴۰۳، رای مثبت نهاد مشورتی ایکوموس را در خرداد ۱۴۰۴ دریافت کرد و سرانجام، امروز بیستم تیرماه ۱۴۰۴، در نشست رسمی یونسکو، این اثر ارزشمند به ثبت جهانی رسید.
وی با بیان اینکه دره خرم‌آباد یکی از مهم‌ترین نمونه‌های حیات انسانی در دوران پیش از تاریخ در فلات ایران است، گفت: ثبت جهانی این محوطه تاریخی، نقطه عطفی در توسعه گردشگری فرهنگی و معرفی قابلیت‌های منحصربه‌فرد لرستان در سطح بین‌المللی خواهد بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان از حضور موثر نماینده ایران، دکتر طالبیان، و سفیر کشورمان در نشست یونسکو برای دفاع از این پرونده قدردانی کرد و افزود: ثبت جهانی دره خرم‌آباد، نشان داد با همدلی و پشتکار، می‌توان به بلندترین قله‌های افتخار فرهنگی دست یافت.
