خوشمزه های روزهای تلخ!

هر چند وقتی عزیزی از دست رفته باشد هیچ حلوایی شیرین نیست و انگار نمک و فلفل و شکر همگی یک طعم دارند، اما زندگی همچنان ادامه دارد و در مراسم سوگواری هم باز دیگ‌های حلوا و آش و پلو برپا می‌شوند.

توریسم آنلاین: خوراکی‌های مراسم عزاداری در مناطق مختلف  ایران با هم تفاوت دارند، اما یک ویژگی مشترک حتما در میانشان هست و آن هم شیرینی‌شان است؛ جالب است بدانید که این مساله علت پزشکی دارد؛ چون بی‌اشتهایی از اولین عوارض عزاداری است و از آن جایی که صاحبان عزا میلی به خوردن غذا ندارند، در نتیجه میزان قند خونشان افت می‌کند که به گفته پزشکان همین افت قند می‌تواند باعث اضطراب و بی‌طاقتی بیشتر آنها شود.

پس در این وضعیت خوردن خوراکی‌های شیرین میزان قند خون را کنترل می‌کند. از طرف دیگر، خوردنی‌های شیرین به دلیل بالا بردن میزان هورمون سروتونین در مغز می‌توانند آرامش بخش باشند و با توجه به همه این دلایل می شود به تدبیر قدیمی‌ها که برای مراسم ختم و سوگواری حلوا و خرما تدارک می‌دیدند، آفرین گفت. با هم این بار بخشی از خوراکی‌های مرسوم سوگواری را مرور می‌کنیم.

فوت و فن‌های پختن حلوای مجلسی

سینی‌های حلوای خوش عطر و شیرین سنتی پای ثابت مجالس ختم و عزاداری هستند که اغلب آنها را کدبانوهای فامیل تهیه می‌کنند. برای درست کردن حلوایی با کیفیت و خوش آب و رنگ لازم است که حتما علاوه بر استفاده از مواد اولیه مرغوب که شامل آرد، شکر، روغن، زعفران، کره، گلاب و پودر هل است، نکات ریز دیگری رعایت شوند.

نخستین مورد استفاده رعایت دقیق پیمانه‌های داده شده در دستور حلوا است؛ یعنی به همان اندازه که برای شیرینی پزی اندازه‌ها مهم هستند و به دقت رعایت می‌شوند برای پختن حلوای مجلسی هم رعایت اندازه‌ها حکم فوت کوزه‌گری دارد.

در مورد مواد اولیه باید بگوییم بهتر است از آرد سنگک الک شده و اکملا نرم و بدون گلوله برای حلوا استفاده کنید، نکته بعد استفاده از مخلوط روغن مایع و جامد برای درست کردن حلوای منسجم‌تر است، چون اگر روغن مایع به تنهایی استفاده شود حلوا در نهایت شل از آب درمی‌آید و نمی‌شود به آن شکل داد، ضمن آنکه اضافه کردن کره به روغن موقع تفت دادن آرد باعث می‌شود حلوای خوشمزه‌تری داشته باشید.

با ورود به قبرستان‌ها احتمال دارد افرادی را ببینید که در حال توزیع مواد خوراکی مختلفی و از جمله خرما هستند. گاهی اوقات در قبرستان‌های قدیمی هم افرادی دیده می‌شوند که عزیزان‌شان را بعد از سال‌ها از یاد نبرده‌اند و به یاد آنها خیرات می‌کنند. یکی از خوراکی‌های رایج برای خیرات مراسم سوگواری و عزاداری‌ها خرماست که به دلیل داشتن رنگ تیره با حال و روز صاحبان عزا هماهنگی بیشتری دارد.

خرما جزء جدایی ناپذیر پذیرایی از تشییع کنندگان و عزاداران در آیین‌های سوگواری است؛ که نمادی از غذای ارواح و رستاخیز به شمار می‌آید. با کمی ‌تأمل می‌توان ردپای حضور این عنصر را در آیین‌های سوگواری میان رودانی‌ها (بین النهرین) بازیافت. خرما میوه‌ای است که در سرزمین‌های گرم میان دجله و فرات به فراوانی می‌روید و در بسیاری آیین‌ها مورد استفاده‌ی مردم آن نواحی قرار می‌گرفت، و از آنجا که محصول درختی همیشه سبز چون نخل است، مظهر رستاخیز و میوه‌ای نیروبخش به شمار می‌آمد.

