شهر زیرزمینی نوش آباد، پناهگاهی است از عهد باستان تا زمان حمله مغول‌ها که همواره جان پناه مردم این دیار بوده است؛ شهری زیر شهری دیگر!
توریسم آنلاین: شهر زیرزمینی «نوش آباد» 3 لایه که از عمق 4 متری زمین شروع می‌شود و تا ژرفای 18 متری پایین می‌رود.
«نوش‌آباد» قدمتی به بلندای تاریخ ایران زمین دارد؛ شهری بسیار قدیمی که گنجینه‌ای از معماری، فرهنگ و تمدن را در‌بر‌گرفته است، اما این شهر دیدنی، آن‌گونه که شایسته آن است، شناخته نشده و رمز و رازش از نگاه گردشگران پنهان مانده است.
این احتمال هم وجود دارد که جذابیت‌های شهر تاریخی اصفهان بر آن سایه افکنده و در حالی که این شهر مهم‌تر از شهرهای مجاورش همچون «آران» و «بیدگل» کاشان است، اما به اندازه این دو شهر، نام و آوازه‌‌اش به گوش گردشگران نرسیده است. این ناشناخته و شهر کم‌نشان، دست‌کم 100 اثر تاریخی دارد که بیش از 20 اثر در سیاهه آثار ملی شماره دارند و البته تعداد بیشتری هم در نوبت ثبت به انتظار مانده‌اند.
شهر زیرزمینی نوش آباد؛ جان پناه مردم
در زیر زمین نوش‌آباد، شهری که با کاشان 8 کیلومتر فاصله دارد، خبرهای جالبی است. آنجا در عمق کمتر از 20 متری زمین، شهری کوچک وجود دارد که مردمان عهد ساسانی آن را با دست کنده‌اند تا اگر روزی دشمنانشان آنها را تهدید و به شهرشان حمله کردند، از پله‌های پر رطوبت آنجا پایین بروند و به دالان تنگی برسند که به دهلیزهای تنگ‌تر ختم می‌شود.
شهر زیرزمینی نوش‌آباد، پناهگاهی است از عهد باستان تا زمان حمله مغول‌ها که همواره جان پناه مردم این شهر بوده است؛ شهری زیر شهری دیگر. در دالان‌های تنگ این شهر زیرزمینی، نفس آشکارا به شماره می‌افتد، اما چند دقیقه‌ای بیشتر طول نمی‌کشد که همه چیز به حالت عادی برمی‌گردد و نفس‌ها دوباره جا می‌آید. می‌گویند این شهر طوری ساخته شده که با ورود هر تازه وارد، هوا جابه‌جا می‌شود و همین جابه‌جایی، اکسیژن را به درون شهر می‌کشد و همین است که مردم در اینجا، نه خفه می‌شوند ونه چراغ‌های فتیله‌ای‌شان خاموش می‌شود.
می‌گویند نام قدیم این شهر «اویی» بوده است، چون مردم وقتی در این فضای خفه همدیگر را صدا می‌کردند، صوتی شبیه «او» در فضا می‌پیچیده و همین بوده که این نام را برای شهرشان انتخاب کرده‌اند. اکنون همین پیچش صدا در آنجا وجود دارد. شهر زیرزمینی نوش‌آباد با این حال یک شاهکار معماری است، هم به علت راهروهای تنگش که اجازه نمی‌دهد بیش از یک نفر از آن عبور کند و هم به علت منتهی شدن این راهروهای تنگ به اتاق‌های فراخ.
مردمی که این شهر را ساخته‌اند، به فکر ساخت دستشویی هم بوده‌اند که شکل و شمایل آن با دستشویی‌های امروزی تفاوت چندانی ندارد. شهر زیرزمینی نوش‌آباد را باید از نزدیک دید و حس اقامت در شهری 3 طبقه را با تمام وجود حس کرد که از عمق چهار متری زمین شروع می‌شود و تا ژرفای 18متری پایین می‌رود. پا گذاشتن به این شهر باستانی ابتدا دلهره‌آور است، اما بعد آنقدر مجذوب‌کننده می‌شود که نمی‌توان از آن دل کند.
«اویی»؛ آوایی از اعماق زمین: در زیر بافت این شهر زیرزمینی، کانال‌های زیادی برای در امان ماندن از دست اشرار وجود دارد. راه‌های ورود به داخل این مجموعه به شکل مخفی در منازل یا داخل قلعه خشتی در مجاور شهر و یا محل‌های پر جمعیت و داخل کانال‌هایی که از زیر خانه‌ها و برای گذر آب قنات ایجاد شده بود و اصولاً هر جایی که در زمان حمله دشمن امکان دسترسی سریع و فرار ساکنان را فراهم می‌کرده احداث شده است.
