خودت را لحظه ای گر می توانی جای من بگذار!

در حالی که طبق آمارها 15 درصد از افراد جامعه  دچار معلولیت هستند و با احتساب 10 درصد جمعیت سالمندان ، 25 درصد از افراد جامعه توانخواه بوده و نیازمند خدمات مناسب سازی شده و دسترس پذیر هستند  اما سفر و گردش و رفت و آمد در شهرها مختلف کشور به عنوان یکی از حقوق اولیه افراد برای این  گروهها دسترس ناپذیر نبوده و در زیر ساخت های شهری این گروه تقریبا لحاظ نشده اند.

توریسم آنلاین:  روزنامه توریسم به قلم هما حاصلی نوشت  : بر دیواره ایستگاه اتوبوس دریکی از خیابانهای منتهی به مرکز شهر نوشته ای توجهم را جلب می کند : « آیا می دانید ؛ افراد توانخواه (دارای معلولیت ) شهروندان  درجه یک جامعه هستند و از حقوق مساوی با بقیه شهروندان برخوردارند.»

تا بخواهم بر مفهوم عالی این پیام اجتماعی تامل کنم، اولین اتوبوس شهری سر می رسد و هست و نیست این پیام را بر باد می دهد ! راستی دراین شهر ،به عنوان شهری گردشگرپذیر چند اتوبوس مناسب سازی شده برای رفت و آمد معلولان وجود دارد؟

به واقع دراینکه  معلولان شهروند درجه یک هستند ،شکی نیست اما در برخورداری از حقوق شهروندی و بهره مندی از امکانات نه تنها این گروه از بسیاری خدمات شهری محروم هستند، بلکه خانواده های آنها  نیز با داشتن عضوی معلول به انزوایی اجباری ناچار شده اند.

در حالی که طبق آمارها 15 درصد از افراد جامعه  دچار معلولیت هستند و با احتساب 10 درصد جمعیت سالمندان ،  25 درصد از افراد جامعه توانخواه بوده و نیازمند خدمات مناسب سازی شده و دسترس پذیر هستند  اما سفر و گردش و رفت و آمد در شهرها مختلف کشور به عنوان یکی از حقوق اولیه افراد برای این  گروهها دسترس پذیر نبوده  و در زیر ساخت های شهری این گروه تقریبا لحاظ نشده اند.

افراد دارای معلولیت در استفاده از مقاصد گردشگری با چالش‌های متعددی از جمله نامناسب بودن حمل نقل درون‌شهری و برون‌شهری، نامناسب بودن هتل‌ها و مراکز گردشگری، نامناسب بودن مراکز خرید و تفریحی و موزه‌ها و رستوران‌ها به علاوه محدودیت های فرهنگی و اجتماعی مواجه هستند. همه این موانع  دست در دست هم می‌دهند تا بزرگ‌ترین قشر جامعه همواره در ابعاد مختلف زندگیشان دچار محرومیت باشند.

به گفته سعید ضروری فعال گردشگری معلولان «مناسب‌سازی به معنای در دسترس قرار دادن هر نوع امکانات و فضایی است که افراد دارای معلولیت در زندگی به آن نیاز پیدا می‌کنند. در مناسب‌سازی افراد معلول باید بتوانند بدون کمک گرفتن از دیگران از آن خدمات و امکانات استفاده کنند.

مناسب سازی شامل ساختن سطوح شیب‌دار (رمپ)، استفاده از آسانسورهای استاندارد، در نظر گرفتن سرویس‌های بهداشتی با ابعاد مناسب و دسترس‌پذیر و حتی توجه به نیازهای افراد کم‌بینا و نابینا در استفاده از محتواهای آنلاین هم می شود.

توجه با اصول مناسب‌سازی باعث می‌شود فضاها و امکانات برای سایر افراد جامعه ایمن‌تر شود و قشر سالمندان را هم تحت پوشش خود قرار می‌دهد. مناسب‌سازی موجب می‌شود بخشی از جامعه که به دلیل عدم امکان حضور از چرخه اقتصاد دورمانده‌اند مجدد فعال شوند و نقش اجتماعی خود را ایفا کنند. »

علاوه بر مناسب سازی فضاها آنچه بسیاری از خانواده های دارای  فرزند یا عضوی دارای معلولیت را منزوی  می کند، سختی حضور آنها در اماکن عمومی است .علاوه بر نگاه جامعه گاهی برخی معلولین مثل مبتلایان به اوتسیم با قرار گرفتن  در جمع دچار استرس شده و جیغ و فریاد  آنها هم عرصه را بر دیگران و هم بر خانواده هایشان تنگ می کند و چنان نگاههای ترحم آمیز واز بالا به پایین و احیانا پرخاشگرایانه برخی افراد به آنها و خانواده ها زخم می زند که آنها نه تنها نشاط و لذتی از گردش ، سفر ، جشن یا مهمانی احساس نمی کنند، بلکه بارغمی سنگین تر نیز بر دلشان افزون می شود.

در این میان، جدا از فرهنگ سازی نحوه برخورد جامعه با معلولین و افرادی که تفاوت هایی از لحاظ جسمی و ذهنی دارند ، برنامه ریزی برای بهره مندی اختصاصی این افراد از اماکن می تواند در ایجاد نشاط و ارتقا سلامت روان معلولین و خانواده های آنها نقش به سزایی داشته باشد.

عدم رعایت اصول شهرسازی و توسعه بدون برنامه و هدف، بسیاری از شهرهای ایران را برای افراد دارای معلولیت و دارای  نیازهای ویژه دسترس ناپذیر کرده است . برداشتن چنین موانعی بسیار سهل و آسان است ؛ ولی اراده و میلی برای این کار در بدنه مدیریت شهری بسیاری از کلانشهرها و مقاصد گردشگری دیده نمی‌شود.

دیدن صحنه سوار شدن معلولین حرکتی به وسایل حمل و نقل عمومی و گاها کشیده شدن آنها روی زمین یا کف پلکان ها  تنها بخش دردناکی از زندگی انسان هایی است که معلولیت را محدودیت نمی دانند و می جنگند تا خوب زندگی کنند اما اهمال مدیران شهری در بسیاری شهرهای کشور دشواری زندگی را بر آنها افزون کرده است.

بهر تقدیر جامعه رو به سالمندی ما وآمار بالای جمعیت معلولین کشور به عنوان شهروندان درجه یک، شایسته دریافت عالی ترین خدمات شهری هستند به شرطی که قدم و نگاهها از شعار فراتر رفته و به عمل برسند.