در خانههای قدیمی شوشتر، سه ضلع بنا به خانههای مجاور وصل بود و میان هر دو خانه، سوراخی به اندازهٔ حدود ۲۰ در ۳۰ سانتیمتر وجود داشت که «دریچهٔ کاسه همسُهی» نام داشت.تصاویر :ریحانه سید عطار
توریسم آنلاین: گزارش ابوالفضل مهدی پور، راد نژاد فتحی / کهن شهر شوشتر استان خوزستان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که قدمت و اهمیت آن در میان شهرهای باستانی کشور از گذشتههای دور زبانزد بوده است.
این کهن شهر از گذشتههای دور تاکنون میزبان آئینهای مذهبی و سنتی، فرهنگی بسیاری بوده است که بسیاری از این آیینها به مرور زمان فراموش و تنها در کتب، روایتهای بزرگان و ریش سفیدان باقی مانده است.
یکی از آیین های فرهنگی و سنتی شوشتر آیین کاسه همسُهی است
داد و ستد همسایهها از رسمهای دیرینه و پسندیده مردم شوشتر است. امروز وقتی برای همسایه کاسهای غذا فرستادم و او پس از شستن ظرف، چند دانه شیرینی در آن گذاشت و با تشکر برگرداند، یاد «دریچهٔ کاسه همسُهی» افتادم؛ رسمی که سالها بخشی از زندگی خانوادههای قدیمی این شهر بوده است.
در گذشته هر بانویی میدانست که بوی غذا ممکن است به مشام بچه یا زن باردارِ همسایه برسد. به همین دلیل، از غذای خود کاسهای جدا کرده و محترمانه به خانهٔ همسایه میفرستاد. همسایه نیز هرچه در دست داشت اگر شده کمی نمک در کاسه میگذاشت و با دعا و تشکر برمیگرداند. هنگام بازگرداندن ظرف، جملهٔ مشهور «خونه اون دون» را بر زبان میآوردند؛ دعایی برای آباد و پرنعمت ماندن خانهٔ صاحب کاسه.
در خانههای قدیمی شوشتر، سه ضلع بنا به خانههای مجاور وصل بود و میان هر دو خانه، سوراخی به اندازهٔ حدود ۲۰ در ۳۰ سانتیمتر وجود داشت که «دریچهٔ کاسه همسُهی» نام داشت. این دریچهها پیش از ورود برق و یخچال، کارکرد مهمی داشتند و نیازهای فوری مثل نان، نمک یا تخممرغ بدون خروج از خانه از همین راه برطرف میشد.
رعایت اصول اخلاقی در ساخت و استفاده از دریچه مهم بود: محل دریچه باید جایی انتخاب میشد که حیاط هیچیک از دو خانه دیده نشود، و استفاده از آن مخصوص بانوان و پسران نابالغ بود. گاهی زنان دو خانه دو طرف دریچه مینشستند، سبزی یا نخود پاک میکردند و در کنار آن به گفتوگوهای روزمرهٔ زنانه میپرداختند..
این آئین به همت جمعی از فعالان فرهنگی و اجتماعی شوشتر در تاریخ۳۰ آبان ۱۴۰۴ در سرای جهانی افضل شوشتر احیا شد.
