قلعه میرغلام هاشمی یکی از بناهای دوره‌ی قاجاریه است که در سال ۱۳۰۳ هجری قمری توسط میرغلام هاشمی، حاکم وقت در روستای فرهادآباد در ۸ کیلومتری شمال غرب دره‌شهر در اطراف رودخانه ساخته شده است.
توریسم آنلاین: غرب کشور تا دلتان بخواهد زیباست و بیشتر از آن ناشناخته؛ گنجینه ای از بناهای تاریخی با پس زمینه مناظر حیرت انگیز. پا به دره شهر دوست داشتنی که بگذاری چشمت به بنایی روشن می شود که ارثیه پدری دختری است که به رسم بزرگ منشی آن را تقدیم ایران عزیزش کرده است تا در فهرست میراث ملی ایران بدرخشد و ماندگار شود. این بنای زیبا قلعه میرغلام هاشمی است.
قلعه میرغلام هاشمی یکی از بناهای دوره‌ی قاجاریه است که در سال ۱۳۰۳ هجری قمری توسط میرغلام هاشمی، حاکم وقت در روستای فرهادآباد در ۸ کیلومتری شمال غرب دره‌شهر در اطراف رودخانه ساخته شده است.
قلعه میرغلام هاشمی مانند بناهای تاریخی زمان حکومت ساسانیان به شکل چهار ایوانی طراحی شده است که کاربرد آن نظامی – مسکونی بوده است به دلیل نوع مصالحی که در این دژ به کار رفته استحکام بی نظیری را می توان مشاهده کرد. تعداد زیادی اتاق را در این قلعه ساخته اند که به شکل تو در تو به هم متصل می شوند.
دژ میرغلام در شمال شرقی و غربی دو برج نگهبانی را شامل می شود همچنین سه عدد اتاق نگهبانی بالای سردر ورودی، ضلع غربی و ضلع شمالی وجود دارد که جایی برای دیدبانی به شمار می رفته، علاوه براین در دورتا دور دژ و قسمت پشت بام آن دیواری به حدود یک متر را برای جان پناه ساخته اند.
ظاهر بیرونی قلعه با گل و گچ ساخته شده است به نحوی که هیچ گونه فضای خالی در بین دیوارهای آن مشاهده نمی شود. در قسمت مرکزی حیاط قلعه مثل دیگر دژها یک حوض مربعی شکل وجود دارد که آب آن به وسیله کانالی که از طریق رودخانه به داخل حیاط کشیده شده است تامین می شود. به دلیل این که آب زیادی در این منطقه وجود دارد بیشتر والی های ایلام در این شهرستان قلعه های تاریخی را بنا نهاده اند.
روی دیوارهای این دژها سوراخ هایی وجود دارد که برای تهویه هوای داخل برج کاربرد داشته است قسمت ورودی بنا از نمای اصلی جلوتر می باشد و به راحتی می توان آن ها را تشخیص داد، این ورودی ارتفاع بیشتری از دیوارهای کناری خود دارد به علت داشتن فضاهای اضافی مثل شاه نشین و اتاق نگهبان آن را در دو طبقه ساخته اند.
دربی که برای قلعه میرغلام هاشمی به کار برده اند چوبی می باشد که دارای کوبه های فلزی است. در قاب هلالی شکل پنجره ای در سمت راست ورودی بنا کتیبه ای را مشاهده خواهید کرد که تاریخ ساخت قلعه بر روی آن حک شده است.
کتیبه دیگری روبروی درب ورود قلعه وجود دارد که نام اجداد میرغلام هاشمی را با خط نستعلیق بر روی آن نوشته اند. سومین کتیبه ای که در سمت راست هشتی قرار دارد نحوه واگذاری قلعه را نشان می دهد.
هشتی که برای این قلعه به کار برده اند ورودی ساختمان را به حیاط و فضای داخلی بنا ارتباط می دهد این هشتی را مانند ایوانی ساخته اند که در قسمت جنوبی قرار دارد این ایوان از هردو طرف به اتاق هایی که محل زندگی والی بوده راه دارد داخل این بنا می توان دوازده اتاقک را مشاهده نمود که بیشتر آن ها در سمت شرق قرار دارند.
تمامی این اتاق ها از لحاظ طراحی یکسان هستند به غیر از اتاق سمت جنوب غربی که به عنوان مکتب خانه از آن استفاده شده است در سمت جنوب شرقی می توان آشپزخانه را به شکل دو اتاق تو در تو مشاهده نمود.
داخل حیاط سه راه پله وجود دارد که به ترتیب در گوشه های شمال غربی و شرقی و ایوان جنوبی قرار دارند. تزئیناتی را که برای این بنا به کار برده اند سفیدکاری داخل اتاق ها، تزئینات گهواره ای که در قسمت نمای بیرونی اتاق ها دیده می شود را در بر می گیرد.
با توجه به گفته هایی که وجود دارد می توان گفت در سمت شمال غربی این قلعه و در حاشیه رودخانه سیکان رود پرآبی قرار داشته که در آن جا حمامی بنا نهاده اند ولی باستان شناسان نتوانسته اند هیچ اثری از آن را بیابند. اصطبل نگهداری چهارپایان را در فضای بیرونی قلعه ساختند چرا که مدل حجره ها و محدود بودن ابعاد اجازه نگهداری چهارپایان را در داخل بنا نداده است.
با توجه به گذشت قریب به ۱۰۰ سال از ساخت قلعه میرغلام، وضعیت ظاهری این بنای تاریخی به دلیل سبک معماری و نوع مصالح به کار رفته از استحکام قابل توجه ای برخورداراست، به طوریکه اسکلت ظاهری بنا سالم باقی مانده است.
گفتنی است این بنا در سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است که دختر میرغلام هاشمی در سال 1376 و در سال 1379 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. لازم به ذکر است که دختر میرغلام هاشمی در سال 1376 این قلعه را به میراث فرهنگی ایلام واگذار کرد.