وسعت این اثر باستانی هنوز مشخص نیست، اما بنا به شواهد موجود و گفته شهروندان کهنسال، تا «غار ریس» در شهر سبز «نیاسر» از توابع شهرستان کاشان گسترش داشته است. آثار معماری به دست آمده تاکنون در سه طبقه، شامل راهروهای باریک به همراه اتاق‌های چهار گوش با طاقچه های ایجاد شده در دیوارهاست و ارتباط بین طبقات به وسیله چاه های عمودی حفر شده با عمق 5 تا 7 متر است که با توجه به آثار و شواهد به دست آمده، تاریخ ایجاد معماری دستکند نوش آباد به دوره ساسانی می رسد.
قلعه خشتی: بیش از آن که ایرانیان در فکر تهاجم باشند، به تدبیر دفاع از ملک خویش مشغول بوده‌اند. شاهد این ادعا در نوش‌آباد، قلعه‌ای خشتی است که با شاکله‌ای از خشت و گل به منظور دفاع از شهر و مردمانش ساخته شده، اما آنچه در این بنا بیننده را به تأمل و تعجب وامی‌دارد، دیوارهای بسیار ضخیم آن است.
شهر 5 محله: «توی‌ده»، «شیخ آباد»، «درب ریگ»، «بالا ده» و «جویباره» 5 محله اصلی شهر هستند که در هر کدام از این محله‌ها، رسم و رسوم ویژه‌ای حاکم است.
ساکنان هر محله، قصه ویژه‌ای برای مسافران دارند و رسم و رسومی زیبا برای دیدن و شنیدن. اهالی هر محله در عین حال، نگاهی مهربان به همسایگان خویش دارند و همه اینها ما را به ماندن و همنشینی بیشتر با آنها ترغیب می‌کند.
سماع در برهوت: دیدنی‌های «نوش‌آباد» را نمی‌توان فقط در داخل شهر خلاصه کرد؛ اصلاً سفر به این مکان، بدون رها شدن در کویر و نگاه به ریگزار بی‌پایانش، قلعه‌های فیض‌آباد، وزیر و هاشم‌آباد، ناتمام است.
تمام اینها، دیدنی‌هایی است که انگار کلمه‌ها در توصیفشان کم‌می‌آورند، اما ساده‌تر و زیباتر از همه اینها، قلعه‌ای به نام «تقی‌آباد» است که هنوز مأمن و محل سکونت چندین خانوار است. بی‌شک اینان بیش از هر کس روح کویر را درک کرده‌اند؛ درست مثل خودش، بومیانش نیز چنین‌اند، بسیار سختکوش، اما روحی لطیف و نگاهی بس مهربان دارند.
کویر «نوش‌آباد» در حقیقت یک مجموعه کامل از جاذبه‌های دیدنی و تاریخی است که مسافران را اسیر و مجذوب خویش می‌کند. تنها کافی است که مسیر خود را از نوش‌آباد به سمت شمال ادامه دهید. این راه، ابتدای سفر شما در دنیایی به ظاهر آرام است که درونی پرهیاهو از زیبایی‌ها دارد، اما از این همه زیبایی که عبور کنیم، سر از مکانی به نام «فخرآباد» در خواهیم آورد. این مجموعه بسیار زیبا دارای بخش‌های مختلفی است که در کنار هم مجموعه‌ای کامل برای یک سفر چند روزه فراهم آورده‌اند. معماری «فخرآباد» تبلور شکوه و فریاد تاریخ این سرزمین است.
پرواز به آسمان! یکی از عجایب سرزمین ما، برخی از باورهای عامیانه است. اینکه چنین باورهایی در تاریخ وجود داشته است یا خیر، محل اختلاف است، اما باید بدانیم که در نزدیکی مسجد نوش‌آباد و در کنار آب‌انبار آن، مکانی وجود دارد که به «تخته‌گاه» شهرت یافته است.
مردم محلی باور دارند که اینجا محل اتراق «نوشیروان» بوده و در آن زنجیری وجود داشته که یک سر آن متصل به آسمان بوده است و اگر گنهکاری دست به آن می‌گرفت و سوگند می‌خورد که بی‌گناه است، به آسمان می‌رفت!
فارغ از این موضوع، «مسجدجامع عتیق» هم بنایی است بسیار زیبا و دارای دو ایوان که پیش از اسلام آتشکده بوده است. درست همزمان با ورود اسلام به ایران، این محل عبادتگاه مسلمانان شد.
با وارد شدن به این مسجد، محو نگاره‌های آن خواهید شد که هنر هنرمندان پیشین را پیش چشمانتان می‌آورد. گویی کتیبه‌های گچی خط ثلث در ایوان شمالی آن بر وجودتان حک می‌شود.
دیدنی‌های دیگر: چنانچه گذرتان به این دیار افتاد، دیدن «قلعه سی زان»، «قلعه خشتی فرزین»، «پل تاریخی اسحاق آباد»، «خانه تاریخی شترخان»، «بقعه رقیه بانو و شاهزاده ابراهیم» و «آب انبار چاله سی» را از دست ندهید. دیدن «نوش‌آباد»، بسیار گواراست، چونان نامش که برخی نام آن را برگرفته از انوشه (انوشه روان) می‌دانند که به معنی پایدار و بی‌مرگ است.