بنابراین باورها، خرما به روان درگذشته نیرو می‌بخشید تا مسیر طولانی وادی مردگان را بپیماید. مندائیان نیز که بازماندگان اقوام کهن میان رودان هستند، درغذایی که برای روح درگذشته تهیه می‌نمودند، خرما را فراموش نمی‌کردند.

یزدی‌ها و آش ماش

آش گندم (حلیم) و آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری یزدی‌ها هستند. روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه می‌شود. در مورد این آش عقیده براین است که آش ماشو بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد.

حلوای تخته‌ای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در سینی چیده می‌شود نیز شیرینی مخصوص عزاداری است. «سورکوگ» یا «سوروک»، غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال (شش ماه پس از فوت) پخته می‌شود و از آرد، ارده و شکر تهیه می‌شود و آن را در روغن زیاد سرخ می‌کنند.

در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد این دو غذا به درب منزل همسایه‌ها هم برده می‌شود تا آن‌ها هم از عزا خارج شوند. از خرما، حاجی بادام و ترحلوا هم معمولا سرخاک استفاده می‌شود. نان برنجی و پشمک نیز از خوراکی‌های چهلم هستند که با آن از مهمانان پذیرایی می‌کنند.

آبگوشت در عزا و عروسی

ابگوشت بیش از 14 نوع دارد که در سراسر ایران به عنوان غذایی محبوب شهرت دارد. آبگوشت را گاهی نخودآب و گاه یخنی می‌گویند. هر چه هست، ترکیب گوشت و آب و نخود و لوبیا و احتمالا لیمو عمانی و انواع ادویه‌ها، غذایی است که در هر منطقه از ایران به سبک متفاوتی پخته می‌شود.جز آن، آبگوشت غذای مخصوص انواع مراسم در شهرها و روستاهای مختلف ایران است.

این غذا را هم در عروسی‌ها می‌پزند و می‌خورند و هم در عزا و هم برای دفع چشم زخم و شکستن طلسم‌ها. اهالی روستاهای همدان رسم داشتند ظهر روز عروسی و بعد از مراسم حنابندان، با آبگوشت از مهمان‌هایشان پذیرایی کنند.  این غذا را به این ترتیب توزیع می‌کنند که برای هر دو نفر که با هم شریک می‌شوند یک کاسه آبگوشت چرب که در آن مقداری گوشت است، می‌گذارند.

در بعضی مجالس گاهی جوانان برای تفریح، سهم گوشت رفقای همجوار خود را می‌دزدند و این خود برای آنها نوعی شادی و تفریح است.

قیمه نثار معروف

معمولا در مراسم ترحیم شهر قزوین از غذای سنتی این شهر، یعنی قیمه نثار معروف، استفاده می‌شود. این غذا معمولا در ‌مهمانی‌های بزرگ نیز، پای ثابت سفره غذاست و علاوه بر آن در ایام سوگواری به عنوان نذری هم آن را می‌پزند.

در خود قزوین این غذا را با ادویه مخصوص قیمه نثار طبخ می‌کنند و با خلال پرتقال، بادام، پسته، زرشک و همچنین پلوی زعفرانی آن را سرو می‌کنند. همچنین قزوینی‌ها در مراسم سوگواری و ترحیم با شیرینی شربتی معروف شان از میهمانان پذیرایی می‌کنند.

سرریز شاهرودی ها

مردم شاهرود در مراسم ترحیم معمولا با دو نوع غذا از میهمانان پذیرایی می‌کنند که یکی از آن‌ها غذای اصلی است و معمولا چلوگوشت یا زرشک پلو است و دیگری خوراکی به نام «سر ریز» است که دست به دست بین میهمانان می‌چرخد و شامل شوید پلو با لوبیا چشم بلبلی و گوشت‌های ریش ریش شده روی آن است.

ترک حلوای گیلانی‌ها

ترک حلوا، حلوای محلی استان گیلان است که در ماه رمضان یا مراسم عزاداری می‌پزند، مواد این حلوا عبارت‌اند از: برنج یا نشاسته گندم، شکر، کره، گلاب و مغز هل کوبیده. برای آماده کردن برنج مخصوص این حلوا آن را چند بار شسته و بدون نمک به مدت یک شب در آب خیس می‌کنند سپس برنج خیس خورده را چند بار می‌سایند تا نرم شود.